یاسمین منطقی
درحالی که پس از سرمای بی سابقه دوماه گذشته و قطع و کمبود گاز در بسیاری از استانهای کشور، خبرهای منتشر شده از شروع مجدد و ادامه صادرات گاز به کشورهای طرف قرارداد با دولت جمهوری اسلامی ایران حکایت می کند، سازمان بازرسی کل کشور در گزارشی از روند تولید و ذخیره سازی گاز در کشور انتقاد کرد
.
سازمان بازرسی کل کشور درگزارش خود با عنوان “وضعیت پیشرفت و اجرای طرح‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کشور”، ضمن انتقاد از مسایل مدیریتی طرح ها و پروژه های اجرا شده در این زمینه اعلام کرد: پیشرفت طرح‌های آماده‌سازی مخازن ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کشور، علی‌رغم گذشت 12 سال و صرف میلیون‌ها دلار هزینه، مناسب نیست.
دراین گزارش با اشاره به اینکه ذخیره سازی یکی از ارکان مهم وضعیت پایدار در تامین انرژی و تامین سوخت داخلی و صادراتی محسوب می شود، آمده : ذخیره سازی گاز طبیعی پشتوانه ای محکم و کارآمد برای اقتصاد کشور محسوب می شود که تاکنون توجه جدی و سرمایه‌گذاری کافی برای این منظوردر کشور انجام نشده و طرح‌ها و پروژه‌های اجرا شده نیز به دلیل مسایل مدیریتی، ضعف در برنامه‌ریزی و انجام امور موازی با موانع و نارسایی‌هایی روبه‌رو بوده است.
کارشناسان این سازمان همچنین در ادامه این گزارش خطاب به مسولان دولت نوشته اند: با توجه به اینکه عمده منابع تولید گاز در کشور در مناطق جنوبی ایران متمرکز است و طول مسیر انتقال گاز از این منابع به مناطق شمالی و مبادی مصرفی و صادراتی آن، در هر خط انتقال متجاوز از 1000هزار کیلومتر است، در صورتی که به هر دلیل در سیستم خطوط انتقال، نقصی بروز نماید تأمین گاز مصرفی مناطق شمالی، تهران و مبادی صادراتی کشور دچار مشکل خواهد شد.
در بخش دیگری از این گزارش نیز ازعدم ذخیره سازی گاز به عنوان یک “ضعف بزرگ” یاد شده و آمده: در فصول گرم سال که میزان مصرف گاز کمتر از ایام سرد سال است، به دلیل عدم برخورداری از صنعت ذخیره‌سازی گاز طبیعی، از تمام ظرفیت تولید استفاده نمی‌شود و بالعکس، در فصل سرما [به ویژه در روزهای سرد] که مصرف گاز افزایش چشم‌گیر می‌یابد با وجود استفاده از حداکثر ظرفیت تولید گاز، کشور با حدود 25 تا 30 درصد کمبود گاز مواجه می‌شود.
سازمان بازرسی کل کشور در قسمت دیگری از این گزارش همچنین هشدار داده است که “با توجه به سرعت رو به رشد مصرف گاز در کشور و عدم توازن بین مصرف و تولید در فصول سرد سال، تأخیر بیشتر در آماده‌سازی مخازن زیرزمینی ذخیره‌سازی گاز طبیعی، بحران افت فشار و قطع گاز در فصول سرد سال را تشدید خواهد نمود.”
بی توجهی به ذخیره سازی گاز از سوی دولت در حالی صورت می گیرد که خبرگزاری فارس دو روز پیش به نقل از منابع آگاه پاکستانی اعلام کرد این کشور قصد دارد برای ذخیره سازی گاز وارداتی از ایران، مخازن زیرزمینی در نقاط مختلف پاکستان احداث کند.بنابر این گزارش پاکستان با همکاری کارشناسان بانک توسعه آسیا، در حال شناسایی مناطق مناسب برای احداث مخازن زیرزمینی برای گاز وارداتی ایران و ترکمنستان است و مخازن زیرزمینی پاکستان در مناطقی که از لحاظ سیاسی و جغرافیایی کاملاً امن باشد، احداث خواهد شد.
هشدارهایی که ناشنیده ماند
گزارش سازمان بازرسی کل کشور درباره وضعیت نامناسب ذخیره سازی گاز طبیعی کشور در حالی منتشر شد که پیش از این محمد نیازی رییس این سازمان نیز پس از بحران قطعی گاز و کمبود سوخت در کشور از مسولان دولت نهم انتقاد کرده و با اشاره به هشدارهای این سازمان به مسولان دولت نهم گفته بود: “چنانچه مسوولان کشور به هشدارهای این نهاد نظارتی توجه نکنند، باید پاسخگو باشند.“
نیازی همچنین با اشاره به پیش بینی کمبود گاز و هشدار این سازمان به مسولان دولت جهت پیشگیری از بحران گفته بود: “این نهاد نظارتی پیشتر در خصوص ذخیره کردن سوخت به مسوولان اجرایی کشور هشدار داده بود، اما متاسفانه به این هشدارها توجه نشد. از حدود ۱۲سال پیش قانونی در خصوص ذخیره‌سازی سوخت در کشور وجود داشت، اما اقدامات لازم در خصوص اجرای این قانون از سوی مسوولان صورت نگرفته است”.
درهمین ارتباط همزمان با انتشار این گزارش، نایب رییس انجمن مهندسین گاز ایران نیز ذخیره سازی گاز در مخازن زیرزمینی را تنها راه رفع مشکل کمبود گاز در کشور دانسته وبه خبرگزاری ایسنا گفته است: ذخیره‌سازی گاز در مخازن زیرزمینی در مجاور شهرهای پرجمعیت کشور راه بلندمدت و میان مدت برای غلبه بر مشکل کمبود شدید گاز در روزهای اوج مصرف در فصل زمستان است.
دکتر علی وطنی همچنین گفته :برای انجام این نوع ذخیره‌سازی ابتدا محلهای مناسب برای ذخیره گاز در زیرزمین که غالبا طاقدیسها هستند، شناسایی شده و پس از انجام عملیات آماده سازی، از فضای خالی مخزن، با تزریق گاز به عنوان مخازن زیرزمینی گاز برای مواقع ضروری استفاده می‌شود.
صادرات بجای ذخیره سازی
درحالی که همه کارشناسان و حتی سازمان بازرسی کل کشور هشدار داده اند که در صورت عدم ذخیره سازی گاز در کشور با بحران و کمبود گاز مواجه خواهیم بود، خبرهای منتشر شده از سوی مقامات وزارت نفت از افزایش صادرات گاز ایران به ترکیه از روزانه 25میلیون متر مکعب به 30 میلیون متر مکعب حکایت می کند.
این درحالی است که جدا از صادرات گاز به کشور ترکیه، روز شنبه مدیر اجرایی شرکت دانا گاز - به عنوان مجری طرح انتقال گاز ایران به امارات ـ ادعا کرد که انتقال گاز ایران به امارات وارد مرحله نهایی شده و به زودی گاز ایران به این کشور صادر خواهد شد.
حمید جعفر مدیر اجرایی شرکت دانا گازدرهمین ارتباط به روزنامه عربی البیان گفت:شرکت داناگاز با همکاری شرکت الهلال که طرف قرارداد با شرکت ملی نفت ایران است، مراحل لوله‌گذاری و تمام فعالیت ها برای اجرایی شدن این طرح را صورت داده است و منتظر اجرایی شدن انتقال گاز به امارات هستیم که به مرحله اجرایی انتقال گاز نیز نزدیک شده‌ایم.
از سوی دیگر خبرگزاری ایسنا به نقل از منابع مطلع خبر داد که دور نهایی مذاکرات برای صدور گاز ازایران به بحرین در بهار امسال برگزار و در همین سال نیز صادرات گازایران به این کشور حاشیه خلیج فارس انجام خواهد شد.
افزایش قیمت گاز شهری
صادرات گاز ایران به کشورهای همسایه در حالی افزایش یافته است که در پی بحران کمبود گاز در کشور بر اثر سرما، نمایندگان مجلس از دولت خواستند تا صادرات گاز را متوقف کند.
این درخواست در حالی از سوی مسولین دولت تاکنون نادیده گرفته شده است که به گفته معاون وزیر نفت از سال آینده قیمت گاز برای مصرف کنندگان داخلی افزایش خواهد یافت.
سید رضا کسایی زاده چندی پیش در همین ارتباط گفت: طرحهایی در دست بررسی داریم که در صورت تصویب، جریمه های سنگین برای دهکهای پر مصرف جامعه در نظر گرفته خواهد شد.
مدیرعامل شرکت ملی گاز با بیان اینکه سالیانه 40 میلیارد دلار یارانه گاز در کشور پرداخت می شود، همچنین گفت: 57 درصد گاز در سه دهک آخر مصرف می شود که حدود 4 میلیون خانوار را در بر می گیرد. دلیلی ندارد که گاز را به قیمت ناچیز به این سه دهک بدهیم و معتقدیم این گروه باید بهای واقعی گاز را بپردازند.
معاون وزیر نفت با بیان اینکه امسال جرایمی برای دهکهای پر مصرف اعمال می شود، تاکید کرد که: “این کافی نیست و باید قیمتها واقعی شود.“
به گفته این مقام مسئول از ابتدای سال آینده قیمت گاز برای 2 دهک اول مصرف کننده 45 ریال، 5 دهک دوم 100 ریال و 3 دهک پر مصرف 770 ریال محاسبه خواهد شد اما شرکت ملی گاز تلاش می کند این میزان77 تومان را به 300 تومان افزایش دهد که اندکی از قیمت واقعی گاز کمتر است.