یگان حفاظت شهرداری تهران، نیروی مسلحی است که به طور مستقیم زیر نظر شهردار تهران فعالیت می‌کند و پس از دو سال اجرای آزمایشی، اکنون ترکیب فرماندهان آن تا حد زیادی مشخص شده است. اما در این بین، آنچه که تاکنون کمتر درباره آن اطلاع رسانی شده، حیطه وظایف و اختیارات این یگان است. در بخش اول گزارش روزآنلاین، اسنادی منتشر شد که نشان می‌داد نیروهای مسلح تحت امر مستقیم شهردار تهران، اختیارات و حوزه نفوذ گسترده‌ای دارند، از اجرای طرح امنیت اخلاقی و گشت ارشاد گرفته تا استفاده از دوربین‌های مداربسته شهرداری برای جمع‌آوری اطلاعات. به این ترتیب تعداد قابل توجهی از نیروهای بازنشسته نیروی انتظامی به استخدام مجدد شهرداری درمی‌آیند و یا از ناجا مامور به خدمت در شهرداری می‌شوند. شهرداری تهران هم در تعامل مستقیم با شورای امنیت کشور و نیروی انتظامی قرار خواهد گرفت و به طرح‌های انتظامی و امنیتی ورود می‌کند. ادامه اسناد مربوط به یگان حفاظت شهرداری تهران و اطلاعات جزییات بیشتر را در گزارش پیش‌رو می‌خوانید.
فرماندهان یگان، کارکنان نیروهای مسلح
به تازگی مواردی از بدرفتاری و ضرب و شتم شهروندان توسط نیروهای شهرداری گزارش شده که در جریان آنها ماموران منتسب به شهرداری از سلاح سرد استفاده کرده‌اند. همچنین در خبرهای غیررسمی عنوان شده که شهرداری در برخی موارد از اراذل و اوباش استفاده می‌کند. محسن سرخو یکی از اعضای شورای شهر تهران هم گفته که شهرداری برخی پیمانکاران را از بین “لات‌ها” انتخاب می‌کند که از ادواتی که نگهداری آنها جرم است استفاده می‌کنند.
برخی از حقوقدانان هم ایراد گرفته اند که ماموران شهرداری هیچ گونه اختیار قضایی ندارند و مجاز به هیچ گونه برخوردی با شهروندان -حتی در صورت تخلف آنها- نیستند. اما با راه‌اندازی یگان حفاظت، هم مشکل اختیار قضایی حل خواهد شد و هم دیگر نیازی به سلاح سرد نخواهد بود.
در دستورالعمل مصوب، فرمانده یگان حفاظت باید از بین کارکنان ارشد نظامی یا انتظامی با هماهنگی شهردار و فرمانده ناجا انتخاب و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح هم جلب شود تا فرمانده ناجا او را به این سمت منصوب کند. فرمانده یگان در ساختار شهرداری نیز حکم معاونت شهردار را دریافت خواهد کرد.
فرمانده یگان مجاز است یگان‌هایی در زیر مجموعه خود ایجاد کند که فرماندهان آن یگان‌ها نیز باید از کارکنان شاغل و وابسته نیروهای مسلح باشند. یک تبصره هم درنظر گرفته شده که فرماندهان یگان‌های بانک شهر، مترو، پایانه‌ها و اجراییات لزوما باید افسر مامور ناجا باشند.
در بخش دیگری از دستورالعمل هم آمده است: “کلیه افراد و بخش‌ها و واحدهایی که در امور خدمات حفاظتی و انتظامی از جمله مراقب، نگهبان، پارکبان، حریم‌بان و شهربان به هر نحوی به‌کارگیری می‌شوند و به صورت مستقیم و غیرمستقیم از منابع مالی شهرداری بهره می‌گیرند، در یگان ادغام و تحت امر یگان انجام ماموریت خواهند نمود.”
سازمان سلاح و تجهیزات انتظامی هم توسط فرمانده یگان تهیه و پس از تصویب ناجا به تایید شهردار می‌رسد. برآورد سلاح‌های سازمانی، مهمات و تجهیزات انتظامی و حفاظتی و مخابراتی بر عهده خود یگان است که پس از تامین اعتبار توسط شهرداری، ناجا مسوول تهیه و تامین آنهاست.
کارکنان یگان حفاظت شهرداری تهران بنا به تشخیص فرمانده یگان یا فرماندهان یگان‌های زیرمجموعه مجاز به استفاده از سلاح سازمانی هستند. همچنین مجوز حمل و نگهداری سلاح غیرسازمانی نیروهای یگان توسط ساحفا ناجا(سازمان حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی جمهوری اسلامی) صادر می‌شود. آموزش‌های تخصصی انتظامی و حفاظتی برای استفاده کنندگان از سلاح الزامی دانسته شد.
اما یکی از موارد مهم دیگر که از حوزه نفوذ و اهمیت نیروهای مسلح تحت امر شهرداری حکایت دارد، تبصره‌ای است که تصریح می‌کند: “آن دسته از کارکنان یگان که آموزش‌های تخصصی انتظامی و حفاظتی را با رعایت قانون آیین دادرسی دیده باشند، در حوزه استحفاظی جز ضابطین خاص دادگستری محسوب می‌شوند.”
به طور کلی تایید صلاحیت کارکنان یگان بر عهده حراست شهرداری قرار داده شده و کارکنان نیروهای مسلح شاغل در یگان توسط حفاظت اطلاعات صورت می‌گیرد.
شهرداری و مشارکت در سرکوب
در یکی از مناظره‌های انتخاباتی ریاست جمهوری اخیر بود که حامیان روحانی در فضای مجازی، نام قالیباف را با “گاز انبر” مترادف کردند و به طنز و هجو از آن اصطلاحاتی برای توصیف کاندیدای پرامید اصولگرایان ساختند. این عبارت به همان روایت معروف روحانی از حوادث تیر 78 برمی‌گشت که عنوان کرد قالیباف در ظاهر مدافع مجوز دادن به حضور خیابانی دانشجویان بوده اما تصمیم اصلی او حمله به تجمع دانشجویی به صورت گازانبری بوده است. پیش‌تر هم یک فایل صوتی از قالیباف منتشر شده بود که از قاطعیت و شدت عمل خود در حوادث کوی دانشگاه در سال 82 تعریف می‌کرد.
همه این موارد مربوط به زمانی است که قالیباف هنوز به سودای ریاست جمهوری رخت نظامی از تن بیرون نیاورده بود و به جای اینکه دکتر خطاب شود، پیشوند سردار داشت. اما درباره نقش قالیباف در جریان اعتراضات مردمی سال 88 و 89 هم روایات متفاوت و گاه متناقضی وجود دارد.
شخص قالیباف روایت کرده که در بررسی عملکرد دستگاه‌ها در قبال “فتنه”، شهرداری پس از بسیج و سپاه در رتبه سوم قرار گرفته است. نماینده او در شورای مرکزی اصولگرایان هم نقل قولی داشت که معروف شد: “ مبارزه با فتنه فقط فریاد کشیدن نیست، هنگامی که در کف خیابان ها فتنه بود یکی از موثرترین افراد در ایجاد فضای امن در جامعه به استناد اسناد شهردار تهران بود.”
این روایت‌ها به نوعی موید برخی اخبار غیررسمی است که از همکاری مستمر و مستقیم شهرداری تهران با نیروهای سرکوبگر نظامی و انتظامی حکایت داشت. در همان زمان شنیده می‌شد که قالیباف پیگیر تشکیل نیروهای مسلح تحت امر خود است و به مقامات نظامی و انتظامی عنوان کرده شهرداری باید در برابر حوادث مشابه آینده مجهز شود. همان موقع برخی وبلاگ‌های طرفدار شهردار، این اخبار را به مسخره گرفتند و او را فرمانده رفتگران جارو به دست نامیدند نه فرمانده نیروهای نظامی.
اما اکنون مشخص می‌شود که سردار محمد باقر قالیباف، نه دل از سپاه، اولین محل خدمتش کنده و نه خاطره فرماندهی بر نیروی انتظامی را فراموش کرده است. او طی یک قرارداد بی‌سابقه 20 هزار میلیارد تومانی، تقریبا تمام پروژه‌های عمرانی پایتخت را به سپاه واگذار کرده تا حتی بیشتر از زمان شهرداری احمدی‌نژاد به این ارگان نظامی سود رسانده باشد؛ حالا هم به توافقی دست پیدا کرده تا با برخورداری از یک نیروی مسلح با اختیارات گسترده، به همکاری با ناجا و دستگاه‌های امنیتی بپردازد.
