برایان بنت
طیب جواد، سفیر افغانستان در ایالات متحده، در حالیکه با نور قرمز اطراف کشورش را روی نقشه نشان می داد، به شوخی گفت: “ما این همسایه ها را برای خودمان انتخاب نکرده ایم.” او در حالیکه روز چهارشنبه در سالنی پر از تحلیلگران، محققان و خبرنگاران صحبت می کرد با سوالی درباره نفوذ فعلی ایران در افغانستان روبرو شد.در این حال، لبخند او ناپدید شد و جواب داد: “ایران روز به روز بیشتر به یک کشور متخاصم تبدیل می شود.“
افغانستان در نقطه مشکلی قرار گرفته است. این کشور برای امنیت خود به ایالات متحده و ناتو وابسته است و در عین حال دارای طولانی ترین مرز با ایران است. افغانستان مدت هاست نظاره گر دست و پنجه نرم کردن استراتژیک ایران و ایالات متحده در خاک خود است. ایران همچنین با دفاع از اتحاد شمال عملا در سرنگونی طالبان نقش موثری داشته است. ضمناً ایران بیش از هر کشور دیگر، در بازسازی افغنستان نقش کمک کننده داشته است. ایران از سال 2002 به تزریق میلیون ها دلار در استان های غربی افغانستان دست زده تا صرف جاده سازی، ساخت پست های برق، مدارس و درمانگاه های پزشکی شود. بالاتر از همه اینها اینکه عوامل ایرانی کیسه های پر از پول را به پای رهبران قبایل غربی افغانستان ریخته اند. یک مقام وزارت خارجه آمریکا با اعلام این مطلب گفت: “این کار آشکارا برای تحکیم نفوذ بیشتر است و یادآوری این نکته به آنها که: آمریکایی ها ممکن است 10 یا 20 سال اینجا بمانند، اما ما همیشه اینجا خواهیم بود.“
به هرحال ظرف شش ماه گذشته، ایران دست به اقدامات ناخوشایندی زده که نیروهای ناتو و ایالات متحده از آن به عنوان انتقال تسلیحات ساخت ایران به افغانستان یاد می کنند. این تجهیزات شامل راکت، مواد منفجره پلاستیکی و بمب های انفجاری با نفوذ بالا هستند که قبلاً برای انهدام زره پوش ها در عراق به کار می رفتند. ویلیام وود، سفیر ایالات متحده در افغانستان، در 31 ژانویه گفت: “شکی نیست که شورشیان مشغول دریافت سلاح از ایران بوده اند.” اولین انبار سلاح های ساخت ایران در ماه آوریل در افغانستان کشف شد. یک مقام وزارت خارجه آمریکا با اعلام این مطلب، افزود: “علایم غافلگیرکننده ای به سیستم ارسال شد: ایران مشغول کارهایی به مراتب بیشتر از کشاندن غرب افغانستان به زیر نفوذ خود است.“
این همسایه بزرگ سپس برای نشان دادن چالشی هایی که می توان پیش روی غرب گذارد، دست به اخراج 130000 پناهنده افغان زد تا در ماه های سرد زمستان، آنها را با کمبود غذا و سرپناه تنها بگذارد. بعد از دو دهه جنگ در افغانستان، اکنون بالغ بر یک میلیون پناهنده افغان در کشور ایران به سر می برند. افغانستان منابع کافی برای سر و سامان دادن به بازگشت این پناهندگان را ندارد. تنها پس از درخواست مستقیم حامد کرزای از محود احمدی نژاد بود که ایران جلوی این سیل را گرفت. اما هنوز معلوم نیست این دست و دلبازی ایرانی ها به چه قیمتی برای افغانستان تمام شده باشد. یک مقام ایالات متحده گفت: بازگرداندن پناهندگان، ”برای ارسال پیامی از ناخشنودی ایران از روابط آنها با آمریکا طراحی شده بود.“
اقدامات اخیر ایرانی ها بهانه خوبی به دست بازهای واشنگتن داده تا امیال ایران در منطقه را بزرگنمایی کنند. موسسه محافظه کار آمریکن انترپرایز در گزارش روز سه شنبه خود به افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه و آسیای مرکزی پرداخت. بنا بر این گزارش، ایران “به طور قطع مشغول تامین برخی کمک های نظامی برای طالبان افغانستان است.“
همه اینها باعث گیر افتادن افغانستان در این میان شده است. این کشور به کمک ایران برای توسعه زیرساختها در استان های شرقی نیاز دارد. ضمناً منافع فراوانی در حفظ روابط دوستانه با ایران وجود دارد. اما کابل می داند که همه اینها نمی تواند به قیمت جدا شدن از ایالات متحده و ناتو تمام شود. آخرین چیزی که کرزای می خواهد تحت فشار قرار گرفتن برای انتخاب یکی از میان ایران و ایالات متحده است. جواد، سفیر افغانستان در آمریکا، گفت: “ایران هم نقش سازنده و هم مخرب در افغانستان داشته است. ایران با بازی کردن در هر دو نقش سعی در گیر انداختن کابل در یک گوشه دارد. این رفتار در شأن یک همسایه نیست.“
منبع: تایم، 22 فوریه