یاسمین منطقی
در دو روز ابتدایی بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بیش از 300 عنوان کتاب دارای مجوز از سوی وزارت ارشاد جمع آوری و توقیف شده است.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در گفت و گو با تلویزیون جمهوری اسلامی اعلام کرد 10 درصد کتاب های منتشر شده نیز “مشکل حاد” دارند.
محمد حسین صفارهرندی پنجشنبه شب در برنامه زنده گفت و گوی ویژه خبری که از شبکه دوم تلویزیون ایران پخش شد درباره ی علت طولانی شدن زمان صدور مجوزانتشار کتاب و انتقاد هایی که درباره عدم پاسخگویی وزارت ارشاد مطرح است، گفت: “با طیف مختلفی از پاسخگویی به ناشران مختلف روبرو هستیم ولی آنچه برای کار ما اهمیت دارد جنس کتابها هستند.ده درصد کتابها مشکل‌های حاد دارند و این رقم زیادی است.”
وزیر ارشاد دولت احمدی نژاد با تکرار اتهامات اخیرش در مورد ناشران و نویسندگان گفت: “ناشری داریم که طی ده سال هر کتابی برای بررسی آورده مشکلی نداشته و کلمه قبیحی لابلای صفحات کتابش نیاورده، طبیعی است که این ناشر برای ما مورد اطمینان است.اما کتابهایی هستند که به لحاظ کارشناسی می‌طلبد تا کارشناسان ما زمان بیشتری برای بررسی آنها صرف کنند.برای مثال کتابی هست که می‌خواهد نسبت‌های ناروا به خدا و پیغمبر بدهد.ما نشسته‌ایم که کسی به خدا و پیغمبر نسبت ناروا ندهد و اصلاً یکی از وظایف ما همین است”.
صفارهرندی درحالی 10 درصد کتاب ها را دارای مشکلات حاد دانست و برای چندمین بار درپاسخ به علت تاخیر صدور مجوز نشر و افزایش سانسور، نویسندگان و ناشران را متهم کرد که هفته گذشته در نشست خبری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز ازنویسندگان و ناشران ایرانی خواسته بود خودسانسوری کنند.
سردبیر سابق روزنامه کیهان و وزیر ارشاد دولت نهم خطاب به منتقدان وزارت ارشاد در مورد افزایش سانسور و طولانی شدن زمان صدور مجوز نشر هم گفته بود: “آیین نشر محدودیت‌هایی به دلیل نظام آیینی، سنتی و دینی دارد. شما این محدودیت‌ها را می‌شناسید، و نباید صفحاتی که با این مضامین درگیری دارند، آورده شوند.”
صفارهرندی در توضیح مصداق چنین آثاری گفته بود: “اگر کتابی در خلال بیان داستان‌گونه، سخاوتمندانه درباره‌ی خلوت شخصی بنویسد و مسائلی را منعکس کند و در اختیار جوانان قرار دهد، به صورت قطع با مشکل مواجه می‌شود. همچنین کسی که دین‌داری را در خلال نوشته‌هایش به تمسخر بگیرد، فرقی نمی‌کند که دین پیامبر یا دین عیسی باشد هر چیزی که با خداگرایی ضدیت داشته باشد و در کتابهای ما انعکاس یابد، جلو انتشارش را خواهیم گرفت...“
افزایش سانسور و اتهام به اهل قلم
محمد حسین صفارهرندی در حالی اتهام زنی به نویسندگان و ناشران ایرانی را ادامه می دهد که فروردین ماه امسال اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در نامه ای سرگشاده خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به افزایش سانسور و محدودیت های عرصه نشر اعتراض کرده بود.
اتحادیه ناشران در نامه خود، “معطل‌ماندن کتابهای منتظر مجوز در طول ماه‌ها و بعضاً بیش از یک‌سال و نیم در اداره کتاب، ابلاغ اصلاحیه‌های گشاده‌دستانه و چند‌باره، پاسخگویی کند به کتابهای رفع ایراد‌شده، گم شدن کتابهای تحویلی جهت دریافت مجوز آن‌هم پس از هفته‌ها و ماه‌ها انتظار برای دریافت پاسخ، احضار برخی ناشران و پس‌گرفتن مجوز انتشار کتابهایی که تمامی مراحل دریافت مجوز را طی کرده‌اند، صادر نشدن اعلام وصول برخی کتابهایی که مراحل دریافت مجوز کتاب و فرآیند چاپ و صحافی را گذرانده‌اند و پاسخ ندادن به مراجعات یا مکاتبات ناشران” را از مشکلات ناشران در بخش‌های اجرایی اداره کتاب عنوان کرده بود که طی سه سال اخیر افزایش هم یافته است.
پس از انتشار نامه اعتراضی اتحادیه ناشران که مورد حمایت بسیاری از اهالی قلم و نشر از جمله کانون نویسندگان ایران و همچنین رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفت، صفار هرندی به جای پاسخگویی از یک سو نویسندگان و ناشران را مورد انواع اتهامات قرار داد و از سوی دیگراز مامورین بخش ممیزی ارشاد خواست ”مراقب باشند تا در حوزه‌های مختلف یک سر سوزن مسامحه در مقابل خرابکاری‌ها صورت نگیرد. نباید اجازه دهید از زیر دست شما سندهای پلید صادر و منتشر شود.“
وی همچنین در جمع کارکنان وزارت ارشاد و در حضور خبرنگاران به هنرمندان، نویسندگان و ناشران حمله کرد، آنها را وابسته به سفارت خانه های خارجی دانست و منتقدین را کسانی خواند که مشاعرشان کار نمی‌کند.
ما فقط جمع نمی کنیم!
همزمان با اظهارات و اتهامات وزیر ارشاد در مورد نویسندگان و اهالی نشر، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در باره جمع آوری و توقیف کتاب هایی با مجوز انتشار از نمایشگاه کتاب تهران گفت: “جمع‌آوری کتاب از نمایشگاه مختص نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیست.”
پرویز با تائید جمع آوری برخی کتابها از این نمایشگاه، بر ادامه این روند تاکید کرد و به خبرگزاری مهر گفت: ”اینکه نمایشگاه طبق ضوابط خودش اجازه عرضه کتاب می دهد یک مسئله پذیرفته شده بین المللی است و شما در هر نمایشگاه بین المللی دیگری هم که بخواهید شرکت کنید، کتابها ارزیابی می شود و مجوز عرضه را به برخی از آنها نمی دهند و آنها را جمع می کنند.”
در حالی که جمع آوری کتاب های دارای مجوز از نمایشگاه کتاب خود یکی از نمونه های آشکار سانسور و محدودیت در عرصه نشر است، معاون فرهنگی وزارت ارشاد نیز همگام با وزیر ارشاد به متهم کردن ناشران و نویسندگان پرداخت و گفت: “این موضوع مخصوص نمایشگاه فعلی هم نیست و در 20 دوره گذشته هم این ماجرا اتفاق افتاده است.” وی ادعا کرد: “در بین کتابهایی هم که در هر دوره جمع شده، کتابهایی هست که به ارکان اسلام یا مذهب شیعه اهانت کرده است یا اینکه تصاویر غیر اخلاقی و یا محتوای مذموم و ناپسندی دارد. طبیعتاً این کتابها مجوز عرضه در نمایشگاه کتاب را ندارد اما بر اساس گزارشی که از دوستانم در مورد کتب جمع آوری شده گرفتم تعداد این کتابها خیلی زیاد نیست و سرجمع کتابهای داخلی و خارجی که با ضوابط نمایشگاه سازگار نیست و مشکل دارد، به 300 عنوان نیز نمی رسد.“
محسن پرویز در اولین روز انتصابش به پست معاون فرهنگی وزارت ارشاد وعده داده بود که کتاب را به جایگاه واقعی آن در کشور برساند.