تنش های سیاسی ایران، دلیل تردید هند در مورد خط لوله

نویسنده

‏ تروور رویل

بیش از 60 سال از زمانی که گروهی از دانشمندان، حیرت زده در صحرای نیومکزیکو ایستاده بودند تا درباره آنچه که ‏بر روی کره زمین مشاهده کرده بودند، کسب اطلاع کنند، گذشته است. از آن زمان به بعد، تنها تعداد معدودی از ‏کشورها به ساخت تسلیحات اتمی مبادرت ورزیده اند، در حالی که سایر کشورها جنجال های تهدیدکننده درباره حرکت ‏در این مسیر به راه انداخته اند. برخی از کشورها چون آفریقای جنوبی از ادامه این مسیر منصرف گشته اند. اما درباره ‏ایران بنظر می رسد به رغم اعتراف سازمان سیا مبنی بر اینکه واقعا هیچگونه مدرکی دال بر فعالیت تسلیحاتی ‏تأسیسات هسته ای ایران در اختیار ندارد، ایران در شرف هسته ای شدن است.‏

پرتاب موشک آزمایشی توسط ایران در هفته گذشته، که حتی باعث شد روس ها اظهار تعجب کنند، از هیچ یک از ‏تردیدهای مربوط به این کشور نکاسته است. هیچ پشتیبانی سخنورتر و راسخ تر از ولادیمیر پوتین که از حق ایران ‏برای در اختیار داشتن انرژی اتمی دفاع می کند، وجود ندارد، اما حتی معاون وزیر امور خارجه او نیز اظهار داشت ‏که پرتاب موشک توسط ایران “نگران کننده” است. آنچه که به نظر می رسد روس ها را نگران کرده، فناوری است که ‏توسط ایرانیان ساخته شده است: این موشک شبیه به موشک اسکاد نیست، بلکه یک موشک پیچیده است که قابلیت حمل ‏سلاح اتمی را دارد. ‏

چند روز بعد، ایران در اقدامی جلب توجه کننده، هند را بخاطر پرتاب موشک حامل ماهواره جاسوسی ساخت اسرائیل ‏زیر سؤال برد. درست همانگونه که روس ها ابراز نگرانی کردند که موشک ایران یک پیشرفت و تحول نگران کننده ‏است، ایرانیان نیز مدعی شدند که پرتاب موشک آزمایشی توسط هند اقدامی تحریک آمیز است، البته نه به این خاطر که ‏این کشور تسلیحات اتمی در اختیار دارد. ‏

به چند روش می توانیم به بررسی این موضوع بپردازیم. اول اینکه این مسأله صرفا مجادله میان دو کشوری است که ‏زمانی روابط نزدیکی با یکدیگر داشتند، اما این روابط از سال گذشته که واشنگتن و دهلی نو تفاهم نامه هایی درباره ‏پروژه های مشترک هسته ای امضا کردند، به سردی گراییده است. دوم اینکه کل این واکنش ها مربوط به قوه تمیز ‏خوب از بد است، یعنی اینکه کدام کشورها می توانند تسلیحات اتمی داشته باشند و کدام کشورها نمی توانند. اما هر دو ‏استدلال تاحدی محکم هستند. استدلال اول ناشی از این واقعیت است که رژیم ایران از درک این موضوع که هند زمانی ‏متحد ایران بوده و اکنون هم پیمان “شیطان بزرگ” شده، نگران است. استدلال دوم برگرفته از یک درگیری کلی با ‏آمریکا بخاطر سیاست این کشور است، سیاستی که تعیین می کند ایران به اندازه کافی به بلوغ نرسیده است تا برنامه ‏اتمی داشته باشد، حتی اگر این برنامه صرفا ً برای تولید سوخت ارزان و مورد نیاز داخلی باشد. ‏

اما در میان این استدلال های افراط گرایانه، دلایل واقعی اختلاف میان ایران و هند را می توان در تغییر روابط موجود ‏در یک منطقه ژئواستراتژیک که از خلیج فارس تا خلیج بنگال امتداد دارد، جستجو کرد. ایران، هند و پاکستان درگیر ‏مذاکره درباره ساخت یک خط لوله مشترک گاز هستند که منافع بسیاری برای هر سه کشور خواهد داشت. پس از ماهها ‏گفتگو، قرار بود این قرارداد این هفته در تهران به امضای طرفین برسد، اما در حال حاضر همه چیز حکایت از عقب ‏نشینی هند دارد. ظاهرا ً این اختلاف نظر بخاطر هزینه درخواستی انتقال گاز توسط پاکستان و تنش های انتخاباتی داخل ‏ایران است، اما علت اصلی این اختلاف را می توان سیاست نزدیکی روزافزون هند به آمریکا و استفاده از فناوری ‏نظامی اسرائیل برشمرد. ‏

ایران و هند هر دو خواهان ارتقای فناوری هسته ای خود و ساخت سیستم های قابل حمل هستند. اما این مقایسه در همین ‏جا پایان می یابد. هند همواره تأکید کرده است که باید به ایران اجازه داده شود فناوری هسته ای داشته باشد، به شرط ‏اینکه ایران نیز به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بازرسی دهد. اما اکنون بنظر می رسد هند لحن خود ‏را بخاطر برقراری روابط نزدیک تر با آمریکا و خرید فناوری از اسرائیل تغییر داده است. با توجه به این نکته که ‏آمریکا و اسرائیل هر دو با بلندپروازی های هسته ای ایران مخالفند، هند خود را در موقعیت قبول فناوری یافته است که ‏در دسترس سایر کشورها از جمله ایران گذاشته نمی شود. با این وجود، هند نمی تواند هم خدا را بخواهد هم خرما. بمب ‏همواره عامل ویران کننده جهانیان است، اما ما باید بیاموزیم با این واقعیت زندگی کنیم؛ ایرانیان و هندی ها هم همین ‏طور.‏

منبع: ساندی هرالد، 10 فوریه، 2008‏