کارولا هویوس
سومین کشور جهان از حیث مصرف سالانه گاز طبیعی کدام است؟ پاسخ این سؤال، ایران است. مقام های اول و دوم به ایالات متحده و روسیه اختصاص دارد. این درحالی است که چین برای این منظور بیشتر به ذخایر عظیم ذغال سنگ خود وابسته است.
اینکه ایران پاسخ سؤال بالاست، نشان دهنده تأثیر یارانه های دولتی بر میزان مصرف است. نیاز به گاز طبیعی در بازار ایران در فاصله سال های 2000 تا 2008 سالانه 9 درصد رشد کرده است. این موضوع، تقاضای داخلی گاز را ظرف هشت سال گذشته از 62 میلیارد متر مکعب به 122 میلیارد متر مکعب رسانده است. تولیدات کشور نتوانسته است پاسخگوی این حجم از تقاضا باشد.
ایران به همراه قطر صاحب عظیم ترین میادین گاز طبیعی دنیاست. با این حال، ایران یک وارد کنندۀ گاز است و این محصول را از طریق خطوط لوله از ترکمنستان و ترکیه وارد می کند.
سازمان آی- اچ- اس گلوبال اینسایت معتقد است اوضاع رو به وخامت بیشتر می رود:
«انتظار می رود کمبود گاز در زمستان آینده بیشتر باشد، زیرا ایران نتوانسته است امکانات گازی بیشتری فراهم کند و یا آنرا در مناطق پرجمعیت توسعه دهد. این موضوع، کشور را به سوی خرید حجم بیشتر گاز با قیمت بیشتر از قبل از ترکمنستان سوق داده است و بار مالی اضطراری بر دولت تحمیل کرده است.»
با درنظر گرفتن بهای بسیار بیشتر نفت نسبت به گاز طبیعی، استفاده ایران از گاز طبیعی منطقی به نظر می رسد. دلیل دیگری نیز وجود دارد: اینکه ایران از تقاضای افسار گسیخته برای نفت رنج می برد. اما چرا؟
یارانه ها
صاحبان وسائل نقلیه در ایران می توانند ماهانه 100 لیتر بنزین به بهای لیتری 1000 ریال (10 سنت) خریداری کنند. حتی اگر مصرف آنها بالاتر باشد، می توانند بنزین مازاد خود را به چهار برابر قیمت تهیه کنند. البته جیره ماهانه رانندگان تاکسی بیشتر از این مقدار است.
اما تحمل این یارانه ها فراتر از توان دولت است و تهران در فکر کاهش یارانه هاست.
تحلیل سازمان آی- اج- اس در این مورد چنین است:
«بحث های مربوط به قطع فوری یارانه ها نشان می دهد وضعیت مالی ایران چقدر بغرنج است. این درحالی است که جمهوری اسلامی هنوز باید 40 درصد بنزین مورد نیاز را با بهای به مراتب بیشترنسبت به بهای یارانه ای، با نرخ بین المللی، برای مردم فراهم کند.»
باید گفت تمامی این مسائل، ابعاد سیاسی نیز دارند. برخی تحلیلگران می گویند ایران در خفا امیدوار است ایالات متحده دست به تحریم بنزین ایران بزند تا آنها واشنگتن را به دلیل لزوم قطع یارانه ها مورد سرزنش و شماتت قرار دهند.
در این میان، استفاده بهینه از انرژی می تواند سبب کاهش «نیاز» ایران به استفاده از نیروگاه هسته ای به عنوان یک منبع انرژی بشود.
با درنظر گرفتن آلودگی وحشتناک در ایران، اختصاص یارانه اثرات سوء زیست محیطی نیز به همراه دارد. اگر از دریچه بازتری به این ماجرا نگاه کنیم، قطع کردن یارانه ها سبب کاهش تولید آلاینده های کربنی خواهد شد.
اخیراً فاتح بیرول رئیس اقتصادی آژانس بین المللی انرژی به فایننشیال تایمز گفت: «در سطح جهانی، حذف یارانه بر سوخت های فسیلی در 20 کشور بزرگ غیرعضو در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) ، نظیر چین، هند، اندونزی، پاکستان، تایلند، مالزی، چین تایپه و ویتنام، می تواند تولید جهانی آلاینده دی اکسید کربن را تا سال 2050 به میزان 13 درصد کاهش دهد.»
منبع: فایننشیال تایمز- 18 نوامبر
