تصویر آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران در تخت بیمارستان، سئوال‌هایی را مورد وضعیت سلامت و جانشین احتمالی او مطرح کرده است.
اوائل ماه سپتامبر رهبر ایران به طور ناگهانی اعلام کرد که باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد و از مردم خواست برای سلامتی او دعا کنند. اتفاقاتی که افتاد در تاریخ ۳۵ ساله جمهوری اسلامی سابقه نداشت.
مقامات ارشد از جمله حسن روحانی رئیس‌جمهور، رئیس قوه قضاییه و رئیس مجلس بر بالین رهبر ۷۵ ساله رفتند و تصاویر تمام ملاقات‌ها روی سایت‌های خبری منتشر شد. حتی محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور سابق که در سال‌های اخیر روابط خوبی با خامنه‌ای نداشته است، به ملاقات او رفت.
سال هاست شایعاتی در مورد سلامت آیت‌الله خامنه‌ای شنیده می‌شود. اما هرگز اخبار وضعیت سلامت رهبر که تاثیر شدیدی بر مسائل اجرایی و قضایی و قانونی کشور و همچنین امور نظامی و رسانه‌ها دارد، این چنین رسانه‌ای نشده بود.
رئیس تیم جراحی گفت، آقای خامنه‌ای عمل پروستات انجام داده که حدود نیم ساعت طول کشیده و تنها بی‌حسی موضعی انجام شده است. او کاملا هشیار بوده و در مدت عمل صحبت می‌کرده است.
متخصصان می‌گویند، اما اگر وضعیت سلامت او وخیم شود، روحانیون سنتی و سپاه پاسداران باید به سرعت جانشینی برای او انتخاب کنند تا از بی‌ثباتی سیاسی جلوگیری شود.
مهدی خلجی، از اعضای ارشد سابق سیاست خاورنزدیک موسسه واشنگتن که اکنون رئیس مرکز ایده هنر و فرهنگ است میگوید: “بیماری رهبران در کشورهای غیردموکراتیک یک مسئله امنیت ملی است.”
رهبر ایران توسط مجلس خبرگان انتخاب می‌شود که اکثر اعضایش را روحانیون سالمند تشکیل می‌دهند. اما متخصصان می‌گویند، روشن است که سپاه نقش زیادی ایفا خواهد کرد.
سال گذشته، سپاه پاسداران در مقابل تلاش‌های دولت روحانی برای کاستن از نفوذ آن‌ها در اقتصاد و سیاست خارجی و مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای به سختی مقاومت کرد.
آن‌ها در مورد مسئله رهبری هم راحت کنار نمی‌کشند. کریم سجادپور، متخصص ایران در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی میگوید: “بعید است سپاه در مورد مسئله فرمانده کل خود در آینده، فرمان را به دست روحانیون سالخورده بدهد.”
علی انصاری مدیر موسسه مطالعات ایران در دانشگاه سن اندروز میگوید: “هر اتفاقی بیفتد، فکر نمی‌کنم آسان و آرام باشد.”
انتخاب آقای خامنه‌ای پس از مرگ آیت‌الله خمینی غیرمنتظره بود، چون یک روحانی ارشد محسوب نمی‌شد. اما در ۲۵ سال گذشته قدرت خود را به مقدار زیادی با حمایت سپاه تثبیت کرده است.
روند انتخاب رهبر جدید در اوایل ماه ژوئن که آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، رئیس ۸۳ ساله مجلس خبرگان به خاطر نارسایی قلبی به کما رفت، پیچیده‌تر شد. این منجر به گمانه‌زنی‌ها شد که پیشاپیش مذاکرات در مورد انتخاب رهبر جدید در این مجلس آغاز شده است.
خامنه ای خود در اوایل سپتامبر در دیدار با این مجلس خواستار اتحاد آن‌ها شد. وی گفت: «در مسایل سیاسی اختلاف سلیقه وجود دارد، در مسائل کوچک و بزرگ سیاسی. اما این اختلافات نمی‌تواند اتحاد یا همدلی درون کشور را نابود کند؛ همه باید با هم باشند.»
یک جانشین احتمالی برای او می‌تواند آیت‌الله محمود هاشمی شاهرودی باشد که پیش از این رئیس قوه قضاییه بوده و اکنون معاون مجلس خبرگان است. شاهرودی نامزد مورد علاقه خامنه‌ای است و متخصصان می‌گویند از حمایت سپاه نیز برخوردار است.
یک نامزد دیگر علی اکبر هاشمی رفسنجانی است که قبلا رئیس‌جمهور بوده و از زمان انقلاب ایران نقش چشمگیری در سیاست‌های کشور داشته اشت. اما در ۸۰ سالگی برای این سمت پیر به نظر می‌رسد و در میان تندروهای سیاسی مخالفانی دارد.
نامزد دیگر، آیت‌الله صادق لاریجانی است که اکنون ریاست قوه قضاییه را بر عهده دارد. لاریجانی از خانواده سنگین‌وزن‌های سیاسی است، یک برادرش رئیس مجلس است و دیگری پست‌های دولتی دارد. با این حال، یک روحانی ارشد محسوب نمی‌شود و بعید است حامیان زیادی داشته باشد.
هر کس جانشین رهبر شود بعید است بتواند قدرت او را پیدا کند. خلجی میگوید: «روحانیون دنبال کسی می‌گردند که منافع روحانیون را تضمین کند. سپاه به دنبال کسی است که منافع سپاه را تضمین کند. هیچکدام کسی را نمی‌خواهند که بیاید و آن‌ها را کنترل کند.»
با توجه به این‌ها، روند پیچیده انتخاب رهبر جدید و انتقال قدرت پس از آن می‌تواند باعث ناآرامی شود. عباس میلانی، مدیر برنامه مطالعات ایران دانشگاه استنفورد میگوید: «اگر این موازنه ناپایدار ناگهان تغییر کند، قیام‌های ناخواسته یا پیامدهای ناخواسته خواهید داشت.»
منبع: رویترز - 5 اکتبر
