پرسیس کریم- فروغ همواره به عنوان سمبلی برای اشاره نسل ایرانی های متولد شده در غرب به کار رفته و همیشه از سوی نسل جوان تر مورد توجه بوده است. شیرین نشاط که از سال 1972 در آمریکا زندگی می کند، از دست ها به عنوان یک متن استفاده می کند و بیننده ایرانی و آمریکایی، هر دو را به چالش می طلبد و در واقع این دو مخاطب با هم تفاوت دارند.
گفت و گو با پرسیس کریم از دانشگاه سن خوزه
فروغ و شیرین نشاط
نکته جالبی که در سخنرانی تان اشاره کردید، رابطه بین شعر فروغ و مجموعه عکسی از شیرین نشاط با عنوان “زنان الله” است. چطور این ارتباط را کشف کردید؟
من می خواستم ارتباطی بین فروغ و هنرمندان دیگر پیدا کنم که به طور تصادفی به ارتباط فروغ با برخی از آثار شیرین نشاط پی بردم. من در واقع در ابتدا پی یافتن ارتباط های متنی با آثار فروغ بودم، اما در کمال تعجب به ارتباطات تصویری رسیدم. چیزی که برای من جالب بود، کار روی بدن و فرض گرفتن بدن به عنوان “متن” بود. فروغ درباره بدن بسیار می گوید و این بدن به عنوان “متن” مورد استفاده شیرین نشاط قرار می گیرد. ضمن این که شیرین نشاط از زن ایرانی یا خاور میانه ای برای موضوع آثارش بهره می برد و این برای من جالب بود.
نشاط با تصاویر جا افتاده زن در غرب کار می کند و از حجاب به عنوان عنصر اصلی بهره می برد و از سکوت پنهان در آن حرف می زند. او از تصاویر “دست ها” سود می جوید که این دست ها در آثار فروغ هم بسیار مهم هستند.در فیلم “خانه سیاه است” هم می بینیم که فروغ چطور بر دست ها تاکید می کند. شیرین نشاط در واقع از ایده دست ها و بدن به عنوان “متن” در فروغ استفاده می کند. این موضوع برای من بسیار جالب بود و سعی کردم تحلیل اش کنم.
شیرین نشاط درباره این الهام و تاثیر گرفتن از فروغ حرف زده است؟
نه.فکر نمی کنم. او درباره این که چرا از زنان در چادر استفاده کرده، حرف زده وهمین طور درباره دست ها. در رابطه با مذکر بودن و ارتباطش با قدرت و نقدش بر آن هم گفته، اما فکر نمی کنم اشاره ای به تاثیر فروغ کرده باشد. او از ادبیات ایران به عنوان ادبیاتی مردانه یاد می کند که به طور سنتی به مردان وابسته بوده است.
آن مجموعه عکسی که اشاره کردید، تا انجا که یادم می آید بر روی دست ها آیه هایی از قران نوشته شده بود، اما در سخنرانی تان گفتید که شعری از فروغ هم هست…
در وسط دایره روی دست از قرآن استفاده شده، اما روی انگشت ها شعری است از فروغ درباره تاسف اش برای “باغچه”.
من نشنیده ام که شیرین نشاط هیچ گاه به این استفاده اشاره کرده باشد…
نه، من هم نشنیده ام…اما فروغ همواره به عنوان سمبلی برای اشاره نسل ایرانی های متولد شده در غرب به کار رفته و همیشه از سوی نسل جوان تر مورد توجه بوده است. شیرین نشاط که اگر اشتباه نکنم از سال 1972 در آمریکا زندگی می کند، از دست ها به عنوان یک متن استفاده می کند و بیننده ایرانی و آمریکایی، هر دو را به چالش می طلبد و در واقع این دو مخاطب با هم تفاوت دارند.
حالا که شما اشاره کردید، فکر می کنم حتی در ویدئو آرت های شیرین نشاط هم بتوان ردپای فروغ را یافت…
بله.فکر می کنم. اما برداشت های نشاط چندان مستقیم نیست. مثلاً مریم حبیبیان برداشت های مستقیم از فروغ دارد، اما نشاط شاید اشاره هایش به فروغ تنها برای ایرانی ها قابل درک باشد.