یک روز پس از آنکه، علیرغم تبلیغات و امیدواری مقامات ایرانی، ژاپن ۱۱۶ شرکت و فرد، و سه بانک ایرانی را تحریم کرد، اتحادیه اروپا اعلام کرد که تا پایان ماه ژانویه سال ۲۰۱۲ بر شدت تحریم‌های خود علیه جمهوری اسلامی می‌افزاید؛ آنهم در شرایطی که تنها یک هفته از آخرین دور تحریم‌های این اتحادیه علیه مقامات و شرکت‌های ایرانی می‌گذرد.
حتی یک روز قبل از این تصمیم توکیو هم روزنامه های وابسته و صدا و سیمای جمهوری اسلامی با تبلیغات وسیع خبر دادند که ژاپن تحریم خرید نفت ایران را نپذیرفت. تصمیم چشم تنگ ها در حالی که مدتی است سطح همکاری های صنعتی خود را هم کاسته اند و با تحریم های آمریکا و اروپا همراهی نشان می دهند، به نظر می رسد مقامات دولتی را باز هم بیشتر در مقابل تندرو ها قرار داده است. دولت بر خلاف سیاست های تعیین شده توسط رهبر جمهروی اسلامی برای بی اهمیت جلوه دادن تحریم ها و فشارهای بین المللی در یک سال گذشته در فرصت های مختلف کوشیده به مردم نشان دهد که علت اصلی ناکامی هایش در زمینه اقتصادی، تحریم هاست.
مقامات جمهوری اسلامی تا کنون نسبت به دور جدید این تحریم‌ها واکنش نشان نداده‌اند، اما خبرگزاری‌های حکومتی از جمله خبرگزاری فارس در واکنش به تشدید تحریم‌های ژاپن نوشته اند: “ایران بار‌ها از طریق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و جامعه بین‌الملل در زمینه برنامه هسته‌ای خود ثابت کرده که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز دارد.”
تحریم‌های اتحادیه اروپا
همزمان با این خبر، خبر نگران کننده ای هم از بروکسل رسید. رهبران اتحادیه اروپا که برای مقابله با بحران بدهی‌ها و ثبات یورو گردهم آمده بودند، در قطعنامه پایانی خود، وزیران خارجه ۲۷ کشور عضو را مسئول رسیدگی و تهیه طرح تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی کردند که باید تا ژانویه سال 2012 یعنی یک ماه و نیم دیگر آماده شده باشد.
در بیانیه روز جمعه اتحادیه اروپا، هیچ اشاره مستقیمی به نوع تحریم‌های احتمالی نشده است، اما گفته شده که تحریم‌های تازه در ادامه تحریم‌های گذشته خواهد بود.
گفته می‌شود که ممکن است تحریم‌های تازه شامل ممنوعیت سفر و مسدود کردن اموال افراد و شرکت‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی باشد.
هفته گذشته همین این اتحادیه در نشستی علاوه بر تحریم ۱۴۱ شرکت و ۳۹ شخص ایرانی مرتبط با فعالیت هسته‌ای، بر سر ادامه گفتگو‌ها در مورد اعمال تحریم علیه بخش‌های مالی، حمل و نقل و انرژی جمهوری اسلامی نیز به توافق رسیدند.
پس از آن نوول ابزرواتو نشریه چپ گرای فرانسوی در گزارشی با اشاره به اینکه کشورهای اروپایی درحال آماده سازی مرحله بعد تحریم‌ها هستند، اعلام کرد بخش های استراتژیک صنعت نفت، از هم اکنون تا آخر ژانویه سال ۲۰۱۲ هدف اصلی تحریم هائی خواهد بود که پاریس، لندن و برلین از آن حمایت می‌کنند.
طی هفته‌های اخیر گمانه‌هایی مبنی بر تحریم نفتی ایران از سوی اتحادیه اروپا مطرح شده بود، اما اروپائی ها همصدا با سایر مشتریان نفت ایران معتقدند برای اجرای دقیق چنین تحریمی باید برنامه مدونی داشت که مصرف کنندگان را با مشکل روبرو نکند. همین تامل آن ها به دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی فرصت داد تا نشان دهد که رهبران اروپایی بر سر تحریم نفتی ایران به توافق نرسیده‌اند. به خصوص که در بیانیه روز جمعه اتحادیه اروپا نیز اشاره‌ای به تحریم نفت جمهوری اسلامی نشده است.
اما از آن جا که به نظر می رسد تحریم خرید نفت ایران مانند سایر تهدیدهای آمریکا و هم پیمانش بزودی وارد مرحله عمل خواهد شد سردار رستم قاسمی وزیر نفت ایران در اولین واکنش با آن گفت “ایران هیچ مشکلی در صادر کردن نفت خود ندارد. اگر بخواهیم می‌توانیم از نفت به عنوان یک سلاح سیاسی استفاده کنیم.”
ژاپن: هماهنگ با جامعه جهانی عمل می‌کنیم
آن چه در پایان هفته تهران را شگفت زده کرد این جمله صریح وزیر ژاپنی بود که گفت “ژاپن هماهنگ با جامعه جهانی عمل می کند” به دنبال آن آشکار گردید که هیات دولت ژاپن تحریم‌های تازه‌ای علیه ایران وضع کرده و وزرای کابینه نام بیش از ۱۰۰ فرد و گروه ایرانی را به لیست سیاه خود اضافه کردند تا بدین ترتیب شمار افراد و شرکت‌های ایرانی مورد تحریم ژاپن به بیش از ۳۰۰ مورد برسد.
ژاپن گفته است تحریم‌های تازه شامل بخش انرژی ایران نخواهد شد. در همین راستا وزیر اقتصاد و تجارت این کشور هشدار داد که کشورش باید نسبت به هرگونه توقف صادرات نفت خام با احتیاط برخورد کند.
کوییشیرو گمبا، وزیر خارجه ژاپن، همچنین گفته است که دولتش در آینده قصد دارد پیرامون فشارهای جهانی علیه جمهوری اسلامی به خاطر فعالیت هسته‌ای با دقت بیشتر و هماهنگ با جامعه جهانی عمل کند.
تا کنون مقامات ایرانی به صورت رسمی به تحریم‌های تازه ژاپن واکنش نشان نداده است، اما خبرگزاری فارس در واکنش به این خبر نوشت: “آمریکا و برخی هم‌پیمانان این کشور در تلاش هستند تا برنامه صلح‌آمیز ایران را تسلیحاتی جلوه دهند.”
این خبرگزاری در گزارش خود همچنین اضافه کرده است: “ژاپن مدعی شده که این اقدامات ضد ایرانی لطمه‌ای به واردات نفت از ایران به ژاپن وارد نخواهد کرد.”
هر چند تحریم‌های تازه ژاپن، آنطور که وزیر خارجه این کشور نیز تاکید کرده شامل بخش انرژی نمی‌شود، اما صدور نفت ایران به ژاپن در سال جاری میلادی نزدیک به ۳۰ درصد کاهش یافته است.
بر اساس گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی جمهوری اسلامی، ژاپن در سال ۲۰۱۰ میلادی به‌طور متوسط روزانه ۳۷۴ هزار بشکه نفت خام از ایران می‌خرید. اما در اکتبر امسال این رقم به ۲۶۲ هزار بشکه رسید، که ۱۱۲ هزار بشکه کمتر از میانگین سال قبل بود.
وبسایت دیپلماسی ایرانی نیز در گزارشی نوشته است: “ایران حدود ۱۰ درصد منابع نفتی مورد نیاز ژاپن را تامین می‌کند. مقامات دولتی می‌گویند که هم در وزارت امور خارجه و هم در وزارت اقتصاد ژاپن نگرانی‌هایی در مورد تحریم نفت ایران و توانایی آتی ژاپن برای دستیابی به منابع جایگزین انرژی وجود دارد. از سوی دیگر فاجعه نیروگاه هسته‌ای ژاپن به دنبال سونامی ماه مارس نیز نیاز این کشور را به سوخت فسیلی افزایش داده است.”
