نیازی به وساطت میان برادران وجود ندارد

نویسنده
جلال یعقوبی

» پیچیدگی‌های رابطه حماس و ایران

خالد قدومی، نماینده جنبش مقاومت اسلامی (حماس)، در تهران در پاسخ به این پرسش که “برخی رسانه‌ها در رابطه با احتمال میانجیگری میان حماس و ایران” سخن گفته‌اند و این‌که “آیا مسأله‌ای میان ایران و حماس وجود دارد که نیاز به میانجی داشته باشد؟”، گفت: “تأکید می‌کنم که روابط حماس با جمهوری اسلامی ایران در مسیر صحیح قرار دارد و همچنین تصریح می‌کنم که روابط ما روابطی راهبردی است نه تاکتیکی. همچنین اساساً نیازی به وساطت میان برادران وجود ندارد.”

او در گفتگو با خبرگزاری ایسنا تاکید کرد: “روابط ما با جمهوری اسلامی ایران متفاوت است و مسأله امروز این است که چگونه روابطمان را با آنها که با اندیشه مقاومت در یک جبهه قرار دارند تقویت کنیم زیرا نباید به بیگانگان اجازه بدهیم برای حل بحران‌ها و یا مشکلات میان ما دخالت کنند.”

او درباره اختلاف‌های حماس و ایران درباره بحران سوریه نیز گفت: “مسأله بحران سوریه هم از جمله مواردی است که ما ترجیح می‌دهیم میان برادران و حامیان خط مقاومت مطرح شود. البته در رابطه با بهار عربی و تحولات منطقه ما با جمهوری اسلامی ایران صحبت‌هایی داشته‌ایم و قطعاً بحران سوریه هم جزء همین مسائل بوده که مورد بحث قرار می‌گیرد و در نهایت هدف این است که به بیگانگان اجازه ندهیم آن‌گونه که آنها می‌خواهند مسائل را حل و فصل کنند بلکه ما و برادرانمان باید بنشینیم و مسائل را به نفع امت اسلامی حل کنیم.”

 او در همین گفتگو خبر انتقال دفتر حماس از “قطر به تهران” یا هر کشور دیگری را هم تکذیب کرده است.

پیش از این خبرگزاری فارس به نقل از پایگاه خبری دبکا، که مرکزی اسرائیلی است، از احتمال انتقال دفتر حماس به تهران خبر داده بود.

 به نظر می‌رسد که بعد از یک دوره چند ساله کدورت میان جمهوری اسلامی و حماس، این گروه بار دیگر در حال نزدیک شدن به تهران است.

در سال‌های گذشته، و با ایجاد اختلاف شدید میان جمهوری اسلامی و گروه حماس، گروهی از هواداران آیت‌الله خامنه‌ای، حماس را متهم به خیانت کرده بودند. برای نمونه در مرداد سال ۱۳۹۳، سایت راستگرای مشرق در مقاله‌ای با عنوان “ حماس و خنجری که بر پشت مقاومت نشست” نوشته بود: “سران حماس یکسال پس از انقلاب‌های عربی با تحلیل اشتباه از معادله قدرت در منطقه، در روابط و مواضع خود سعی کردند با کشورهای فعال در این تحولات – ترکیه، قطر و مصر – متحد شوند یا به عبارت دقیق‌تر، ائتلاف خود را از ایران و سوریه به سمت اخوان حاکم در مصر و ترکیه و مورد حمایت قطر تغییر دهند.”

نویسنده این مقاله اضافه کرده بود: “جابجایی دفتر خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس از سوریه به قطر و موضع گیری ضدایرانی مشعل در اولین ورود او به نوار غزه پس از ۴۵ سال تا حدی نقش دلارهای قطری را پر رنگتر می‌کند. مشعل در بازگشت به نوار غزه (بازگشتی که با شائبه های فراوانی همراه بود) خروج حماس از مشی مقاومت را نشان داد؛ و برای آنکه آب پاکی رو دست کشورهای محور مقاومت بریزد پرچم مخالفان حکومت بشار اسد رییس جمهور سوریه را در دست گرفته و شروع به چرخاندن پرچم کرد. اسماعیل هنیه نیز با تشکر از قطر، ترکیه، مصر و سایر دولت‌های عربی با اشاره به ایران و سوریه گفت: ما جزو هیچ محوری نبوده و نیستیم. نه جزو محور سوریه و نه ایران.”

در همان زمان، سایت دیپلماسی ایرانی اعلام کرد که “روابط ایران و حماس احیا می‌شود اما نه مثل سابق” این سایت نوشته بود: “گفته می شود به دلیل درگیری هایی که ارتش مصر در صحرای سینا داشته و توقف کمک‌ها به جنبش حماس و شاخه نظامی آن، عزالدین القسام در نوار غزه وضعیت این جنبش در حال حاضر بسیار سخت شده است. به همین دلیل چندی پیش شماری از رهبران حماس از جمله موسی ابو مرزوق، عماد العلمی و محمد نصر به دور از چشم رسانه ها و خبرنگاران به بیروت سفر کرده و در داخل سفارت ایران دیدارهایی را با مقام های ایرانی و حزب الله انجام دادند. عمده بحث آنها متمرکز بر پیشنهادهای محمود الزهار بود که خواسته بود ارتباطات ایران با حماس احیا شود و کمک های مالی ماهانه ایران با این جنبش که مدتی است متوقف شده، مجددا از سر گرفته شود.”

چند ماه بعد و با انتشار زمزمه اتحاد دوباره حماس با ایران، سایت بازتاب وابسته به محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران طی نوشته‌ای تاکید داشت: “ لطفاً خالد مشعل را به «ایران» راه ندهید” نویسنده این سایت آورده بود: “بی‌گمان آنچه مشعل و برخی ‌اطرافیان او در این دو سال انجام دادند، «خیانتی» بزرگ نه تنها در حق محور مقاومت بود که شاید آن همه میهمان‌نوازی سوری‌ها را هم به باد هوا داد و باعث شد، ‌کسی دیگر به این جماعت اعتماد نداشته باشد. ” نویسنده بازتاب معتقد بود: “ مشعل در حالی راهی تهران می‌شود که هنوز «تیپ احفاد الرسول» ـ که با پول قطری‌ها و عضویت اعضای حماس تشکیل شد ـ در سوریه در حال نبرد با ارتش و ملت سوریه است.” در ادامه این نوشته نیز آمده بود: “ گفتنی است، تاکنون بیش از ۱۲۰۰ فلسطینی عضو حماس به دست ارتش سوریه به هلاکت رسیده‌اند که شوربختانه برخی از آن‌ها از افسران پلیس و فرماندهان گردان‌های قسام است. ‌‌شاید بتوان هر چیز را ‌فراموش کرد، ولی دور افتخار زدن مشعل و دیگر رهبران حماس با پرچم تروریست‌های سوری در غزه را نمی‌توان به هیچ عنوان ‌از یاد برد.”

همان روزها و در آبان ماه سال 1392، روزنامه “القدس العربی” چاپ لندن به نقل از یک مقام مسؤول در جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) نوشت: “ایران با سفر خالد مشعل به تهران مخالفت کرده و خواستار انجام این سفر در زمان دیگری شده است.” این روزنامه اضافه کرده بود: “مقامات ایران گفته‌اند که به دلیل داشتن مشغله کاری، خواستار انجام این سفر در زمان دیگری هستند. مقامات ایرانی به طور کامل با انجام این سفر مخالفت نکرده‌اند.”

 با اینهمه تلاش‌های حماس برای ترمیم رابطه با ایران متوقف نشد. گرچه خالد مشعل بعد از اختلاف‌های چند سال اخیر، هنوز به ایران سفر نکرده است، اما هنوز هم گفته می‌شود که رایزنی‌هایی برای سفر او به تهران در حال انجام است. اواخر آذرماه گذشته، باشگاه خبرنگاران وابسته به صدا و سیما در خبری به نقل از منابع عربی نوشته بود: “هیاتی از جنبش حماس از چند روز قبل وارد تهران شده است تا روابط خود با ایران را عادی کند. ریاست این هیات را محمد نصر عضو دفتر سیاسی جنبش حماس برعهده دارد.” در همان روزها بود که هیاتی از جانب حماس وارد تهران شد. محمد نصر، رئیس هیات مزبور در تهران گفته بود: “سفر این هیات به جمهوری اسلامی ایران در راستای لزوم بسیج ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها و توانمندی‌های امت اسلام برای حمایت از ملت فلسطین و آرمان عادلانه و مقاومت سلحشورانه این ملت صورت می‌گیرد.”

بالاخره روز دهم دی‌ماه، مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه، طی گفتگو با خبرنگاران ضمن تکذیب خبر انتقال دفتر حماس به تهران، اعلام کرد که سفر خالد مشعل به تهران در برنامه وزارت خارجه است. او اضافه کرد: “هنوز زمان‌بندی این سفر صورت نگرفته و مشخص نیست. روابط ایران و حماس در مسیر طبیعی و خوب گذشته قرار دارد و رایزنی‌ها دراین خصوص ادامه دارد.”

در هفته‌های اخیر، فعالیت حماس برای نزدیکی با تهران شدت بیشتری گرفته است. اوایل دی‌ماه، اسماعیل هنیه، در نشست مشترک با چندین شبکه ماهواره‌ای عربی با اشاره به آنچه “حمایت‌های طولانی ایران از مقاومت فلسطین” می نامید، تاکید کرد که این جنبش مایل است روابط بازی با این کشور داشته باشد. او گفته بود: “مساله مورد تمرکز در روابط با ایران مساله فلسطین، مقاومت و قدس است.”

دهم دی ماه نیز نماینده حماس در تهران، طی گفتگویی با روزنامه شرق از “دلایل خروج حماس از سوریه” سخن گفت و تاکید کرد: “در رابطه با مساله فلسطین، هیچ اختلافی وجود ندارد. حتی اختلافاتی که در برخی موارد وجود دارد، باعث نمی‌شود خللی در رابطه استراتژیک ایران و حماس ایجاد شود.” او اضافه کرده بود: “ما از هیچ‌یک از طرفین چه نظام سوریه و چه معارضان سوری حمایت نکردیم و علیه‌شان هم صحبتی نداشتیم.”

به نظر می‌رسد که حماس در حال بازگشت به آغوش نظام مقدس جمهوری اسلامی است. خردادماه سال گذشته، سایت بازتاب به نقل از یک رسانه اسرائیلی نوشته بود: “حماس به خاطر یک مشت دلار به دامن ایران بازگشت!” بازتاب نوشته بود: “بر این اساس ایران پذیرفته که در هر سال دویست میلیون دلار در اختیار حماس گذارد، کمک نظامی و تسلیحات پیشرفته معادل تسلیحات داده شده به جنبش جهاد اسلامی به حماس نیز بدهد. “