وحید ثابتیان
تلاش مقامات ایرانی برای افزایش زمان مذاکره با غرب درپرونده هسته ای با همکاری های اخیربا آژانس بین المللی انرژی اتمی درحالی روند آهسته خود را طی می کند که ازآن سو مقامات آمریکایی خط ونشان های جدی برای برخورد با ایران می کشند وازسوی دیگرهرگونه تلاشی برای اعمال تحریم سوم، به ماه سپتامبرموکول شده است.
طی هفته های گذشته، ایالات متحده به صورت فشرده ای مذاکره با اعضای شورای امنیت سازمان ملل برای جلب موافقت آنها برای افزایش فشاربرروی ایران درقالب قطعنامه تحریم سوم را دردستور کارقرارداده که به گفته دیپلمات ها تا ماه سپتامبربه تعویق افتاده است. دلیل این تعویق نیزبه عواملی چون زمان بیشتری که آمریکا برای متقاعد کردن کشورهایی مانند چین وروسیه نیازدارد، گرفتاربودن آمریکا درعراق وکوزوو پیش بینی می شود.
همزمان روزنامه وال استریت ژورنال درمقاله ای ادعا کرد “به نظر می رسد ایران به صورت خستگی ناپذیری به سمت تهیه بمب اتمی می رود. به اعتقاد این روزنامه، اقتصاددانان گفته اند که ممکن است برای جلوگیری از هسته ای شدن ایران هنوز راهی وجود داشته باشد. این روزنامه با بررسی گزینه نظامی وکابوس بودن آن سپس به فشارهای اقتصادی ای که دراین زمینه می تواند دردستورکارقرارگیرد اشاره کرده است. این همان موضوعی است که عملا ایالات متحده به دنبال آن است.
علاوه بر دولت بوش، کاندیداهای حاضر درعرصه رقابت های ریاست جمهوری سال 2008 این کشور نیز که درسخنرانی ها وبرنامه های تبلیغاتی خود مکررا درخصوص مواضعشان درباره ایران ازسوی مخاطبان خودمورد پرسش قرارمی گیرند، مواضع سختی را دررابطه با برخورد با برنامه هسته ای ایران اتخاد کرده اند.
ازجمله این تلاش ها می توان به نامه هفت تن از کاندیداهای ریاست جمهوری امریکا به دبیرکل سازمان ملل بان کی مون اشاره کرد که در آن از سازمان ملل می‌خواهد در صورتی که ایران تا ماه اوت سال 2006 همه فعالیت‌های غنی‌سازی و سایر”پژوهش‌ها و پیشرفت‌های” هسته‌یی‌اش را متوقف نکرد، قطعنامه تحریماتی علیه ایران را که سال گذشته تصویب شد، به کار گیرد.
عریضه یاد شده علاوه بر آن از ایران می‌خواهد حقوق رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخته و از حمایت از حزب‌الله و حماس دست بکشد. این عریضه که توسط گروه “اسراییل پراجکت” تنظیم شده به امضای 7500 نفر در سراسر جهان رسیده است. جنیفر لازلو میزراهی، مدیر این گروه این عریضه برای شهردارهای ایالت‌های آمریکا و چند تن از رهبران مذهبی از جمله پاپ و دالایی لاما فرستاده شده است.
“اسراییل پراجکت” با اعلام اینکه همه کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا به کنفرانس آنها دعوت شده بودند، حدود 30 خبرنگار را به اتاق کنفرانس کشاندند، اما تنها 4 نفر از کاندیداها در این کنفرانس حاضر شدند و برخی دیگر بیانیه‌های خود را فرستادند. این چهار نفر با “تهدید” خواندن ایران گفتند این عریضه‌ها از اهمیت بالایی برخوردارند، چرا که در کاهش تهدید ایران برای آمریکا و رژیم صهیونیستی تاثیر دارند.
برد شرمن، یکی از اعضای هیات امنای این گروه گفته است که آمریکا باید نگرانی‌های روسیه در زمینه سپردفاع موشکی را از بین ببرد تا روسیه از تحریم ها علیه ایران حمایت کند. شرمن افزوده که مساله تحریم‌ها روز به روز مهم تر می شود، چرا که سایر کشورهای منطقه ممکن است راه ایران را در پیش بگیرند.
جان ادواردز، کاندیدای دموکرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که در این کنفرانس حضور نداشت در بیانیه ای با تکرار اتهامات غرب مبنی بر نظامی بودن برنامه هسته یی ایران گفته اتس: “ ایران چالش بزرگی برای آمریکاست. ما می توانیم با استراتژی “قدرت کوچک” که شامل چماق و هویج، تعامل مستقیم و فشار بین المللی می باشد دولت ایران را متقاعد کنیم از تلاش های خود برای کسب تسلیحات هسته‌یی دست بکشد.
سناتور هیلاری کلینتون گفت که لازم است جامعه بین المللی و جامعه مدنی جبهه متحدی را در برابر دولت ایران تشکیل دهند. “ سناتور باراک اوباما خواستار استفاده از دیپلماسی بیشتر از طریق سازمان ملل شد:” همه کشورها باید درک کنند که اگرچه صریح ترین تهدیدهای ایران معطوف به اسراییل است اما رفتار این کشور همه ما را تهدید می‌کند.
در مقابل، منوچهر متکی وزیر امورخارجه ایران نسبت به گفت وگوهای ایران واروپا اظهار خوشبینی کرده و گفته است: “در مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با گفت‌وگوهای سازنده جمهوری اسلامی ایران روند اعتمادسازی به طور مضاعف‌تری در حال تعقیب است، مذاکرات با سولانا نیز چشم انداز مثبت داشته است، این علایم نشانگر عزم و اراده جدی جمهوری اسلامی ایران بر تحقق خواسته‌های مردم خویش برای کسب دستاوردهای صلح‌آمیز اتمی بومی خود می‌باشد.”
مقامات ایرانی گفته اند که رفتن به سوی تحریم سوم ایران را ازهمکاری های بیشتر با آژانس بازخواهد داشت وچشم انداز رسیدن به توافق را دشوارخواهد کرد. ازسوی دیگر، مقامات آمریکایی نیزبارها اعلام کرده اند که مذاکرات سولانا-لاریجانی به کندی پیش می رود. آمریکا همزمان با مذاکره با طرف های اروپایی و آمریکایی تلاش می کند با ترتیبات خاصی فشار اقتصادی برایران را ازطریق محدود کردن فعالیت های بازرگانی با موسسات ایرانی افزایش دهد. ازجمله این فشارها می توان به پیشنهاد لایجه ای درکنگره امریکا اشاره کرد که به موجب آن معاملات انگلستان با سرمایه گذاری درایران، تحریم های تنبیعی مقامات آمریکایی را در پی خواهد داشت.
به گفته کارشناسان چنین تصمیمی می تواند روی شرکت هایی تاثیر بگذارد که درآمریکا به فعالیت می پردازند. ازجمله این شرکت ها می توان به شرکت نفتی شل ونیز بانک های انگلیسی استانداردچارترد واچ اس بی سی اشاره کرد. اگرچنین لایحه ایی تصویب شود، احتمال آنکه جدالی تجاری میان اروپا وآمریکا برسراین موضوع دربگیرد، کم نخواهد بود. هم اکنون شرکت‌های آمریکایی در حال حاضر از تجارت با ایران منع شده‌اند اما بسیاری از شرکت‌های اروپایی منافع‌شان در جمهوری اسلامی سرشار از منابع نفتی را حفظ کرده‌اند و آن را برخوردار از پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بزرگترین بازارهای در حال ظهور در نظر می‌گیرند.
روزنامه فایننشنال تایمز که این خبررا منتشر کرده افزوده است که لایحه پیشنهادی از حمایت کنگره برخودار است و قانون تحریم‌های ایران مورخ 1998 را اجرا می کند. این قانون اجازه می‌دهد اقداماتی علیه هرگونه تجارتی که اتخاذ شود با سرمایه گذاری بیش از 20 میلیون دلار در ایران انجام می‌گیرد.