یوسی بیلین
تهران روز چهارشنبه سی و ششمین سالگرد سرنگونی حکومت شاه و به قدرت رسیدن آیت الله خمینی را جشن گرفت. جمعیت با آتش زدن پرچم های آمریکا، بریتانیا، و اسراییل برای شنیدن سخنان رییس جمهور حسن روحانی گردهم آمدند و واشنگتن از نزدیک این مراسم را رصد کرد. روحانی همچنان مواضعی میانه رو دارد و به این موضوع می پردازد که رسیدن به توافق با آمریکا تا چه حد لازم است و اینکه کشورش می تواند نقشی اساسی در ایجاد ثبات در خاورمیانه ایفا کند.
با این حال، جمعیت تناقضی میان سخنان رییس جمهور و سنت به آتش کشیدن پرچم ها ندید. این نشان دهنده واقعیت ایرانی است: یک رییس جمهور و یک وزیر امور خارجه که ظاهراً به دنبال عادی سازی روابط جمهوری اسلامی با دیگر کشورها هستند، و در تلاش اند تا تحریم های دردسرآفرین کشورهای غربی را ملغی سازند؛ یک “رهبر معظم” که ازسوی جمعیت انتخاب نشده؛ جمعیتی که به واقع نمی داند او چه می خواهد، ولی براساس سیاست اش خواسته های او را حدس می زند؛ سپاه پاسدارانی که از ده ها سال پیش از شرایط به وجود آمده سود می برد و همچنان درک نمی کند که چرا با توجه به وضعیت به این خوبی و پرصرفه نیاز به تغییر و تحول احساس می شود.
جهان با شور و نشاط به نظاره نبرد داخلی در ایران نشسته؛ درست همان طور که به مدت ۲۵ سال برای کرملین انجام داده بود.
هیچ شکی نیست که تحریم ها به ثمر نشسته و باعث شده تا مقامات ایرانی به میز مذاکره بازگردند، ولی هیچ اطمینانی وجود ندارد که دولت تهران در برابر خواسته ها عقب نشینی کند. ممکن است عملگرایی روحانی و ظریف ظاهری نباشد، و درحقیقت نمود عقاید واقعی شان باشد. هیچ تردیدی نیست که سپاه پاسداران محافظه کارترین و افراط گراترین عامل در این نبرد است و علی رغم ویژگی های ضدآمریکایی خامنه ای، بعید است که او درنهایت در صورت رسیدن به توافقی که به نفع ایران باشد با روحانی به مخالفت برخیزد. پس تکلیف کسانی که پرچم ها را آتش می زنند چه می شود؟ احتمالاً خط مشی آنها ادامه خواهد داشت، حتی اگر رهبران شان به توافقی دست یابند که به تدریج باعث لغو تحریم ها شود. با این حال، آنها دست به هیچ گونه اعتراض شدیدی نخواهند زد.
طرفین باید تا پایان ماه مارس به چارچوب یک توافق دست یابند و در ماه ژوئن توافق نهایی را به امضاء برسانند. تا این لحظه هیچ چیز به طور رسمی نهایی نشده، ولی در برخی حوزه ها، ازجمله بازرسی های هسته ای که از دید ایالات متحده یک گام اساسی است، پیشرفت هایی به دست آمده. در واشنگتن هیچ کس نمی تواند تضمین کند که قراردادی بین طرفین به امضاء برسد، ولی ازسوی دیگر هیچ کس نیز به طور مطمئن نمی تواند ادعا کند که پیشرفتی حاصل نخواهد شد. درنهایت این سران کشورها هستند که باید چندین تصمیم اتخاذ کنند، ولی فعلاً دو طرف در برخی مسایل به یک تفاهم و توافق تمام عیار دست پیدا نکرده اند.
از دید دو طرف، این نکته کاملاً مبرهن است که توافق آتی صرفاً در حوزه هسته ای منعقد نخواهد شد. بی شک موضوعات مالی نیز به مسایل سیاسی افزوده می شود. شاید ایران و آمریکا درخصوص برخی مسایل از یک دیدگاه تبعیت نکنند، ولی احتمالاً ایران در موضوعاتی مانند سوریه، حزب الله، یا حماس، درنهایت به مخاطب اصلی واشنگتن تبدیل خواهد شد. زمانی که روحانی از نقش ایران در ثبات خاورمیانه سخن می گوید، این ادعا با توجه به مشارکت این کشور در فعالیت های تروریستی که مانعی در ایجاد صلح برای منطقه است، مایه خنده می شود. با این حال، این احتمال نیز وجود دارد که ایران در برخی شرایط و مسایل متفاوت عمل کند و حتی به نفع ایالات متحده و درنتیجه اسراییل گام بردارد.
توافق میان ایران و گروه شش کشور درخصوص برنامه هسته ای می تواند به تحولاتی اساسی در خاورمیانه منجر شود. برخی براین باورند که این تحول دردسرآفرین خواهد شد. برخی دیگر معتقدند که ایران در صورتی که شرایط به نفع اش باشد، می تواند همه را شگفت زده کند.
منبع: آی ۲۴ نیوز، ۱۵ فوریه
