پول‌های بلوکه شده ایران و سهم صد و چند میلیارد دلاری چین از این پول‌ها که گویا قرار هم نیست پس داده شود، به موضوعی خبرساز در ایران تبدیل شده است.
طهماسب مظاهری که چند روز پیش در یک گفتگو فاش کرد به دلیل یک قرارداد با دولت سابق، چینی‌ها حاضر به پس دادن اموال ایران نیستند، در گفتگویی جدید با روزنامه شرق، ابعاد تازه‌تری از این ماجرا را بیان کرد. او به این روزنامه گفت: “دارایی‌های ما در چین به‌عنوان دارایی‌های بلوکه‌شده منظور نمی‌شود و براساس قرارداد دولت قبل با چینی‌ها بخشی از دارایی‌های ما در اختیار دولت چین است. اگرچه این دارایی‌ها، بلوکه نیست، اما بدتر از بلوکه است. این قرار و مدار هم زمان احمدی‌نژاد گذاشته شد؛ قرارداد شومی بود. من آن را امضا نکردم، اما بعدها امضا شد. در واقع این مقدار پول بلوکه نیست و در دست چین به‌صورت امانت مانده که آنها هم امانت‌دار خوبی نیستند. آنها کاسب‌اند و تنها منافع خود را می‌بینند. این بسته به سیاست دولت فعلی است.” او اضافه کرد: “باید با مذاکره فنی و اقتصادی منافع خود را حفظ و دارایی‌های خود را پس بگیریم.”
گفته می‌شود که علاوه بر فسادها و حیف و میل گسترده اموال که در دولت سابق انجام شده است، نحوه سرمایه‌گذاری‌ها و قراردادهای مالی آن نیز همچنان گریبانگیر اقتصاد ایران است. اواخر ماه گذشته حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم نماینده تهران در مجلس در سخنان پیش از خطبه‌‌های نماز جمعه تهران میزان دارایی های بلوکه شده ایران در خارج کشور را ۱۳۰ میلیارد دلار عنوان کرد. او معتقد بود: “برخی گفته‌اند منابع بلوکه شده ایران در خارج از کشور ۲۹ میلیارد دلار است که باید گفت این رقم تنها بخشی از منابع ارزی ماست که در خارج از کشور است چون ما مطالبات بانک مرکزی را هم داریم، در طول مدتی که تحریم بودیم و نمی‌شد ارز وارد کشور کرد، تمام درآمدهای نفتی ایران تبدیل به درآمدهای بانک مرکزی شده است.”
چند روز بعد علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی درباره پول های بلوکه شده ایران در خارج و رقم‌های مختلف در این خصوص از ۲۵ تا ۱۷۵میلیارد دلار، گفته بود: “علت اصلی تفاوت در ارقام و اعداد به تعاریف مختلف افراد از این پول‌ها مربوط است. ذخایر ما در خارج از کشور ممکن است نزدیک به ۱۰۰میلیارد دلار باشد.” او اضافه کرده بود: “آنچه قابل استفاده و دسترسی است رقم اعلام شده از سوی رییس کل بانک مرکزی است، حدود ۳۵ میلیارد دلار از منابع ارزی بانک مرکزی نزد شرکت نیکو وابسته به شرکت ملی نفت ایران در گذشته سپرده‌گذاری شده و این پول در پروژه‌ها و یا هزینه‌های شرکت نفت و یا سایر موارد اختصاص یافته است و اکنون قابلیت استفاده را ندارد.همچنین حدود ۲۲ میلیارد دلار از این منابع نزد شرکت بیمه کشور چین بصورت وثیقه برای طرح های تامین مالی ایران مورد استفاده قرار گرفته و بنابراین قابل استفاده نیست و رقم قابل استفاده،کمتر از ۳۰ میلیارد دلار است که جزء منابع مالی بانک مرکزی است.”
همزمان غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی در گفتگو با خبرگزاری تسنیم با اشاره به تفاوت دو مفهوم “ذخایر ارزی” و “دارایی‌های ارزی” گفت: “منابع بانک مرکزی که با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک آزاد می شود و قابل استفاده خواهد شد، بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار است. ۶ میلیارد دلار هم از منابع بلوکه شده دولت که وجوه حاصل از صادرات نفت است، آزاد می شود و به حساب بانک مرکزی واریز خواهد شد. به این ترتیب وجوه آزاد شده و قابل دسترسی بالغ بر ۲۹ میلیارد خواهد شد.” او تاکید داشت: “ به این رقم ۴/۲۲ میلیارد دلار وثیقه در چین برای تأمین مالی پروژه‌ها، حدود ۵/۲۴ میلیارد دلار سپرده‌گذاری انجام شده نزد شرکت زیرمجموعه وزارت نفت (این مبلغ صرف پروژه‌های نفتی شده است اما اکنون توانایی بازپرداخت ندارند و در قانون بودجه سال جاری ۲ سال امهال گرفته‌اند)، حدود ۱۰ میلیارد دلار سپرده نزد بانک‌های ایرانی (این مبلغ به موجب قوانین و مصوبات مراجع مختلف مصرف شده و قابلیت بازیافت آنها محل تردید است)، ۷/۳ میلیارد دلار اوراق قرضه مسدودی ناشی از حکم دادگاه و همچنین وجوهی که در اختیار بوده، اضافه می شود و به این ترتیب موضوع روشن خواهد شد.”
نکته قابل تامل در این آمارها آن بود که در بهترین حالت، میزان بدهی چین به ایران حدود ۲۲ میلیارد دلار وثیقه برای تأمین مالی پروژه‌ها عنوان شده بود، در حالی که به گفته برخی نمایندگان مجلس، مبلغ بدهی چین به ایران نزدیک به ۱۳۰ میلیارد دلار است. به این ترتیب به نظر می‌رسد که در حدود صد و ده میلیارد لار از اموال ایران در چین قابل حصول نخواهد بود.
البته چند روز پیش مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین طی سخنانی از مردم خواست که قدردان چینی‌ها باشند. او معتقد بود: “بیشتر مسائل منفی که در ارتباط ایران و چین مطرح می‌شود، تبلیغاتی است که کمپانی‌های غربی صورت می‌دهند تا جایگزین چین در بازار ایران شوند اما با همه این تفاسیر، اشکالاتی هم در رابطه تجاری ایران و چین وجود دارد ولی با توجه به شرایط ایران، چینی‌ها با ایران خوب برخورد کرده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد مردم باید قدرشناسانه‌تر با چینی‌ها رفتار کنند.”
