روز یکشنبه جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا، راهی سوئیس شد تا مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای این کشور را با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران ادامه دهد. در همین روز بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل به واشنگتن سفر کرد تا علیه این توافق در کنگره آمریکا سخنرانی کند.
با نزدیک شدن مهلت تعیین چارچوب توافق جامع، جان کری به نیروی محرک مذاکرات برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران بدل شده و شیوه خستگی‌ناپذیر و عزم مصمم او برای مراوده با آقای ظریف بحث‌های فراوانی را پدید آورده است. از نظر هواداران توافق، جدیت آقای کری این پیشرفت‌ها را سبب شده است.
رابرت اینهورن، از اعضای ارشد موسسه بروکینگز که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ از اعضای تیم مذاکره‌کننده با ایران بود می‌گوید: «او بخش زیادی از وقت و انرژی خود را در مذاکرات گذاشته و تلاش‌های شخصی او در ماه‌های اخیر موجب پیشرفت‌های حیاتی برای توافق شده است.»
اما به زعم منتقدان، اشتیاق آقای کری، آشکارا از ایرانی‌ها دعوت می‌کند تا در مراحل پایانی مذاکرات امتیازهای بیشتری از آمریکا طلب کنند.
دیدار روز دوشنبه آقای کری با مقامات ایرانی در مونتروی سوئیس، هشتمین ملاقات او از این دست در سال جاری محسوب می‌شود. وزرای خارجه دو کشور که یکدیگر را با نام کوچک صدا می‌کنند، پیش از این بدون حضور بقیه اعضای تیم، در شهرهای ژنو، مونیخ، پاریس و داووس گفتگو کرده‌اند.
توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران، نقطه عطفی در روابط این کشور و آمریکا خواهد بود و مقامات کاخ سفید اعتقاد دارند بهترین امید برای کنترل جاه‌طلبی‌های هسته‌ای تهران و کاهش ده‌ها سال دشمنی بین دو کشور است.
این توافق همچنین دستاورد بزرگی برای جان کری ۷۱ ساله است که در دو سال گذشته بیش از ۳۰۹ روز در سفر بوده است و بزرگ‌ترین پیروزی او تا امروز توافقی است که بشار اسد را ملزم به معدوم کردن سلاح‌های شیمیایی خود کرد؛ البته او را بر سر کار نگه داشت و آمار کشتگان نیز روز به روز در حال افزایش است. تلاش‌های او برای صلح خاورمیانه نیز منجر به بدگویی‌های متقابل بین رهبران اسرائیل و فلسطین شد و برای پایان دادن جنگ داخلی سوریه نیز چیز زیادی در چنته ندارد.
در موضوع اوکراین نیز آلمانی‌ها و فرانسوی‌ها رهبری را در دست دارند و در مذاکرات با ولادمیر پوتین که منجر به یک آتش‌بس متزلزل شد هیچ مقام آمریکایی حضور نداشت.
رابطه آقای کری با آقای ظریف موضوع یکتایی نیست. جان کری روی روابطش با شخصیت‌های خارجی دیگر، نظیر بنیامین نتانیاهو و سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز سرمایه‌گذاری زیادی کرده است. اما در شرایطی که دستیابی به توافق بسیار محتمل‌تر از سالیان گذشته است، او محمدجواد ظریف را یک هم‌سخن نویدبخش می‌پندارد. کاهش قیمت نفت، تحریم‌های اقتصادی و اراده دولت اوباما برای کنار آمدن با توان محدود غنی‌سازی هسته‌ای، دلایل اصلی تهران برای مذاکرات بوده است.
تلاش‌های دیپلماتیک آقای کری و آقای ظریف، در سپتامبر ۲۰۱۳ در سازمان ملل شروع شد. قرار آشنایی پنج دقیقه‌ای آن‌ها نیم ساعت طول کشید و در آخر جلسه آدرس ایمیل و شماره تلفن ردوبدل کردند. هرچند این روابط فراز و نشیب‌هایی داشته و در مواردی مانند دیدار مسقط در نوامبر گذشته، صدایشان نیز برای هم بلند شد.
در ماه‌های اخیر سرعت، شدت و مخاطرات مذاکرات افزایش یافته است. پس از آن‌که آقای ظریف برای پیاده‌روی با جان کری در ژنو مورد انتقاد نمایندگان مجلس ایران قرار گرفت، چاره‌ای جز این نبود که در مذاکرات مونیخ عکسبرداری از دست‌دادن‌های معمول و خوش‌وبش‌های پیش از مذاکرات ممنوع شود.
همچنین آقای ظریف در تلاشی آشکار برای نمایش سرسختی خود در مذاکرات به رسانه دولتی ایران گفت، رهبر ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، به او توصیه کرده بر سر آقای کری فریاد نزند.
با این حال، به نظر می‌رسد دو طرف در دور آخر مذاکرات با جدیت کار خود را دنبال کردند. ایرانی‌ها با نزدیک‌شدن زمان مذاکرات به آمریکا اطلاع دادند که علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و وزیر خارجه پیشین این کشور، آقای ظریف را در مذاکرات ژنو همراهی خواهد کرد. این باعث شد ارنست مونز، وزیر انرژی آمریکا نیز در این مذاکرات حضور داشته باشد. انتظار می‌رود، آقایان صالحی و مونز در مذاکرات مونترو نیز وزرای خارجه دو کشور را همراهی کنند.
در همین حال، تمرکز جان کری برای دستیابی به توافق، اسرائیل و همچنین عربستان سعودی و دشمنان عربی تهران را نگران کرده است و او را بر آن داشته تا پیش از امضای قرارداد این نگرانی‌ها را فرونشاند.
آقای کری روز شنبه با نتانیاهو بصورت تلفنی صحبت کرد و در مورد مذاکرات ایران، سفر نخست‌وزیر به واشنگتن و نگرانی‌های آمریکا درباره گرفتاری‌های مالی منطقه فلسطین به گفتگو پرداخت. آقای کری اخیرا از آقای نتانیاهو علنا انتقاد کرده و به کنگره آمریکا گفته است، حمایت نخست‌وزیر اسرائیل از تلاش‌های دولت جرج بوش برای سرنگونی صدام حسین نشان می‌دهد که نمی‌توان همیشه به قضاوت او اعتماد کرد. آقای کری اشاره‌ای نکرد که خود او نیز در سال ۲۰۰۲، به حمله نظامی آمریکا علیه عراق رای مثبت داد.
دولت اوباما آقای مونز و تیم متخصصان را به مونترو فرستاده تا با همتایان ایرانی پیرامون مسائل تکنیکی کار کنند. اما انتظار می‌رود هفته‌های آینده شاهد دیدارهای متعدد بین وزرای خارجه دو کشور باشد و با نزدیک شدن سریع مهلت مذاکرات، هیچ‌کس انتظار ندارد آقای کری عقب بکشد.
منبع: نیویورک تایمز - 1 مارس 2015
