دیوید ایگناتیوس
باراک اوباما در جلسه ای غیرمعمول با خبرنگاران در کاخ سفید، گزینه گفتگو با ایران را دوباره بر روی میز گذاشت. پیام او این بود که هرچند تحریم های سازمان ملل در حال اعمال فشار بر ایران هستند، اما وی “راه” را برای یک مصالحه صلح آمیز در خصوص معضل هسته ای باز می گذارد.
اوباما گفت گذاشتن قدم های شفاف در جلوی پای ایران که ما را مجاب کند آنها به دنبال توسعه تسلیحات هسته ای نیستند، اهمیت بسیاری دارد. وی افزود آنها باید بدانند به چه چیزی پاسخ مثبت می دهند. اوباما مانند گذشته احتمال پذیرش توافقی که در آن، اجازه ادامه برنامه صلح آمیز هسته ای به ایران داده می شود را مطرح کرد، به شرط آنکه ایران تمهیداتی برای اعتماد سازی در نظر بگیرد که نشان دهد در پی تولید یک بمب نیست.
رویکرد جدید شامل پیشنهاد گفتگو درباره افغانستان نیز هست. اوباما گفت وی خواهان مسیر جداگانه ای برای بحث درباره این موضوع است؛ موضوعی که هر دو طرف در آن برای جنگ با طالبان دارای منافع مشترکی هستند. وی تأکید کرد به عنوان بخشی از تلاش حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان در تماس مجدد با طالبان، ایران نیز در گفتگوهای منطقه ای برای ایجاد ثبات وارد شود. وی گفت: ایران باید بخشی از آن باشد و می تواند شریک سازنده و سودمندی باشد.
چرا درحالی که بسیاری از ناظران درباره احتمال افزایش خطر رویارویی سخن می گویند، اوباما از تماس با ایران حرف می زند؟ مقامات دولت به دو موضوع اشاره می کنند: اول اینکه تحریم ایران در حال نتیجه دادن است و تهران را در موضع گفتگو قرار داده است. دوم اینکه گزارش های اطلاعاتی ایالات متحده نشان می دهد ایرانی ها در مسیر غنی سازی هسته ای با مشکلات فنی روبرو شده اند و این خود فرصتی را برای گفتگو در اختیار گذاشته است.
کاخ سفید برای ارسال پیام خود به ایران از شیوه غیرمعمول استفاده کرد. گروه کوچکی از خبرنگاران به “جلسه ای در باره سیاست ایران” با حضور “کارکنان ارشد امنیت ملی آمریکا” در کاخ سفید دعوت شدند. بعدا معلوم شد سخنگو آقای اوباما است. یک مقام دولتی بعداً گفت رئیس جمهور قصد دارد تعداد بیشتری از این دیدارهای غیررسمی و پیش بینی نشده را برگزار کند.
اوباما قبلاً هم تلاش کرده است با ایران تماس برقرار کند اما نتیجه اندکی بدست آمده است. وی در سال گذشته دو نامه برای آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران ارسال کرد. این اقدام سبب نشستن ایران در پای میز مذاکرات ژنو و گفتگو درباره غنی سازی در خارج از مرزهای آن کشور شد. اما خامنه ای از قبول طرحی که حتی در ابتدا با موافقت محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران روبرو شده بود، خودداری کرد.
اوباما گفت وی هیچ تماس مستقیمی با خامنه ای یا احمدی نژاد درباره ازسرگیری گفتگوها نداشته است. وی گفت مقامات ایرانی اعلام کرده اند که احتمالاً در ماه سپتامبر، مایل به ازسرگیری مذاکرات ژنو با گروه موسوم به “پنج بعلاوه یک” هستند.
دلیل اینکه اوباما اکنون زمان را برای پیگیری دیپلماسی مناسب تشخیص داده است، احتمالاً تا حدی مربوط است به آنچه وی سر و صداهای به پا شده در تهران در مورد تأثیر بیش از حد تحریم ها بر روند اداره کشورمی نامد. مسؤولان می گویند این نشانه ها شامل اعتصاب بازاریان تهران در ماه گذشته به دلیل وضعیت نابسامان اقتصادی و نیز علائم ارسال شده از سوی ایران از کانال های مختلف برای بازگشت به پای میز مذاکره می باشد.
یک مقام ارشد آمریکایی که پس از اوباما برای مدت کوتاهی برای روزنامه نگاران صحبت می کرد، اعلام کرد تحریم ها اکنون کارآمدتر هستند زیرا “ابزارهای بهتری” برای هدف قرار دادن ایران است ونیز “همکاری بیشتری” از سوی متحدان وجود دارد و همچنین ایرانی ها “آسیب پذیرتر” شده اند. یک مقام ارشد دیگر نیز خاطر نشان کرد “تحریم ها به خودی خود کامل نیستند” بلکه شیوه ای برای تحت تأثیر قراردادن محاسبات هزینه- فایده از سوی ایران هستند.
آنچه از سخنان اوباما استنباط می شد این است که ایالات متحده و متحدانش در تمامی مسائل مربوط به ایران دست بالا را دارند.
یکی از دلایل این اعتماد به نفس این است که ایران ظاهراً به دلیل خطای طراحی و دردسرهای ناخواسته و یا عمدی، دچار مشکلات فنی جدی در فرایند غنی سازی شده است. یک مقام ارشد گفت اکنون در نیروگاه نطنز، تنها 3,800 دستگاه سانتریوفوژ فعال وجود دارد که معادل 60 درصد ظرفیت موردانتظاراست. در این مرکز تنها 4 هزار دستگاه ذخیره وجود دارد که برای استفاده در هنگام وقوع نقص فنی در دستگاه های فعال به کار خواهد رفت.
به نظر می رسد مقامات ارشد آمریکا اعتماد به نفس فزاینده ای پیدا کرده اند زیرا به سبب عقب نشینی های ایران و نظارت شدید اطلاعاتی ایالات متحده، اعلام خبر ساخت بمب ازسوی ایران و یا دستیابی مخفیانه به اهداف خود در یک تا دو سال آینده، بسیار دور از ذهن به نظر می رسد.
نقطه قوت اوباما در روز چهارشنبه تحلیل استراتژیک و آشنایی مشهود وی از جزئیات بود. منتقدان وی در اسرائیل و یا نقاط دیگر ممکن است بپرسند آیا ایران سیاست هسته ای خود را مشمول محاسبات هزینه - فایده خواهد کرد یا خیر؟ اوباما که خود از این موضوع چندان اطمینان ندارد، دست کم می خواهد آن را به بوته آزمایش بسپارد.
منبع: واشنگتن پست- 5 اوت
