احتمالاً مهمترین نقطه ضعف آیت الله های هسته ای ایران پول است. کنگره آمریکا اخیراً به لایحه ای رأی داد که بانک ها، شرکت های بیمه و انرژی و سایر بخش ها را به انتخاب یکی از این دو گزینه وا می دارد: یا تجارت با ایران و منع شدن از تجارت با ایالات متحده؛ یا صرفنظر کردن از تجارت با ایران.
شورای امنیت سازمان ملل به دلیل خودداری ایران از تعلیق فعالیت های مشکوک هسته ای، این کشور را مشمول تحریم های جدیدی کرده است. به این ترتیب، نام روسیه و چین که زمانی دوستان ایران محسوب می شدند، اکنون به دلیل دادن رأی مثبت به قطعنامه در فهرست دشمنان ایران قرار گرفته است. حتی برزیل و ترکیه که گفتگوهای هسته ای ناشیانه ای را با ایران دنبال می کنند، می گویند تهران باید ادعای صلح آمیز بودن فعالیت هسته ای خود را اثبات کند.
اعتبارهای تجاری نیز در حال افول هستند. حتی پیش از جلسه رأی گیری کنگره در 24 ژوئن، بنگاه های مالی، شرکت های بیمه حمل کالا و سایر شرکت ها در حال کنار گذاشتن ایران از معادلات خود و یا کاستن از حجم تجارت با این کشور بوده اند. شرکت نفتی توتال فرانسه هم اکنون در توقف فروش بنزین به ایران، به شرکت های بریتیش پترولیوم، ریلاینس هند، پتروناس مالزی، لاک اویل روسیه و سایرین پیوسته است. ایران حدود 30 تا 40 درصد بنزین مورد نیاز خود را وارد می کند. شرکت رپسول اسپانیا جدیدترین شرکت در حوزه انرژی است که قراردادهای نفت و گاز خود با ایران را لغو کرده است.
سرپرستی همه این تلاش ها بر عهده وزارت خزانه داری ایالات متحده و تحت نظارت یک مقام سخت کوش به نام استوارت لوی است. فعالیت های اطلاعاتی مالی در خصوص رویکرد فریبکارانه بانک های ایرانی ، از سال 2007 به این سو به مقامات آمریکا کمک کرده تا شرکت های خصوصی سراسر دنیا را در جریان ریسک فزاینده حمایتشان از تأمین مالی برنامه های موشکی و هسته ای ایران بگذارند.
نگرانی هایی وجود دارد که چینی ها و سایر شرکت ها تلاش کنند قراردادهای لغو شده سایر شرکت ها را از آن خود کنند. اما قانون جدید مصوب در آمریکا شامل حال آنان نیز می شود. علاوه بر آن، تجارت رو به افول و پوشش قانونی تحریم های مصوب سازمان ملل باعث شده دولت های اروپایی و آسیایی که زمانی از اجرای این تهمیدات رویگردان بودند، به سختگیری بیشتر در مناسبات تجاری خود با ایران روی آورند.
ایران می گوید تحریم ها، هرچقدر هم که سنگین باشند، بر فعالیت های هسته ای آن کشور تأثیر نخواهد گذاشت. ضمناً هرچند که فشارهای فزاینده به بهای خم شدن کمر بازاری های این کشور، سبب بالارفتن هزینه تجارت می شود، اما تدابیر متعددی را برای دور زدن تمهیدات وزارت خزانه داری به مرحله اجرا درآورده است. ایران برای فریب مسؤولان بنادر دنیا، مرتباً نام کشتی های خود را عوض می کند و محموله های غیرقانونی خود را در مسیرهای مختلف حرکت می دهد تا مقصد نهایی کالا ها گنگ و مجهول باقی بماند. ضمناً ایران شرکت های پوششی خود را در اقصی نقاط دنیا از جزایر کارائیب گرفته تا جزایر کوچک دریای سیاه مستقر کرده است.
دوبی در امارات متحده عربی، زمانی مأمن بازار سیاه عبدالقادر خان پاکستانی بود. این دانشمند پاکستانی اولین کسی بود که زنگ آغاز غنی سازی اورانیوم توسط ایران را به صدا درآورد. مقامات امارات اخیراً اعلام کرده اند 40 شرکت ایرانی مشکوک به قاچاق کالاهای سراسر دنیا به ایران را تعطیل کرده اند. این خبر خوبی است اما هنوز صدها شرکت دیگر وجود دارند که مشغول انجام همین کار هستند.
ایران نیز دوستانی دارد که در این بین، می توان از کره شمالی هسته ای، سوریه و برمه نام برد. محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران نیز دوست هوگو چاوز ونزوئلایی و رابرت موگابه زیمباوه ای است. اما در این بازی، سودی عاید تجار ایران نمی شود. آنها در دنیایی فعالیت می کنند که تعداد دوستان رفته رفته کاهش می یابد و تجارت تنها از طریق پرداخت نقدی ادامه می یابد. هر دو ویژگی این نوع تجارت، به شدت هزینه بردار است.
منبع: اکونومیست- 1 ژوئیه
