برای نخستین بار از زمان آغاز مذاکرات جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵، مذاکرات کارشناسی دو طرف در خاک یکی از کشورهای غربی این گروه برگزار می شود؛ کشوری که نظام اسلامی آن را بزرگترین دشمن خود توصیف معرفی کرده:آمریکا. عباس عراقچی، دست راست وزیر خارجه در گفتگوهای اتمی گفته است نیویورک از ۱۵ تا ۱۹ اردبیهشت میزبان دیپلمات های تهران و شش ابر قدرت جهان خواهد بود.
جمهوری اسلامی و ایالات متحده نزدیک ۳۵ سال است روابط دیپلماتیک خود را به طور رسمی تعطیل کرده اند. گرچه شهریور سال گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل وزرای خارجه جمهوری اسلامی و ایالات متحده برای نخستین بار پس از دیدار ابراهیم یزدی و سایروس ونس ـ در سال ۵۸ در نیویورک ـ مقابل دوربین خبرگزاری های بین المللی با یکدیگر دست دادند. فردای آن روز هم حسن روحانی به عنوان نخستین رئیس دولت در جمهوری اسلامی با رئیس جمهور ایالات متحده به صورت تلفنی گفتگو کرد. حالا برخی می گویند شاید موافقت تهران و واشنگتن با برگزاری مذاکرات کارشناسی در نیویورک نیز اقدام نمادین دیگری در راستای بهبود روابط دو دولت باشد.
البته مذاکرات اصلی برای چهارمین بار پیاپی در وین و روز۲۳ اردیبهشت برگزارمی شود. قرارست در جریان این مذاکرات، پیش نویس توافق جامعی برای پایان دادن به یک دهه بحران هسته ای جمهوری اسلامی تدوین شود.
به نظر می آید آینده غنی سازی، کاهش سانتریفیوژ ها و وضعیت سایت اراک از جمله مهمترین موضوعات مورد بحث در هنگام نگارش این پیش نویس باشد.
تهران و گروه ۱+۵ سوم آذر به توافقی موقت دست یافتند که بر اساس آن تهران غنی سازی اورانیوم در سطح ۲۰ درصد را تعلیق و توسعه تمامی سایت های اتمی حیاتی خود را متوقف می کند و در عوض غرب از اعمال تحریم های تازه ممانعت به عمل می آورد و برخی تحریم ها را نیز به طور تدریجی حذف می کند.
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی به شبکه ماهواره ای العالم ـ متعلق به جمهوری اسلامی ـ گفته است: “موضوع رقیق سازی اورانیوم ۲۰ درصد به ۵ درصد را به میزان ۱۰۳ کیلو گرم در تاریخ ۹۳.۱.۲۳ نهایی کردیم و در کل موضوع رقیق سازی بسته شد.”
عجله سازمان انرژی اتمی برای این بوده است که ایالات متحده زود تر قسط درآمد های بلوکه شده حاصل از فروش نفت را پرداخت کند. صالحی در همین ارتباط گفته: “طبق توافق فیمابین قرار بود نیمی از ۲۰۰ کیلو گرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده را به اکسید اورانیوم تبدیل، و نصف دیگر را رقیق کنیم و این کار در حال انجام است. طبق توافق اگر رقیق سازی اورانیوم سرعت بیشتری داشته باشد، در پرداخت اقساط اموال بلوکه شده ایران نیز تسریع خواهد شد. بنابراین اکسیداسیون و رقیق سازی هر دو به خوبی انجام شد و گزارش آژانس هم این موضوع را تایید کرده است.”
اورانیوم غنی سازی شده در سطح ۲۰ درصد از قابلیت غنی سازی در سطوح بالاتر و مورد نیاز ساخت کلاهک برخوردار است. به ویژه اسرائیل در سال های اخیر تاکید کرده است که ادامه غنی سازی نظام در سطوح بالا و عبور از “خط قرمز” غنی سازی باعث خواهد شد تا جنگنده های اسرائیل به سایت های اتمی جمهوری اسلامی حمله کنند.
هفته گذشته آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در گزارش فصلی خود تاکید کردجمهوری اسلامی ۷۵ درصد اورانیوم ۲۰ درصدی خود را رقیق کرده است.
صالحی همچنین خبرداده است که افزایش سانتریفیوژ برای ۵ سال تعطیل خواهد شد: “در زمینه غنی سازی پیشنهاد ما اجرای طرح پلکانی غنی سازی است که بر اساس آن ۴ تا ۵ سال تعداد دستگاه های سانتریفیوژ همین نسبت ۲۰ هزار دستگاه باشد و بعد از آن به صورت تدریجی تعداد سانتریفیوژها را افزایش دهیم.”
رئیس سازمان اتمی نظام هفته گذشته هم به طور تلویحی از وداع جمهوری اسلامی با غنی سازی در سطح ۲۰ درصد و تعطیلی غیر رسمی سایت فردو سخن گفته بود. او خاطرنشان کرده بود تهران قرار است به جای غنی سازی در این سطح “ایزو توپ پایدار” تولید کند: “طبیعت ۲۸۵ ایزوتوپ پایدار و بیش از ۳ هزار ایزوتوپ ناپایدار وجود دارد که ما امروز به جای غنی سازی( ۲۰ درصدی) به تولید ایزوتوپ پایدار می پردازیم که کاربرد بسیاری در سلامت پزشکی و امور دیگر دارد.”.
