گفت و گو با کارگردان و عوامل نمایش “ تماشاچی محکوم به اعدام ” …
ادبیات دوستان، ادبیات “باید” است
روح الله جعفری به همراه بازیگران نمایش”تماشاچی محکوم به اعدام” درنشست خبری ودرپاسخ به سوالات روز از فشار و محدودیت های نیروهای دولتی و سایه سنگین سانسور درتئاتر سخن گفته اند… کارگردان نمایش از موارد بی شمار اصلاحیه ها می گوید و ادبیات “ باید ” آقایان… این گفت و گو را در ادامه از پی بگیرید…
آقای جعفری برای سوال اول، لطفاً از دلایل اتخاب این نمایشنامه بگویید… چطور شد که دوباره به سراغ آثار ویسنی یک رفتید؟
بعد از اجرای نمایش “اسب‌های پشت پنجره” که بازتاب خوبی داشت و با توجه به علاقه‌ی خاصی که به نمایشنامه‌های ویسنی‌یک دارم این نمایشنامه را انتخاب کردم، چرا که آثار او بسیار جهان‌شمول است و برخی از آنها روایتگر اتفاقاتی است که به شدت شبیه آنی است که در جامعه‌ی ما رخ می‌دهد.
به نظر می رسد برای صدور مجوز جهت اجرای این نمایش مشکلاتی به وجود آمد؟
این نمایش در مرحله‌ی صدور مجوز متن با شرایطی عجیب روبه‌رو شد. سه گروه بازخوان متن را بررسی کردند و گفتند ارزیابی نهایی در طول اجرا انجام می‌شود، در حالی که وقتی متنی مصوب می‌شود، نباید دراجرای آن این همه با وسواس دنبال مسائل بگردند بلکه باید شیوه‌ی اجرایی را مدنظر قرار دهند.
دربازبینی ها هم دچار اختلاف نظر شدید؟
بله.متاسفانه چندین و چند بار از نمایش ما دیدن کردند اما در نهایت در این بازبینی‌ها گاه حتی دوستان شورا به عنوان تماشاگر عادی در اجرای ما حضور دارند. البته از آغاز این نگاه وجود داشت که اجرای این نمایش کار آسانی نخواهد بود که با خوشامد‌گویی‌های مکرر و سلام و صلوات همراه باشد. دوستان به جای این‌که ناراحت باشند باید برخود ببالند که در فضای فرهنگی ما این نمایش توانسته روی صحنه بیاید. البته اجرای آن کار بسیار سختی است و تا آخرین اجرایمان هم‌چنان دچار این شتک‌ها هستیم که برای گروه و به‌ویژه بازیگران آسیب‌های روانی به همراه دارد، اما با همه‌ی این‌ها گروه ما تمام این شتک‌ها را به جان خریده و تا زمانی که حق قانونی‌اش است، این نمایش را به صحنه می‌آورد.
لطفا کمی درباره‌ی حذفیات نمایشنامه‌ی اصلی، توضیح دهید.
فقط در یکی از بازبینی‌ها بیش از چهل مورد به کار اصلاحیه خورد که با گفت‌وگو با دوستان کمی آن را تعدیل کردیم، اما متاسفانه ادبیات دوستان، ادبیات “باید” است. کار به جایی رسید که دوستان شورا حتی اعلام کردند که اسم نمایشنامه هم باید عوض شود و ما هم به آنها پاسخ دادیم حاضریم با هزینه‌ی گروه آقای ویسی‌یک به ایران بیاید و برای دوستان ما توضیح بدهد که اساسا چرا چنین نمایشنامه‌ای نوشته شده است. گروه بازبینی معتقد بودند باید صحنه‌ی آخر نمایش حذف شود. بعد از رایزنی‌های بسیاری که انجام دادیم پذیرفتند با مسوولیت خود گروه این صحنه‌ها باقی بماند. آنها حتی می‌گفتند جنس بازی الهام کردان در نقش پیش‌خدمت طنازانه است و باید حذف شود، در حالی که اجرای این نمایش در شرایط امروز ما می‌تواند پیامد‌های مثبتی در نظام ما و در عبور فرهنگی و حتی پیشرو بودن کشور ما در منطقه به‌شمار بیاید و برگ برنده‌ای برای مرکز هنرهای نمایشی است.
این مسائل در پرداخت قراردادها تاثیر گذار نبود؟
نمایش ما تاکنون هیچ قرار‌دادی را امضاء نکرده است. گویا دوستان معیارهای سلیقه‌ای برای ارزیابی کار هریک از عوامل دارد، چرا که قانون نانوشته‌ای حاکم است و در این شرایط نمی‌توانیم از حق و حقوق طبیعی خود دفاع کنیم، اما مثلا گفته شده سیروس همتی به رغم سابقه‌ی 20 ساله‌اش جزو بازیگران رتبه‌ی یک و دو نیست و باید دستمزدی هم‌پایه‌ی بازیگران رتبه‌ی چهار و پنج بگیرد و همه چیز به تشخیص دوستان بستگی دارد.
خانم ناصح،آیا محدودیت های گروه های بازبینی در حین تمرین و اجرا در روند طراحی شخصیت ها تاثیر گذار نبود؟
هدی ناصح: تا به حال این همه مورد بازبینی قرار نگرفته بودیم و حال به شدت بدی داشتم، حتی در یکی از اجراها احساس نمی‌کردم در حال اجرای نمایش هستیم، فکر می‌کردم در حال بازبینی هستم. همواره این حس را داشتم که زیادی زیر ذره‌بین هستیم و هنوز هم حس می‌کنم در میان تماشاگران کسانی هستند که ما را زیر ذره‌بین گرفته‌اند. این مسائل باعث شد حواسمان از بازی پرت شود و بیشتر متوجه حاشیه‌های کار شدیم. در برخی از اجراها به خوبی حس می‌کردم نتوانسته‌ام بازی خوبی ارائه دهم، چرا شوق و ذوق اجرا از ما گرفته شد، به هرحال تجربه‌ی خوبی نبود، هم‌چنان که در جشنواره در اجرای نمایش “ورود آقایان ممنوع” هم خیلی اذیت شدیم.
آقای همتی نظر شما به عنوان بازیگر این نمایش چیست؟
سیروس همتی : برای من حضور بازبین با تماشاگر عادی هیچ فرقی ندارد، اما در شرایطی که هنوز روی صحنه نرفته بودم، مدام این پرسش را دارم چرا این نمایش باید این همه مورد بازخوانی و بازبینی قرار بگیرد، ولی لحظه‌ی شروع کار با بازبین‌ها همان برخوردی را دارم که با تماشاگران عادی دارم و حالا اعلام می‌کنم اگر هر روز هم بازبین‌ها تشریف بیاورند، قدمشان روی چشم. سیروس گویی تعامل میان مسئولان و گروه‌ها بهم خورده است. در نمایش “خانمچه و مهتابی” در صحنه‌ای که ما داشتیم، 21 مورد اصلاحیه خورده بود. بعد از این‌همه کارکردن این عدم اعتماد به گروه‌ها ناراحت‌کننده است.