آغاز راه تازه برای توافق

مریم قربانی فر
مریم قربانی فر

ظریف، عراقچی، نهاوندیان، فریدون، افخم، صالحی و بعیدی نژاد همگی در وین جمع شده اند. هیات دولت دوم ایران گویا این روزهادر وین تشکیل جلسه می دهدو قلب بسیاری از مردم نیزدرکنار قلب یاران هسته ای ایران دروین می تپد. شوالیه های میزگرد درقلب موسیقی اروپاجمع شده اند

تاشاید این بار مهم ترین قراردادتاریخی نیمه اول قرن بیست ویک نوشته شود. تیک تاک ساعت، نقش ضربان قلب را درمذاکرات دارد ودر حالی که ۵ روز پیش روزشمار یک بارصفر شده است حال شمارش معکوس برای پایان تمدیدیک هفته ای مذاکرات نیزآغازشده است. اکنون وین آبستن تولد قراردادی است که بسیاری برای ثبات جهانی به مولودآن چشم دوخته اند. چشم هایی دوخته شده به هشت رهبردیپلماسی جهان نوین، تابالاخره نقطه پایانی بریکی از طولانی ترین مناقشه های قرن بیست ویک بگذارند. آنچه باعنوان ”برنامه جامع اقدام مشترک” از آن نام می برندقرار است همان توافقی باشدکه ازپی سال‌ها مناقشه وماه‌ها مذاکره قراراست برای ۱۵ سال آینده طرفین چنان دفترچه راهنما عمل کند. قراردادی با ۵ سرفصل مشخص وجداگانه. مهم ترین بخش های این توافق ضمیمه های
 ۵ گانه آن است که شامل: “گام‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی”، “تحریم‌ها”، “همکاری‌های صلح‌آمیزهسته‌ای”، “کمیسیون مشترک ایران و ۵+۱” و “برنامه اجرایی وعملیات مربوط به توافق” می شود.

لوزان جایی بودکه بالاخره راه حل های مرحله نخست نگارش این ۵ ضمیمه درآن به نتیجه رسید. حال وین قراراست نقطه پایان برروی این توافق باشد. اختلافاتی که عمده آن بر سه موضوع “دسترسی به مراکزهسته‌ای وغیرهسته‌ای” و
حل PMD، “برنامه تحقیق و توسعه” (غرب به ابعاد دوگانه و احتمالی آن ظنین است) و “تعدادسانتریفوژهای فردو” می‌شده است. دراین میان، مهم ترین بخش در اختلافاتم ‌وجود مربوط به برنامه PMD بودکه اکنون و پس از حضور آمانو درایران، عصر دیروز یکی از مهم ترین خبرهای امید بخش از سوی وی به رسانه ها اطلاع داده شد. پس از تلاش چشمگیروارزشمند دیپلمات‌های ایرانی که باتوان راسخ موفق شدندبرداشتن تحریم‌ها را در یک چارچوب تضمینی بین‌المللی بگنجانندکه به نوعی بُردی برای ایران محسوب می شود، حال خبر می رسد که بحران PMD نیز در وضعیت مناسب و شاید حل کامل قرار گرفته است. درحالی که مهم ترین مشکل در مذاکرات وین ۸ موضوع PMD بوده است آمانو دیروزعصر خبری رامنتشر کرد که معنای ضمنی آن رامی توان این دانست که طرف های میز مذاکره پذیرفته اندابعاد احتمالا نظامی در حین اجرای توافق و به گفته آمانو تا پایان سال میلادی مشخص شود. این سخنان آمانو یک معنای مشخص داردو آن اینکه یعنی رسیدن به توافق، دیگر گروگان PMD نیست. آمانو در ابتدای ورودش به وین گفته است: آژانس تا پایان سال گزارش مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران را منتشر خواهدکرد. یوکیا آمانو گفت: هدف از سفر به تهران حل و فصل موضوعات باقی مانده است که در این زمینه ما پیشرفت‌هایی داشتیم ولی هم‌چنان کار بیش‌تری باقی مانده است. آمانو افزود:معتقدم که با همکاری ایران می‌توانیم تا پایان سال گزارشی درباره ارزیابی مسائل مربوط به ابعاد احتمالی نظامی بدهیم. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که ایران اجازه داده است به مکان‌هایی که قبلا مجاز نبودید دسترسی داشته باشید، گفت: همان‌طور که گفتم حرکت‌مان
 رو به جلو و همراه با پیشرفت بود ولی نمی‌توانم وارد جزییات شوم. وی درپاسخ به این پرسش که انتظارات‌تان در این سفر برآورده شد، گفت: ما پیشرفت داشتیم. به این ترتیب شایدباید این گونه ارزیابی کرد که آخرین اختلاف جدی بین ایران و ۶ کشور دیگر، که حل مسئله PMD بوددروضعیت سفید قرار گرفته است وجهان بیش ازپیش اکنون می تواندمنتظر دیدن دود سفید از فرازهتل کوبورگ وین باشد. البته در ادامه دیدارهای دیروز صالحی ومونیزنیزدوباره پشت میزبه مصاف هم رفته اند
و محمد جواد ظریف و جان کری نیزدیروز عصربرای نهمین بارطی روزهای گذشته باهم دیدار داشته اند. همچنین ظریف وآمانو نیز صبح دیروز در وین با هم دیدار کرده اند و اکنون به نظر می رسد این دیدارها تاشامگاه روزدوشنبه نیز همچنان ادامه داشته باشد. بر اساس اعلام قبلی دیگر وزیران خارجه گروه ۵+۱ از روز یکشنبه برای سومین بار طی یک هفته گذشته وارد وین می‌شوند. روز یکشنبه را باید روز دوباره با وزیران دانست. در حالی که در دو روز اخیر تنها کری و ظریف در سطح وزیران در وین حضور داشتند فردا دوباره بالاترین سطح دیپلماسی به جریان خواهد افتاد و ۸ کشور مهم جهان با نمایندگان‌شان وارد مذاکرات قرن می شوند. اکنون ایران و جهان در وضعیت اعلام توافق بزرگ قرار گرفته اند رایزنی ها ادامه دارد و همچنان 
چشم ها منتظر دیدن حرکت قلم ها بر روی کاغذ است اما آنچه این روزها غیرقابل انکار است حرکت ظریف تیم دیپلماسی ایران روی لبه تیغ است. لبه تیغی که از سویی نباید منافع ملی را قربانی کندودرمقابل باید به جهان این اطمینان را بدهد که ایران به دنبال سلاح کشتار جمعی و هسته ای نیست. حقیقت این است که “برنامه جامع اقدام مشترک” به همین‌جا و وین خاتمه نمی‌یابد. این سند نقشه‌راهی برای یک مسیرطولانی ازهمکاری و اعتماد متقابل و پذیرفتن ایران به عنوان یک شهروند خلف در باشگاه هسته‌ای جهان وطرفین با تدوین آن، دورنمای تعامل خود در این مسیر ۱۵ ساله را روشن می کنند. الگویی که تیم هسته‌ای ایران این باربرای جهان دست نویس کرده است. برنامه جامع اقدام مشترک اکنون نه فقط یک سند برای نوشته شده برای کشور در موضوع هسته ای که چشم اندازی ازدیپلماسی تعامل ومدارای ایران همراه با احترام متقابل در جهان است.

منبع: قانون، ۱۴ تیر