شبکه اینترنت کشور برای چندمین بار در طول ماه های اخیر دچار اختلال شده است.اگرچه مسئولین توضیحی درباره علت این اختلال نداده اند اما شرکت ارتباطات زیرساخت که مسوول تامین پهنای باند اینترنت کشور است اعلام کرده طی تفاهم نامهای که با یک شرکت روسی به امضا رسیده به زودی اینترنت ایران از طریق روسیه به شبکه جهانی متصل خواهد شد.
اختلال در دسترسی به شبکه اینترنت در اکثر مناطق کشور و به ویژه شهر تهران از بعدازظهر روز یکشنبه آغاز شده و در بازه های زمانی چند ساعته تا روز چهارشنبه تداوم داشته است.
آنطور که خبرگزاری مهر از قول اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت گزارش داده شرکت ارتباطات زیرساخت به این اپراتورها اعلام کرده که قطعی یکی از لینک های ارتباطی به کشور از کانال فجیره امارات دلیل این اختلال است. به جز استان تهران، افت سرعت اینترنت در استانهایی چون آذربایجان غربی و شرقی، فارس، اصفهان، کرمان، گلستان، گیلان، مازندران، خراسان و هرمزگان هم شدید گزارش شده است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا “طی سه هفته اخیر قطعی و وصلی‌های مکرر ارتباطات اینترنتی کاربران مخابرات و هم‌چنین شرکت‌های خصوصی ISP، صبر کاربران را لب‌ریز کرده و موجب شد برخی ارتباطات ضروری از دسترس خارج شوند. پیش از این نیز قطعی و وصلی‌های ارتباطات اینترنتی وجود داشت اما به گونه‌ای نبوده که در طول چند دقیقه به صورت پیاپی بسته‌ای ارسال نشود، البته این موضوع بیش‌تر از دید کاربران ADSL مطرح شده و وضعیت کسانی که DIAL UP استفاده می‌کنند، مشخص نیست.”
با آنکه علی حکیم‌جوادی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اختلالات اینترنتی هفتههای اخیر را تائید کرده اما محمدرضا فرنقی زاد،مدیرروابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت، هرگونه اختلال در شبکه زیرساخت ارتباطی را که منجر به اختلال در دسترسی به اینترنت شود تکذیب کرده و گفته است: “شرکت ارتباطات زیرساخت به بیش از 20 درگاه بین المللی متصل است که حتی قطعی یکی از این درگاهها نیز نمیتواند اختلالی در سیستم دسترسی به شبکه ایجاد کند.”
وی با تاکید براینکه در شبکه ارتباطات زیرساخت مشکل و اختلالی وجود ندارد، اضافه کرده: “قطعی یکی از لینک های ارتباطی مشکلی در ارتباطات به وجود نمی آورد.”
فرنقی زاد با بیان اینکه هیچ اختلالی در شبکه زیرساخت ارتباطی وجود ندارد ، در پاسخ به این سئوال که چرا سرعت دسترسی کاربران به اینترنت با مشکل مواجه است، گفته: “این مسئله مربوط به شرکت ارتباطات زیرساخت نبوده و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی باید پاسخگوی این باشد که چرا کاربران اختلال اینترنت دارند.”
بروز مشکل فنی در شبکه ارتباطات زیرساخت صبح روز دوشنبه هفته جاری از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت تایید شده بود.امامدیر روابط عمومی این شرکت اعلام کرده که با پیگیری کارشناسان فنی شبکه ارتباطات زیرساخت، دسترسی کاربران اینترنت به این شبکه به حالت عادی بازگشته و اختلالی در این شبکه دیده نمی شود.
قرارداد نگران کننده
اختلالات شبکه اینترنت در ایران باعث شد تا شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی با ارسال پیامکهای متعددی به مشترکان از افت شدید سرعت اینترنت پوزش بخواهند. تقریبا در تمام این پیامکها هم افت سرعت اینترنت به مشکلات مخابرات ایران نسبت داده شده بود.
قطع لینک های ارتباطی موضوع پیچیده و تازه ای نیست و تقریبا در اغلب کشورها به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیافتد اما آنچه که اینترنت ایران را از دیگر کشورها متمایز می کند مربوط به عدم اطلاع رسانی و نادیده گرفتن حقوق کاربران و نبود پیش فرضی به نام SLA در قرارداد مشترکان در صورت قطعی های مکرر یا مقطعی است.
شرکت ارتباطات زیرساخت ماه گذشته و در پی بالا گرفتن انتقادات از وضعیت خدمات اینترنت در ایران در توضیحی رسمی تاکید کرده بود که”تعهد این شرکت در قبال این بخش از شبکه این است که پهنای باند مورد نیاز کشور را از تامین کنندگان بین المللی خریداری و از طریق درگاههای بین الملل تحویل گیرد و آن را با استفاده از شبکه زیرساخت کشور بین متقاضیان که عمدتا شرکت های مخابرات استانی و PAP ها هستند توزیع کند.”
اما نگرانیها آنجا تشدید شد که دو روز پیش اعلام شد شرکت ارتباطات زیر ساخت برای تحقق این وعده خود تفاهم نامهای را با شرکت “ اسویاز دورین وست ” روسیه در راستای ترانزیت پهنای باند ارتباطات امضا کرده است. بر اساس این تفاهم نامه ظرفیت ترانزیت ارتباطات شبکه بین المللی از مسیر دریای خزر و کابل دریایی مستقیم ایران و روسیه عملیاتی می شود.
این کابل بین المللی قرار است ایران را از مسیر روسیه به فرانکفورت متصل کند. در دو سال اخیر کشورهای چین و روسیه به فروش تجهیزات فیلترینگ و محدودکننده ارتباطات اینترنتی و ماهوارهای به ایران متهم شدهاند. حال در صورت اجرای این تفاهم نامه عملا روسیه به پلی برای ارتباط اینترنتی ایران با دنیا تبدیل می‌شود؛ جایی که خود پایگاهی بزرگ برای محدود سازی اینترنت و ارتباطات است.
در آرزوی اینترنت پر سرعت
آمارها نشان می دهد که بیش از 32 میلیون کاربر اینترنت در کشور وجود دارد که از این تعداد تنها نزدیک به 700 هزار نفر از اینترنت پرسرعت استفاده می کنند. براین اساس سهم اینترنت دایل آپ با سرعت حداکثر 56 کیلوبیت بر ثانیه در کشور بیش از 90 درصد است. با این وجود آنچه که از همین حداقل سرعت نیز به معضل جدی کاربران تبدیل شده قطع و وصلی های مکرر این شبکه بدون توجه به حقوق کاربران است که سرویس دهندگان اینترنت، شرکت مخابرات و شرکت ارتباطات زیرساخت و هر شرکت دیگری که متولی اینترنت در کشور است زیربار آن نمی رود و در این بین به راحتی حقوق کاربران را نادیده می گیرد.
این در حالی است که طبق ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه بر ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات و دسترسی به “اینترنت پرسرعت” تاکید شده به نحوی که تا پایان برنامه یعنی سال 95 باید 60 درصد خانوار‌ها از اینترنت پرسرعت استفاده کنند؛این به معنای ایجاد بیش از 12 میلیون پورت پرسرعت اینترنت در کشور است اما به باور تحلیلگران در آستانه اجرای برنامه پنجم توسعه همچنان مشکلی به نام کیفیت ارائه خدمات و نبود راهکار مناسب در اینترنت کم سرعت موضوعی است که در ابتدایی ترین نقطه خود قرار دارد.
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی حداکثر سرعت اینترنت کاربران خانگی 148 کیلو بیت بر ثانیه است. در حالی که بر اساس استانداردهای بین المللی، تعریف اینترنت پرسرعت به معنی حداقل سرعت 4 مگابیت در ثانیه است. مدیران شرکت‌های مخابراتی، مانع اصلی توسعه اینترنت پر سرعت در کشور را عدم تخصیص پهنای باند مورد نیاز برای ادامه کار و توسعه و دستیابی به آنچه که اهداف برنامه پنجم توسعه تعیین کرده می دانند.
در رتبه بندی کشورها از نظر سرعت اینترنت خانگی در تحقیقی که به شش ماهه نخست سال 2010 در 185 کشور برمی‌گردد، ایران پس از کشورهایی مانند ونزوئلا، نیجریه، بولیوی، عراق، پاراگوئه و جزایر ترک و کایکاس با سرعتی برابر 61 صدم مگابیت بر ثانیه در رتبه 176 قرار گرفته است. تنها کشورهای موریتانی، لبنان، کامرون، وانوآتو، مالی، بولیوی، نپال، زیمبابوه و زامبیا از ایران سرعت کمتری دارند.
در ایران به‌طور متوسط اینترنت خانگی پرسرعت ADSL با سرعت 128 کیلوبیت برثانیه با قیمت متوسط 30 هزار تومان در ماه ارائه می‌شود. در آلمان اینترنتی با سرعت حداقل 16مگابیت بر ثانیه و بدون محدودیت دانلود با هزینه‌ای در حدود 20 یورو در ماه در دسترس است.
با مبلغی در حدود 45 یورو سرعتی برابر 128 مگابیت بر ثانیه را می‌توان خریداری کرد. این سرعت هزار برابر میزانی است که در ایران پرسرعت خوانده می‌شود.
محدودیتهای ادامه دار
سرعت پائین و اختلالات شبکه اما تنها چیزی نیست که دست کاربران ایرانی در استفاده راحت از اینترنت بسته است؛ چرا که علاوه بر این موارد کاربران ایرانی باید از سد فیلترینگ دولتی و محدودیت‌هایی که روز به روز افزایش پیدا می‌کند نیز به سختی عبور کنند.
به گزارش نهادهای بین‌المللی، ایران یکی از اعمال‌کنندگان شدید فیلترینگ در جهان است. یکی از مشاوران قوهٔ قضائیه جمهوری اسلامی تعداد وبگاه‌های فیلتر شده تا آبان 87 را پنج میلیون برشمرد. فیلتر شدن سایتها در ایران پس از انتخابات 22 خرداد سال 88 روند رو به رشدی گرفت. بحث محدود سازی امکان دسترسی کاربران اینترنتی داخل ایران اما از تابستان سال جاری وارد فاز جدیدی شد. آنجا که دولت به مسدود کردن و قطع پروتکلهای نرمافزارهای فیلترشکن رو آورد.
این اقدام نگرانی‌هایی را از ارتباط این موضوع با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات (اینترانت) ایجاد کرد. این پروتکل‌ها برای ساخت شبکه‌های خصوصی مجازی (وی‌پی‌ان‌ها) و فیلترشکن‌ها کاربرد دارند.
در اواخر تابستان سال جاری کاربران اینترنت در ایران از قطع پورت PPTP و انسداد راه‌اتصال به VPN در سراسر کشور خبر دادند. این کاربران خبر دادند که دو هفته پیش از آن نیز پورت L2PT توسط دولت جمهوری اسلامی بسته شده بود.
این مساله در کنار پر رنگ شدن احتمال اجرای طرح اینترنت ملی نگرانیهای دو چندانی را در بین کاربران ایرانی رقم زد. شبکه ملی اطلاعات، نام اینترانت ملی ایران است که مسئولان حکومتی می‌گویند برای تحقق “اینترنت پاک و انسانی” آن را راه اندازی خواهند کرد. به این ترتیب در حقیقت محدودیت سرعت اینترنت رفع نخواهد شد بلکه امکان استفاده از سرعت بالا‌تر در یک شبکه ملی محقق می‌گردد، بدون انکه امکان برقراری ارتباط با خارج از کشور مهیا باشد.
