چنین گردهمایی در قم سابقه نداشت. در حالی که روز دوشنبه ده ها هزار ایرانی در مراسم تشییع جنازه آیت الله منتظری شرکت کرده بودند، تجمع مردم به سرعت به تظاهرات اعتراضی علیه حکومت تبدیل شد. مردم به یاد رهبر معنوی شان و در اعتراض به دولت فریاد می زدند: “منتظری نمرده است، این دولت است که مرده است!”
شاهدان بسیاری اظهار داشته اند که در میان جمعیت، زنان با روسری و مانتو حضور بی سابقه ای داشتند و پیکر آیت الله را تا مرقد تشییع کردند: حضور زنان با مانتو در این واتیکان شیعه که چادر سیاه در آن حکم یونیفرم مراسم را دارد، جای بسی شگفتی است. افسانه، یکی از این زنان، در تماس تلفنی به خبرنگار فیگارو اظهار داشت: “آیت الله منتظری روح تغییر و تحول بود و مردم تظاهرکننده همه شبیه او فکر می کنند. تفکرات او همیشه زنده خواهد بود، به ویژه در این زمان که برخی از تندروهای حکومت قصد تهاجم و سرکوب ما را دارند.”
او قبل از هر چیز موضع آیت الله منتظری را در خصوص محکوم کردن سرکوب های دولتی به خاطر می آورد. آیت الله روشنفکر به جای یک اسلام سخت گیر که مردم معترض را به خاک و خون می کشد، یک اسلام بردبار را پیشنهاد می کرد. او در ماه ژوئن طی بیانیه ای با محکوم کردن آیت الله علی خامنه ای که احمدی نژاد را به مردم تحمیل کرده نوشت: “دین، مقاومت در برابر خواست مردم را حرام می داند.” از آن تاریخ، تفرقه و رویارویی میان جناح های مختلف مذهبی به طور آشکار اعلام شد. برخی از روحانیون اصلاح طلب، از جمله آیت الله زنجانی یا صانعی، نیز به نوبه خود این “بی عدالتی” و “انحراف آشکار از آرمان های انقلاب” را محکوم کردند. آیت الله رفسنجانی، رییس جمهور سابق نیز از “ارعاب” نیروی انتظامی سخن می گوید.
اختلافات مذهبی
این رویارویی مذهبی در میان جناح های مختلف چیز تازه ای نیست. در سال ۱۹۸۹، دلیل برکناری آیت الله منتظری، جانشین آیت الله خمینی، این بود که جرأت کرده بود نسبت به اعدام های دسته جمعی مخالفان حکومت انتقاد کند. ولی انتخابات ۱۲ ژوئن شکاف واقعی که همان “فتنه” است را در نزد حکومت بهتر آشکار ساخت: “فتنه” چیزی بود که خمینی در زمان حیاتش بیشترین دلمشغولی و نگرانی را نسبت به آن داشت.
جمهوری اسلامی که براساس اصول ولایت فقیه تأسیس شده و به نظر می رسید که نمی توان هیچ ایرادی به آن وارد کرد، از سوی آیت الله منتظری، زیر سؤال رفت و در واقع جدایی میان دین و سیاست بیشتر نمایان شد.
وحشتی که انتقادات و سخنان این روحانی اصلاح طلب در نزد حکومت وارد می کرد به حدی بود که رسانه های حامی دولت روز دوشنبه به جای ذکر عنوان “آیت الله” برای این روحانی بزرگ، از واژه “آقا”ی منتظری استفاده کردند. همچنین دستور رسید که عکس وی را در صفحه اول روزنامه ها منتشر نکنند.
ایده ها و افکار آیت الله منتظری به کرات، دل آیت الله خامنه ای را لرزانده بود. آیا به همین دلیل است که رهبر انقلاب ترجیح داده با سپاه پاسداران متحد شود؟
یک روزنامه نگار ایرانی که خواست نامش محفوظ بماند در این رابطه می گوید: “حمایت او از احمدی نژاد باعث جلوگیری از سرنگونی حکومت می شد، زیرا اصلاح طلبان به ایجاد یک دموکراسی واقعی پایبند هستند.” ولی از نظر او، این یک “بازی خطرناک” است. در حقیقت، احمدی نژاد به عنوان شخصیتی شناخته می شود که بیش از حد به آیت الله مصباح یزدی، یکی از روحانیون فوق محافظه کار، نزدیک است.
این روزنامه نگار می افزاید: “مصباح یزدی یعنی مدرسه حجتیه، یک گرایش اصولگرا و منجی پرست شیعه که اعمال خشونت از نظر آن یک وظیفه مذهبی و دینی است و ظهور امام غایب تنها در صورتی امکان پذیر است که جهان پر از عدل و داد شود.”
منبع: فیگارو، ۲۳ دسامبر
