توماس اردبرینک
دولت ایران در جریان تازه ترین تلاش ها برای تقویت ارزش های اسلامی و نیز مقابله با طبقه متوسطی که رفته رفته سکولارتر می شود، به دور کردن نفوذ غرب در نظام آموزشی روی آورده است.
به گفته مسؤولان وزارت آموزش و پرورش، تمامی دانش آموزان دبیرستانی ایران از سپتامبر آینده با درس های جدیدی نظیر “آموزش سیاسی” و “مهارت های زندگی” آشنا خواهند شد که به آنها در برابر “حرکت های سیاسی انحرافی” هشدار می دهد و دختران را به ازدواج در سنین پایین ترغیب می کند.
محتوای دروس رشته های حقوق، روانشناسی و سایر رشته های دانشگاهی تا حد چشمگیری تغییر خواهد کرد و مسؤولان وزارت علوم در حال تلاش برای کنار گذاشتن آنچه تئوری های غربی می خوانند و نیز جایگزین کردن آن با آموزه های اسلامی هستند. ده ها نفر از اساتید دانشگاه به سبب عدم حمایت کافی از رویکرد جدید بازنشسته یا اخراج شده اند.
این تغییرات برای مهار نفوذ فزاینده طبقه متوسط است که به آزادی و نقش مظاهر مدرن بهای بیشتری می دهند. رهبران ایران انتشار چنین ایده های “غربی”را تا حدی ناشی از آلودگی نظام آموزشی کشور می دانند. نظامی که در اولین سال های انقلاب اسلامی 1979، توسط روحانیون و نظریه پردازان آنها شکل گرفته بود.
بسیاری از دانشجویان، اساتید و والدین بیم آن دارند که طرح های جدید، به تحت الشعاع قرار گرفتن استانداردهایی منجر شود که به طور سنتی در نظام آموزشی ایران در سطح بالایی قرار داشته اند. آنها می گویند وقفه بوجود آمده در فعالیت دانشگاهی کشور که در طول سه ساله پس از انقلاب رخ داد، توسعه فکری جوانان ایران را متوقف کرد.
طرح های یاد شده برای اصلاح آموزشی در پی بروز تغییرات فاحش در نظام سیاسی ایران در سال های گذشته مطرح شده است. بسیاری از چهره های برجسته سیاسی از صحنه بیرون رانده شده اند و دامنه قدرتی که در قبضه محمود احمدی نژاد، گروهی از روحانیون کلیدی و فرماندهان سپاه قرار گرفته، از زمان روی کار آمدن وی به عنوان شهردار تهران در سال 2003، تا حد چشمگیری توسعه یافته است.
رئیس جمهور و طرفدارانش در حال بازسازی اقتصادی ایران هستند و ضمن حذف یارانه های دولتی، بهای انرژی، سوخت، نان و سایر محصولات را افزایش داده اند. مسؤولان می گویند این اقدام به طبقه فقیر کمک می کند اما وکلا، پرستاران، رانندگان دو شیفته تاکسی و سایر کسانی که طبقه متوسط جامعه را تشکیل می دهند معتقدند این اقدام کمر آنها را خواهد شکست.
اصلاح نظام آموزشی از دبستان گرفته تا دانشگاه ها، دومین اقدام در فهرست کار هیأت دولت ایران است. طرح وزارت آموزش و پروش تحت عنوان “برنامه تغییرات اساسی در آموزش و پروش”، مدارس را “پایگاه های فرهنگی محله ای” فرض می کند که معلمان با همکاری روحانیون و اعضای نیروی شبه نظامی بسیج، در آن به ارائه رهنمودهایی برای “زندگی” مشغول خواهند بود.
حمیرضا حاجی بابایی وزیر آموزش و پرورش در ماه مه گفته بود: “آموزش رسمی و فرهنگی در محل به همراه تأکید بر ورزش، کتابخوانی و قرائت قرآن انجام خواهد شد.”
همچنین بر طبق مطالبی که در ماه سپتامبر از سوی خبرگزاری نیمه دولتی کار منتشر شد، وزارت آموزش و پرورش درس های جدیدی را ارائه خواهد کرد که برای کسب مهارت تحلیل سیاسی و بازداشتن دانش آموزان از “افتادن به دام حرکت های انحرافی و دسیسه های دشمنان و یا کانال های ماهواره ای، اینترنت و فضای مجازی” تنظیم شده اند.
قرار است دانش آموزان ایرانی کتاب هایی دریافت کنند که در آن آمده است ازدواج در سنین پائین تر موجب حمایت از زنان در برابر مشکلات اجتماعی می شود. به گزارش خبرگزاری آفتاب، نشریه منتقد دولت، حاجی بابایی در ماه نوامبر اعلام کرد: “در حال حاضر، مشکلات اجتماعی به دلیل تشکیل خانواده در سنین بالاتر ایجاد می شوند. “
نظام سیاسی ایران که قوانین دینی را با نظام انتخاباتی در هم می آمیزد، بر پایه عقاید اسلامی شکل گرفته و خواهان زدودن فقر از جامعه است.
ظاهراً احمدی نژاد در تبین سیستم اصلاح آموزشی گفته است: “برای شناخت خدا، لازم است که انسان کاملی باشیم.”
مقامات می گویند تغییرات پیشنهادی برای راندن دانش آموزان در همین مسیر است. مجتبی ثمره هاشمی مشاور ارشد احمدی نژاد در یک مصاحبه تلویزیونی در ماه نوامبر گفت: “توجه و تمرکز بیشتر بر اخلاقیات انسانی خواهد بود. لازم است که بر روی توسعه ارزش های انسانی نظیر صداقت، اصالت و راستی متمرکز شویم”
با این حال، بسیاری از کارشناسان آموزشی می گویند طرح های یاد شده حساب نشده هستند. صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و منتقد دولت گفت: “چنین مهندسی های فرهنگی به کار نخواهد آمد. آنها فکر می کنند می توانند در مدارس به کودکان یاد بدهند که موجودات کاملی باشند اما فراموش می کنند که ده ها عامل از جمله والدین، دوستان، ماهواره و اینترنت،… افکار آنها را شکل می دهند.”
تغییرات زیادی نیز در انتظار دانشگاه هاست. وزارت علوم سال گذشته تعداد قابل توجهی از استادان را اخراج کرد و کنترل استخدام هیأت علمی دانشگاه ها را خود در دست گرفت. بسیاری از استادان اخراجی با احزاب سیاسی همفکر بودند که اکنون مورد سرکوب قرار گرفته اند.
در همین حال، آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی ایران علناً از رشته های غیر منطبق بر قوانین اسلامی نظیر حقوق، روانشاسی و جامعه شناسی که علوم انسانی خوانده می شود، انتقاد کرد. وی درحالیکه این رشته ها را “از اساس سمی” می خواند، اتکای زیاد آنها به نظریه های غربی را مورد حمله قرار داد.
خامنه ای در نشستی با اساتید دانشگاه در اوت گذشته گفت: “تدریس آنچه غربی ها گفته اند یا نوشته اند به جوانان ما، در واقع انتقال شک و بی ایمانی نسبت به عقاید اسلامی و ارزش هاست. این قابل قبول نیست.” بیش از دو میلیون دانشجوی ایرانی در چنین رشته هایی تحصیل می کنند. هنوز مشخص نیست مسؤولان چگونه می خواهند محتوای دروس را “اسلامی” کنند.
علی اصغر هرندی دانشجوی فلسفه در دانشگاه تهران که از دولت حمایت می کند اما با تغییر محتوای دروس مخالف است، گفت: “این رشته ها بر اساس دیدگاه های موجود در سراسر دنیا شکل گرفته اند. شما نمی توانید علم را تغییر دهید.”
زیباکلام استاد علوم سیاسی گفت، انقلاب، دشواری شکل دادن به تفکر مردم را نمایش داد. ناآرامی ها با ملحق شدن صدها هزار دانشجویی بوجود آمد که چندین سال با برنامه های آموزشی غربی در مملکت محمد رضا شاه تحت پشتیبانی غرب تحصیل کرده بودند اما در نهایت، برای کمک به سرنگونی وی به میدان آمدند.
زیبا کلام گفت: “آنچه ما به دانشجویان مان تدریس می کنیم، آنها را به پشتیبانی و یا عدم پشتیبانی وا نمی دارد. رفتار دانشجویان بستگی به نحوه رفتار سردمداران حکومت با آنها دارد.”
منبع: واشنگتن پست- 2 ژانویه 2011
