به دنبال بروز اختلاف بین محمود احمدی نژاد و منوچهر متکی و ادامه تنش بین مجلس و دولت بر سر مساله تضعیف وزارت خارجه و محدود کردن حوزه دیپلماسی توسط رئیس دولت مستقر، برخی منابع خبری با اشاره به احتمال برکناری متکی، از علی رضا ذاکر اصفهانی استاندار فعلی اصفهان و از نزدیکان رحیم مشایی، مجتبی ثمره هاشمی از مشاورین احمدی نژاد و سعید جلیلی مسئول پرونده هسته ای به عنوان گزینه های اصلی تصدی پست ریاست وزارت خارجه نام برده اند. این در حالی ست که برخی دیگر از منابع با اشاره به تنش موجود بین مجلس و دولت، این احتمال را که یکی از این سه گزینه بتواند از فیلتر رای اعتماد مجلس عبور بکند، منتفی دانسته اند.
برخی از منتقدین احمدی نژاد، طی چند روز گذشته و پس از آنکه خبر استعفا و پیوستن دو دیپلمات دیگر در دو کشور فنلاند و بلژیک به جنبش سبز تائید شد، گفته اند پس از حوادث انتخابات پرمساله ریاست جمهوری سال گذشته، دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در دفاع از دولت احمدی نژاد، به ویژه در کشورهای اروپایی دچار مشکل شده است؛مسئله ای که باعث شده محمود احمدی نژاد از اختیارات متکی و وزارت خارجه بکاهد و شخصا و بدون اطلاع وزیر خارجه اقدام به انتصاب سفرا و نمایندگان ویژه در کشورهای مختلف نماید. این مساله پس از آنکه احمدی نژاد چهار تن از نزدیکان خود از جمله رحیم مشایی را به عنوان نماینده ویژه انتصاب کرد، با واکنش منفی 122 نماینده مجلس و اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مواجه شد و به تنش های بین مجلس و دولت دامن زد.
در همین راستا قدرت الله علیخانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه حتی سفرا را هم احمدی نژاد و بدون اطلاع متکی انتخاب می کند، به این نکته اشاره کرده که در برخی از کشورهای اروپایی اشخاصی به عنوان نماینده ویژه احمدی نژاد در سفارتخانه ها به جای سفرا امر و نهی می کنند. وی همچنین افزوده: “دست هایی پشت این ماجراها و انتصاب های اخیر هست که به شدت مایه نگرانی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شده است.”
در همین ارتباط سایت تابناک وابسته به محسن رضایی، با اشاره به گفته های اخیر آیت الله خامنه ای که در دیدار با هیات دولت احمدی نژاد گفته بوددولت از موازی کاری در دستگاه دیپلماسی و وزارت خارجه خودداری کند، نوشت: “پس انتقاد آیت الله خامنه ای به موازی کاری ها درعرصه دیپلماسی و سیاست خارجی، بالاخره متکی لب به انتقاد گشود و به بهانه نقد گفته های خام و بچه گانه بقایی یکی از چهار نماینده ویژه انتصابی احمدی نژاد در خصوص مساله کشتار ارامنه ترکیه، به شدت از دخالت در حوزه مسئولیتش از احمدی نژاد انتقاد کرد.”
تابناک در ادامه افزوده: “پس از این گلایه متکی، با توجه به سابقه چند وزیری که پیش از این به دلیل برخی انتقادات از دولت نهم، با وجود شایستگی های نسبی از راهیابی به کابینه دهم ناکام مانده بودند، زمزمه هایی از گوشه و کنار مبنی بر قطعیت تغییر متکی به گوش رسید. پس از فراگیر شدن خبر رفتن متکی از وزارت امور خارجه گمانه زنی های مختلفی در خصوص سکاندار آتی دستگاه دیپلماسی کشور صورت گرفت که آخرین شنیده های تابناک از معرفی علیرضا ذاکر اصفهانی استاندار فعلی اصفهان و رییس سابق مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری به عنوان جایگزین متکی حکایت دارد.”
سایت محسن رضایی در پایان از مجتبی ثمره هاشمی در صورت عدم کسب رای اعتماد و علی رضا ذاکر اصفهانی، به عنوان گزینه های اول و دوم خبر داده است.
از طرف دیگر سایت “دیپلماسی ایرانی”طی گزارشی با عنوان “متکی میرود یا می ماند؟” به جوانب این مساله پرداخته و به نقل از ناظران سیاسی نوشته است که احمدی نژاد به دلیل تنش های موجود با مجلس، به ویژه تنش اخیر بر سر تضعیف دستگاه دیپلماسی و کاهش اختیارت وزارت خارجه، مجبور است متکی را تا پایان عمر مجلس حفظ کند.
این منبع با این حال به نقل یکی از سایت های حامی احمدی نژاد علاوه بر مجتبی ثمره هاشمی و علی رضا ذاکر اصفهانی، از سعید جلیلی نیز به عنوان یکی دیگر از گزینه های مطرح برای جانشینی متکی نام برده و با اشاره به اینکه بحث اختلاف بین متکی و احمدی نژاد بحث تازه ای نیست، تصریح کرده که دولت احمدی نژاد تاکنون هیچ یک از موارد فوق الذکر را تکذیب نکرده است.
در بخش دیگری از گزارش سایت دیپلماسی ایرانی آمده است: “برخی از تحلیل‌گران معتقدند نزدیکی منوچهر متکی به علی لاریجانی، موجب شد که محمود احمدی نژاد از نخستین روزهای کار دولت نهم او را وزیر تحمیلی بداند و اعتماد لازم را به این وزیر کلیدی خود نداشته باشد. شایعه برکناری متکی در دی 85 و آبان 86 نمایانگر همین عدم اعتماد بود که با برخی پادرمیانی‌ها او در پست خود ابقاء شد. با این حال وقتی خبر انتصاب 4 نماینده ویژه احمدی نژاد در امور آسیا، خاورمیانه، خزر و افغانستان منتشر شد و در میان این نمایندگان ویژه دو پست کلیدی نماینده ویژه در خاورمیانه و آسیا به دو نفر از نزدیکان وی یعنی اسفندیار رحیم مشایی و محمد بقایی که سابقه ای در وزارت خارجه نداشتند، اختصاص داده شده بود، ناظران این اقدام احمدی نژاد را حمل بر عدم اعتماد او به وزارت خارجه و شخص وزیر خارجه کردند و چنین تحلیل کردند که او به دنبال آن بوده که سیاست خارجی و دیپلماسی را به دست افرادی معتمد و نزدیک به خود بسپارد.”
انتصاب چهار نماینده ویژه از سوی احمدی نژاد که موجب شد متکی برای ادای توضیح در این مورد و همچنین برگزاری همایش ایرانیان خارج کشور که با افشاگری یکی از نمایندگان منتقد دولت در مجلس همراه شد، به مجلس احضار شود. از این جلسه پر تنش چیزی نگذشته بود که سخنان بقایی، دیگر نماینده احمدی نژاد در مورد قتل عام ارامنه، جنجالی تازه آفرید و به دنبال اعتراض ترکیه، وزارت خارجه مجبور به پوزش خواهی شد؛مسئله ای که اعتراض متکی را نیز در پی داشت. پس از آن بود که بحث برکناری متکی به نشریات مختلف راه یافت.
همه اینها در حالیست که سیاست خارجی تنش آمیز احمدی نژاد درداخل و خارج، حتی برخی از ماموران وزارت خارجه جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف را نیز به واکنش واداشته، تا جایی که چند دیپلمات ایرانی در کشورهای نروژ، فنلاند و بلژیک ضمن استعفا و درخواست پناهندگی سیاسی، به جنبش سبز ملحق شده اند. این مساله که از ماه های اول اعتراضات مردمی با استعفای یکی از دیپلمات های ایرانی در نروژ شروع شد در چند روز گذشته با استعفای دو دیپلمات دیگر در فنلاند و بلژیک ادامه یافته است.
