با عدم تغییر در وضعیت سلامتی محمدرضا مهدوی کنی که از ۱۴ خردادماه به دلیل ایست قلبی در اغما به سر می برد و نزدیک شدن به شانزدهمین اجلاس سراسری این مجلس در شهریورماه، یکی از اعضای خبرگان گفته در صورت مرگ رییس فعلی مجلس خبرگان رهبری تا زمان برگزاری این اجلاس، لازم است برای جایگزینی او انتخابات برگزار شود.
آیت الله عباس کعبی در جریان “نشست سالانه اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل” گفته: “جمعی از رسانه‌ها در تلاش هستند مجلس خبرگان را به مجلسی حزبی تبدیل کنند، اما این مجلس از این نوع نگاه‌ها منزه است. طبعا کسالت آیت الله مهدوی‌کنی به این اتفاقات دامن می‌زند.”
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم همچنین در اظهارات خود تاکید کرده است که “جلسه آینده مجلس خبرگان هم که در روزهای یازدهم، دوازدهم و سیزدهم شهریورماه برگزار می‌شود به علت کسالت رئیس مجلس به نائب رئیس اول یعنی آیت‌الله هاشمی شاهرودی واگذار خواهد شد. حال اگر وضعیت رئیس فعلی این مجلس منجر به فوت شود این مجلس ملزم به برگزاری انتخابات می‌شود.”
اشاره کعبی که نایب رییس کمیسیون آیین نامه مجلس خبرگان نیز هست بر ماده ۱۰ آیین نامه داخلی مجلس خبرگان است که در آن تاکید شده: “اگر عضوی از اعضای هیات رییسه استعفا دهد و یا فوت کند، در اولین جلسه مجلس خبرگان رهبری انتخابات مجددی انجام می شود تا جایگزین او مشخص شود.”
درکنار این انتخابات داخلی اما بنا بر ماده ۷۹ قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری و آیین نامه داخلی آن “هرگاه یک یا چند نفر از خبرگان فوت یا استعفا نمایند و یا به هرعلتی حوزه انتخابیه ای نماینده را از دست بدهد، در صورتی که بیش از یکسال به پایان دوره قانونی مجلس خبرگان باقی مانده باشد وزارت کشور با تایید شورای نگهبان برای انتخاب جانشین آنان بر اساس قانون انتخابات خبرگان و آیین نامه اجرایی اقدام می نماید. مدت نمایندگی اینگونه منتخبین فقط تا پایان دوره قانونی مجلس خبرگان است.”
شانزدهمین اجلاس رسمی و سراسری خبرگان رهبری ۱۱ و ۱۲ شهریور ماه سال جاری برگزار خواهد شد و با توجه وضعیت جسمانی رییس کنونی آن وهمچنین مرگ برخی از اعضایش در یک سال اخیر و همچنین زمان باقی مانده (بیشتر از یک سال) تا زمان انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری برگزاری هر دو انتخابات داخلی برای تعیین جانشین محمدرضا مهدوی کنی و همچنین جایگزینی افراد فوت شده بنا بر قانون الزامی به نظر می رسد.
این درحالی است که با توجه به اظهارات اخیر اعضای هیات رییسه کنونی مجلس خبرگان رهبری به نظر می رسد آنها قصد برگزاری انتخابات داخلی برای جایگزینی محمدرضا مهدوی کنی را ندارند و باتوجه به رقابت جناح های داخل مجلس خبرگان ترجیح می دهند همچنان رییس کنونی مجلس خبرگان رهبری را با کمک ابزارهای پزشکی درحالت اغما نگه دارند.
احمد خاتمی منشی هیات رییسه خبرگان رهبری ۴ تیرماه سال جاری در این ارتباط گفته بود: “ماده ۱۰ آیین‌نامه تکلیف را تعیین کرده است به گونه‌ای که اگر عضوی از اعضای هیات رئیسه استعفا دهد یا فوت کند، در اولین جلسه مجلس خبرگان انتخاب مجددی انجام می‌شود تا جایگزین وی مشخص شود. درباره جایگزین آیت الله مهدوی باید بگویم تا مشخص شدن وضعیت ایشان نایب‌رییس اول خبرگان (آیت الله شاهرودی) را اداره خواهد کرد.”
در عین حال آیت الله محمد یزدی نایب رییس دوم مجلس خبرگان رهبری نیز ۷ تیرماه با گفتن اینکه “هنوز بیش از یک سال به پایان این دوره از مجلس خبرگان باقی مانده است” همچون عباس کعبی تاکید کرده بود که “انتخابات دور آینده خبرگان همزمان با انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد. طبق آیین‌نامه مجلس خبرگان، اگر یکی از اعضای هیات رئیسه استعفا کرد یا فوت شد، در نخستین جلسه اجلاس بعدی، برای همان یک نفر انتخاب صورت بگیرد البته امیدواریم وضعیت جسمانی آیت‌الله مهدوی کنی بهبود یابد و در مجلس خبرگان حاضر شود.”
این همه درشرایطی است که در پی عدم تغییر در وضعیت سلامتی و سطح هشیاری محمدرضا مهدوی کنی که برخی منابع آن را مرگ مغزی پس از ایست قبلی اعلام کرده اند از ۱۳ مردادماه علی اکبر ولایتی، مشاور بین الملل و از معتمدان رهبرجمهوری اسلامی،سرپرستی تیم پزشکی او را برعهده گرفته است.
ولایتی از زمان برعهده گرفتن سرپرستی تیم درمان مهدوی کنی برخلاف تیم پیشین که برخی اوقات وضعیت رییس مجلس خبرگان رهبری را بحرانی اعلام می کردند از بهبودی و کنترل درمان وی خبر می دهد.
وی ۲۱ مردادماه در آخرین اظهار نظر درباره وضعیت محمدرضا مهدوی کنی ۸۳ ساله گفته است که “وضعیت آیت‌الله مهدوی کنی نسبت به گذشته بهتر شده است وضعیت فشار خون، کار کلیه،اعضاء و جوارح وی بهتر شده است اما صدماتی در مراکز عصبی باقی مانده است که بخشی از آنان رو به بهبودی است.امیدواریم که در بقیه قسمت‌ها نیز بدن وی بخصوص در مراکز عصبی شاهد بهبودی باشیم.”
دلایل اهمیت رییس و انتخابات مجلس خبرگان
احتمال برگزاری انتخابات داخلی برای جایگزینی محمدضا مهدوی کنی در صورت مرگ وی، با توجه به نزدیکی شانزدهمین اجلاس دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری برای اعضای این مجلس که در زمستان ۸۹ به ریاست مهدوی کنی رای دادند اهمیت زیادی دارد چرا که اکبر هاشمی رفسنجانی رییس پیشین خبرگان همچنان یکی از گزینه های ریاست خبرگان رهبری است.
بیشتر کسانی که در هیات رییسه کنونی مجلس خبرگان رهبری حضور دارند پیش از انتخابات ریاست خبرگان رهبری اظهاراتی علیه هاشمی رفسنجانی مطرح کرده وخواستار عدم حضور وی در این سمت شده اند.
با اینحال در صورت مرگ محمدرضا مهدوی کنی و یا تداوم وضعیت وی در جریان برگزاری انتخابات برای ریاست خبرگان نام هاشمی رفسنجانی در کنار کسانی چون محمود هاشمی شاهرودی مطرح است.
۲۰ تیرماه احمد خاتمی با حضور در یک برنامه تلویزیونی با نام “شناسنامه ” که از شبکه سراسری صدا و سیما پخش می شد درباره جانشینی محمدرضا مهدوی کنی گفت: “نایب‌رئیس اول و نایب‌رئیس دوم را برای همین مواقع انتخاب کرده‌اند، البته امیدواریم که آیت‌الله مهدوی کنی به امید خدا به نزد ما برگردند ولی اگر قرار باشد رئیسی انتخاب کنیم در خود جلسه مشخص می‌شود.”
وی در پاسخ به این سئوال که این احتمال وجود دارد که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مجددا رئیس خبرگان شود، نیز اعلام کرده بود: “این احتمال به عنوان یک احتمال وجود دارد. یکی از کاندیداها ایشان خواهد بود. ولی کاندیداهای دیگری هم مطرح خواهند شد و روز اول اجلاس تصمیم‌گیری خواهد شد و اعلام کرده‌ام که آیت‌الله هاشمی شاهرودی جلسات را اداره خواهند کرد البته رسانه‌های خارجی گفتند تمام شد و رئیس آینده انتخاب شد. این تمام شد ندارد، نایب‌رئیس اول آقای هاشمی‌شاهرودی هستند و جلسات را اداره می‌کنند و قهراً در روز اول انتخاب اگر ایشان هم کاندیدا شدند یکی از کاندیداها خواهند بود و هیچ لابی‌گری به فضل خدا تا آنجایی که من مطلع هستم صورت نخواهد گرفت.”
هاشمی رفسنجانی پس از برنامه نیروهای تندرو در جریان “حذف مرحله ای” اش از قدرت پس از وقایع انتخابات ۱۳۸۸ هرچند خود از نامزد شدن برای ریاست خبرگان رهبری چشم پوشید اما از قدرت حذف نشده و با حضور در انتخابات ریاست جمهوری و رد صلاحیت اش از سوی شورای نگهبان و در ادامه حمایت از حسن روحانی با استقرار دولت جدید هم اکنون از قدرت بیشتری نیز برخوردار شده است.
این موضوع سبب شده تا در بیشتر خبرها و تحلیل هایی که از سال گذشته تا کنون رسانه های مختلف اصلاح طلب و اصولگرا و همچنین رسانه های وابسته به نهادهای نظامی و امنیتی منتشر کرده اند از اکبرهاشمی رفسنجانی به عنوان یکی از کسانی که نقش مهمی در انتخابات آتی مجلس خبرگان ایفا می کند یاد شود.
در این ارتباط برخی رسانه ها مدعی شده اند که روحانیون اصلاح طلبان همراه با اکبرهاشمی رفسنجانی رییس سابق مجلس خبرگان، علی اکبرناطق نوری، سید حسن خمینی و فرزندان برخی از روحانیون و مراجع تقلید شیعه و رییس کنونی دولت جمهوری اسلامی حسن روحانی که خود یکی از اعضای فعلی مجلس خبرگان و رییس “کمیسیون صیانت از رهبری” است قصد حضور در انتخابات مجلس خبرگان رهبری را دارند.
برخی سایت های وابسته به نهادهای امنیتی نظامی حتی از برنامه هاشمی رفسنجانی برای تشکیل “خبرگان جوان” خبردادند و مدعی شدند که “اخیراً آقای هاشمی رفسنجانی به تیمی مأموریت داده است افرادی را که با خودش همفکر هستند، انتخاب و هماهنگ کنند که برای خبرگان کاندیدا شوند و به آنها نیز گفته است اگر شما بتوانید در خبرگان به اکثریت تبدیل شوید، من هم حاضرم بیایم و رئیس مجلس شوم.”
البته پیچیدگی های انتخابات مجلس خبرگان رهبری که همزمان با انتخابات مجلس دهم برگزار خواهد شد تنها به حضور اصلاح طلبان یا کسانی مانند هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری و… محدود نمی شود بلکه در این میان به نظر می رسد همچنان برخی چهره های نزدیک به آیت الله خامنه ای از حضور سازماندهی شده محمدتقی مصباح یزدی و نزدیکان وی نیز نگرانی هایی دارند.
از دیگر سو کهنسالی بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی همچون آیت الله علی خامنه ای، احمد جنتی و سایر اعضای شورای شورای نگهبان، و تعداد زیادی از اعضای مجلس خبرگان رهبری نیز بر پیچیدگی ها و حساسیت های انتخابات آتی مجلس خبرگان و البته رویارویی طیف های مختلف به ویژه میان سه گروه نزدیکان به خامنه ای، هاشمی رفسنجانی و نزدیکان به او و مصباح یزدی و روحانیون تندروافزوده است.
