در‎ ‎ضرورت‎ ‎پاسخ‎ ‎بهنگام‎ ‎تهران

امید معماریان
امید معماریان

po_memarian_01.jpg

‎ ‎

حضور‎ ‎معاون‎ ‎وزیر‎ ‎امورخارجه‎ ‎آمریکا‎ ‎درمذاکرات‎ ‎ژنو‎ ‎روز‎ ‎گذشته‎ ‎با‎ ‎شگفتی‎ ‎برخی‎ ‎محافل‎ ‎آمریکایی‎ ‎و‎ ‎همچنین‎ ‎افزایش‎ ‎انتقادات‎ ‎به‎ ‎کاندولیزا‎ ‎رایس‎ ‎همراه‎ ‎بوده‎ ‎است. ‏‎ ‎برای‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎ناظران‎ ‎ایرانی‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎تصمیم‎ ‎گیران‎ ‎دستگاه‎ ‎سیاست‎ ‎خارجی‎ ‎که‎ ‎تصویر‎ ‎یک‎ ‎دستی‎ ‎از‎ ‎نظام‎ ‎تصمیم‎ ‎گیری‎ ‎در‎ ‎واشینگتن‎ ‎دارند‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎نکته‎ ‎حاپز‎ ‎اهمیت‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دولت‎ ‎آمریکا‎ ‎هم‎ ‎مانند‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎دولت‎ ‎های‎ ‎جهان‎ ‎وازجمله‎ ‎ایران‎ ‎گروه‎ ‎های‎ ‎مختلفی‎ ‎وجود‎ ‎دارند‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎برخی‎ ‎موارد‎ ‎کاملا‎ ‎با‎ ‎هم‎ ‎متفاوت‎ ‎هستند‎ ‎وبرای‎ ‎به‎ ‎کرسی‎ ‎نشاندن‎ ‎حرف‎ ‎خود‎ ‎تلاش‎ ‎زیادی‎ ‎می‎ ‎کنند. ‏

‎ ‎‎ ‎

طی‎ ‎ماه‎ ‎های‎ ‎گذشته‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎دستگاه‎ ‎سیاست‎ ‎خارجی‎ ‎آمریکا‎ ‎به‎ ‎رهبری‎ ‎کاندولیزا‎ ‎رایس‎ ‎عملا‎ ‎موافق‎ ‎شده‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎گزینه‎ ‎دیپلماسی‎ ‎تهاجمی‎ ‎با‎ ‎ایران‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎یک‎ ‎سیاست‎ ‎مبتکرانه‎ ‎که‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎به‎ ‎گشایش‎ ‎در‎ ‎بن‎ ‎بست‎ ‎به‎ ‎وجود‎ ‎آمده‎ ‎در‎ ‎رابطه‎ ‎ایران‎ ‎وغرب‎ ‎وبه‎ ‎خصوص‎ ‎ایالات‎ ‎متحده‎ ‎منجر‎ ‎شود‎ ‎بر‎ ‎گزینه‎ ‎سختگیری‎ ‎بیشتر‎ ‎و‎ ‎استفاده‎ ‎از‎ ‎گزینه‎ ‎نظامی‎ ‎تفوق‎ ‎دهد. برخی‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎گمان‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎اینها‎ ‎هر‎ ‎دو‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎دو‎ ‎روی‎ ‎سکه‎ ‎هستند. یا‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎ذهن‎ ‎تپوری‎ ‎توطپه‎ ‎موجود‎ ‎در‎ ‎مسپولین‎ ‎بگویند‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎بازی‎ ‎موش‎ ‎وگربه‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎هیچ‎ ‎فرقی‎ ‎بین‎ ‎بخش‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎وجود‎ ‎ندارد. اما‎ ‎واقعیت‎ ‎خلاف‎ ‎این‎ ‎را‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد. ‏‎ ‎‎ ‎

حمله‎ ‎روز‎ ‎گذشته‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎رسانه‎ ‎های‎ ‎آمریکایی‎ ‎به‎ ‎کاندولیزا‎ ‎رایس‎ ‎و‎ ‎نشان‎ ‎دادن‎ ‎وی‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎چهره‎ ‎ای‎ ‎که‎ ‎سخنانش‎ ‎پایداری‎ ‎لازم‎ ‎را‎ ‎ندارد‎ - ‎با‎ ‎نشان‎ ‎دادن‎ ‎بخشی‎ ‎های‎ ‎از‎ ‎سخنان‎ ‎وی‎ ‎درگذشته‎ ‎که‎ ‎گفته‎ ‎بود‎ ‎تا‎ ‎ایران‎ ‎غنی‎ ‎سازی‎ ‎را‎ ‎متوقف‎ ‎نکند‎ ‎با‎ ‎مقامات‎ ‎ایرانی‎ ‎ملاقات‎ ‎نخواهد‎ ‎بود‎- ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎جدال‎ ‎این‎ ‎دو‎ ‎طرز‎ ‎تفکر‎ ‎بسیار‎ ‎جدی‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎عملا‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎جناح‎ ‎های‎ ‎قدرتمند‎ ‎سیاسی‎ ‎منتظر‎ ‎نشسته‎ ‎اند‎ ‎تا‎ ‎پاسخ‎ ‎منفی‎ ‎تهران‎ ‎منشتر‎ ‎تا‎ ‎آنها‎ ‎بلایی‎ ‎را‎ ‎که‎ ‎تا‎ ‎کنون‎ ‎نتوانسته‎ ‎اند‎ ‎بر‎ ‎سردولت‎ ‎تهران‎ ‎نازل‎ ‎کنند، عملی‎ ‎سازند.

‏‎ ‎‎ ‎

با‎ ‎این‎ ‎وجود‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎مذاکرات‎ ‎روز‎ ‎گذشته‎ ‎ژنو، واکنش‎ ‎های‎ ‎طرفهای‎ ‎غربی‎ ‎و‎ ‎فشار‎ ‎تندروهای‎ ‎آمریکایی‎ ‎واسراییلی‎ ‎که‎ ‎معتقدند‎ ‎راه‎ ‎دیپلماسی‎ ‎با‎ ‎ایران‎ ‎به‎ ‎پایان‎ ‎رسیده‎ ‎ونتیجه‎ ‎بخش‎ ‎نخواهد‎ ‎بود، دولت‎ ‎ایران‎ ‎درموقعیت‎ ‎بسیار‎ ‎خطیری‎ ‎قرار‎ ‎گرفته‎ ‎است.

‏‎ ‎‎ ‎

اگر‎ ‎چه‎ ‎مقامات‎ ‎تهران‎ ‎طی‎ ‎هفته‎ ‎های‎ ‎گذشته‎ ‎اظهار‎ ‎نظرهای‎ ‎مثبتی‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎سازنده‎ ‎بودن‎ ‎بسته‎ ‎هسته‎ ‎ای‎ ‎مطرح‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎اما‎ ‎هم‎ ‎اینک‎ ‎زمان‎ ‎عمل‎ ‎فررسیده‎ ‎است. خاویرسولانا‎ ‎در‎ ‎پاسخ‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎سوال‎ ‎خبرنگاران‎ ‎غربی‎ ‎که‎ ‎اگر‎ ‎ایران‎ ‎به‎ ‎پیشنهاد‎ ‎اروپا‎ ‎وآمریکا‎ ‎پاسخ‎ ‎مثبت‎ ‎ندهد‎ ‎آیا‎ ‎تحریم‎ ‎در‎ ‎انتظار‎ ‎تهران‎ ‎خواهد‎ ‎بود‎ ‎گفته‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ایرانی‎ ‎ها‎ ‎به‎ ‎خوبی‎ ‎می‎ ‎دانند‎ ‎اگر‎ ‎جواب‎ ‎مثبت‎ ‎ندهند‎ ‎چه‎ ‎در‎ ‎ادامه‎ ‎درپیش‎ ‎رو‎ ‎خواهد‎ ‎بود. این‎ ‎پاسخی‎ ‎بسیار‎ ‎هوشمندانه‎ ‎و‎ ‎نگران‎ ‎کننده‎ - ‎هرچند‎ ‎پیش‎ ‎بینی‎ ‎پذیر- است. ‏

‎ ‎‎ ‎

مقاله، ‏‎ ‎تحریک‎ ‎آمیز‎ ‎بدنام‎ ‎و‎ ‎سراسر‎ ‎دروغ‎ ‎و‎ ‎تهدید‎ ‎بنی‎ ‎موریس‎ ‎استاد‎ ‎دانشگاه‎ ‎بن‎ ‎گورین‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎احتمال‎ ‎مسلم‎ ‎حمله‎ ‎اسراییل‎ ‎به‎ ‎ایران‎ ‎وضرورت‎ ‎حمایت‎ ‎آمریکا‎ ‎از‎ ‎چنین‎ ‎اقدامی‎ ‎در‎ ‎روزنامه‎ ‎نیویورک‎ ‎تایمز، عملا‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎هرچقدر‎ ‎برخی‎ ‎های‎ ‎حوزه‎ ‎های‎ ‎درگیر‎ ‎با‎ ‎موضوع‎ ‎ایران‎ ‎به‎ ‎سمت‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎متمایل‎ ‎می‎ ‎شوند‎ ‎طرف‎ ‎مقابل‎ ‎نیز‎ ‎برای‎ ‎شاخ‎ ‎وشانه‎ ‎کشیدن‎ ‎و‎ ‎یک‎ ‎طرفه‎ ‎کردن‎ ‎کار‎ ‎جدی‎ ‎تر‎ ‎می‎ ‎شود. به‎ ‎همین‎ ‎جهت‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎وقتی‎ ‎پازل‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎این‎ ‎بازی‎ ‎را‎ ‎کنار‎ ‎هم‎ ‎بگذاریم‎ ‎مشاهده‎ ‎می‎ ‎کنیم‎ ‎که‎ ‎تهدید‎ ‎جنگ‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎رو، امروز‎ ‎بیش‎ ‎از‎ ‎هر‎ ‎زمان‎ ‎دیگری‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

سیاست‎ ‎تاخیر‎ ‎دستگاه‎ ‎سیاسی‎ ‎خارجی‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎تا‎ ‎زمانی‎ ‎بازدهی‎ ‎داشته‎ ‎وحداقل‎ ‎به‎ ‎افزایش‎ ‎زمان‎ ‎برای‎ ‎بررسی‎ ‎ابعاد‎ ‎موضوع‎ ‎کمک‎ ‎کرده‎ ‎باشد‎ ‎اما‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎حاضر‎ ‎این‎ ‎سیاست‎ ‎تاخیر‎ ‎عملا‎ ‎به‎ ‎ضد‎ ‎خود‎ ‎عمل‎ ‎شده‎ ‎و‎ ‎روز‎ ‎به‎ ‎روز‎ ‎موقعیت‎ ‎چانه‎ ‎زنی‎ ‎ایران‎ ‎را‎ ‎کاهش‎ ‎خواهد‎ ‎داد. ‏‎

‎‎ ‎

مصالحه‎ ‎وگفت‎ ‎وگو‎ ‎واستفاده‎ ‎از‎ ‎برگ‎ ‎های‎ ‎بازی‎ ‎زمان‎ ‎خاص‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎دارد. اگر‎ ‎مسپولین‎ ‎ایرانی‎ ‎درتشخیص‎ ‎این‎ ‎زمان‎ ‎دچار‎ ‎اشتباه‎ ‎شوند‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎هر‎ ‎دلیلی‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎اینکه‎ ‎ندانند‎ ‎واقعا‎ ‎از‎ ‎مذاکره‎ ‎چه‎ ‎چیزی‎ ‎می‎ ‎خواهند‎ ‎ومهمتر‎ ‎آنکه‎ ‎چه‎ ‎چیزی‎ ‎می‎ ‎توانند‎ ‎بخواهند، در‎ ‎گام‎ ‎بعدی‎ ‎عملا‎ ‎یک‎ ‎جامعه‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎یکپارچه‎ ‎را‎ ‎پیش‎ ‎روی‎ ‎خود‎ ‎خواهند‎ ‎داشت‎ ‎که‎ ‎بی‎ ‎تردید‎ ‎برای‎ ‎آنچه‎ ‎متوقف‎ ‎کردن‎ ‎ایران‎ ‎می‎ ‎داند‎ ‎از‎ ‎هیچ‎ ‎کاری‎ ‎فروگذار‎ ‎نخواهد‎ ‎کرد. مقامات‎ ‎ایرانی‎ ‎همواره‎ ‎نشان‎ ‎داده‎ ‎اند‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎گاه‎ ‎عمل‎ ‎واقع‎ ‎بین‎ ‎می‎ ‎شوند‎ ‎اگر‎ ‎چه‎ ‎همواره‎ ‎این‎ ‎واقع‎ ‎بینی‎ ‎با‎ ‎خطای‎ ‎محاسبه‎ ‎همراه‎ ‎است. در‎ ‎حال‎ ‎حاضر‎ ‎هر‎ ‎خطای‎ ‎محاسبه‎ ‎ای‎ ‎ودست‎ ‎کم‎ ‎گرفتن‎ ‎عواقب‎ ‎بی‎ ‎توجهی‎ ‎به‎ ‎تبعات‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎پاسخ‎ ‎منفی‎ ‎به‎ ‎پیشنهاد‎ ‎غرب، ‏می‎ ‎تواند‎ ‎خسارت‎ ‎های‎ ‎بزرگی‎ ‎به‎ ‎همراه‎ ‎بیاورد. نگاهی‎ ‎به‎ ‎تجربه‎ ‎مشابه‎ ‎کشورهای‎ ‎همسایه‎ ‎دراین‎ ‎زمینه‎ ‎برای‎ ‎رهبران‎ ‎ایرانی‎ ‎البته‎ ‎امری‎ ‎سودمند‎ ‎است. ‏‎ ‎