هلن کوپر
زمانیکه این هفته مذاکره‌کننده آمریکایی با همتای ایرانی خود در ژنو دیدار کرد، پرزیدنت اوباما به آنچه که گفته بود خواهان آن است رسید: مراوده مستقیم بدون قید و شرط با ایران.
اما به تصدیق مقامات دولتی، اکنون ترفند اوباما اجتناب از اشتباه است. به گفته دیگر، آیا دولت ایران این بار جدی است؟
واضح‌ترین خطر این است که ایرانی‌ها برای بدست آوردن زمان بیشترکوشش کنند، که در گذشته نیز به این مورد متهم شده‌اند؛ به این ترتیب که قول بدهند و مشوق دیدارهای دیگری باشند اما در عین حال انتظار تغییر در جریان سیاسی یا شکاف میان اتحاد غرب را داشته باشند.
پس از اینکه تهران موافقت کرد اکثر اورانیوم غنی‌شده اعلان‌شده خود را برای تبدیل به سوخت به خارج از ایران بفرستد، مقامات دولت اوباما در مذاکرات روز چهارشنبه در مسیر خوبی قرار گرفتند با این امید که این موضوع می‌تواند گشایشی احتمالی در تلاش‌های بین‌المللی در جهت کنترل جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران به وجود آورد و بطور مناسب تردید در مورد اینکه از سوی دولت تهران فریب بخورند را بر طرف سازد.
آقای اوباما روز پنجشنبه گفت: “برداشتن گام در جهت انتقال اورانیوم غنی‌شده با درجه پایین به یک کشور سوم، گامی به جلو در جهت ایجاد اعتماد است که برنامه ایران واقعا صلح‌آمیز است.” وی به سرعت افزود، اما شاید نسبت به سابقه آن کشور آگاه باشید که به نظر می‌رسد گاهی امتیاز داده و سپس عقب کشیده است؛ وی افزود “ما به مذاکره بخاطر مذاکره علاقه‌ای نداریم. اگر ایران در آینده نزدیک در جهت برآوردن تعهدات برنیاید، آمریکا به مذاکره ادامه نخواهد داد وبرای افزایش فشار آماده می شود.”
از بسیاری جهات، این دقیقا برخلاف چیزی است که معمولا کاخ سفید پس از مذاکرات بین‌المللی مهم انجام می‌دهد. به جای اعلام کردن امتیازهای نیم بند به عنوان دستاوردهای بزرگ و ادامه دادن و سخن گفتن از دیدارهای “گرم و حقیقی”، مقامات با آن به عنوان پتانسیل دستاوردی مهم برخورد کردند، گویی بسته‌ای مشکوک بوده است.
کارشناسان می‌گویند، اگر ایران واقعا موافقت کرده تا اکثر اورانیوم غنی‌شده اعلان‌شده خود را برای تبدیل به سوخت به خارج از ایران بفرستد، این امتیازی ویژه است و بسیار بیشتر از آن چیزی است که دولت بوش سال‌ها با سیاست عدم مراوده با ایران بدست آورد.
ری تکی، مشاور پیشین دولت اوباما در مورد ایران گفت: “اگر این اتفاق بیافتد بسیار مهم است. اگرترتیبی اتحاذ کنید که سوخت ایران به خارج صادر شود، مقداری از نگرانی تکثیر سلاح هسته‌ای را فرومی نشیند.”
با این حال، مشکل این است که هیچکس مطمئن نیست دولت ایران آنچه مقامات غربی می‌گویند با آن موافقت کرده، به انجام برساند. در واقع روز جمعه، کمتر از 24 ساعت پس از مذاکرات ژنو، به نظر نمی‌رسید مقامات ایران قول چیزی را داده باشند.
بنا به گزارش آسوشیتد پرس، مهدی صفری سفیر ایران در انگلیس و عضو هیات ایرانی در مذاکرات گفت: “نه، نه!” وی گفت، ایده فرستادن اورانیوم غنی‌شده به خارج از کشور “هنوز مورد بحث قرار نگرفته است.”
این اولین بار نیست که مقامات غربی با این گمان مذاکرات با همتایان ایرانی را ترک می‌کنند که به یک توافق رسیده‌اند ولی مشاهده می کنند که چنین نیست. در سال 2007 دیپلمات‌های اروپایی گفتند گمان کردند در مورد همین موضوع فرستادن اورانیوم غنی‌شده به خارج از کشور برای استفاده در راکتورها، از ایران امتیاز گرفته‌اند، اما رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای آن را به عنوان تجاوز به حق حاکمیت ایران رد کرد.
یک مقام ارشد دولت اوباما که به دلیل این که اجازه ندارد بصورت علنی در مورد موضوع صحبت کند، به صورت ناشناس گفت: “این اگر بزرگی است، نه؟ آیا این کار را می‌کنند؟ هیچکس نمی‌خواهد پیش از موعد اعلام پیروزی کند.”
تحلیلگران می‌گویند شرایطی وجود دارد که به نظر می‌رسد به نفع آقای اوباما است. عباس میلانی، مدیر برنامه مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد گفت، دولت ایران، که از آشفتگی ایران پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مناقشه‌آمیز خرداد ماه که دور دوم ریاست جمهوری رئیس‌جمهور تندرو محمود احمدی‌نژاد را تضمین کرد، بیرون آمده “در سه جبهه می‌جنگد: آنها در حال جنگ با مردم ایران هستند، در حال جنگ با خود هستند و در حال جنگ با جامعه بین‌المللی هستند. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند در سه جبهه بجنگند، برای همین سعی دارند لااقل تنش در جنگ با جامعه بین‌المللی را کاهش دهند.”
همچنین آقای اوباما در هفته‌های اخیر پس از اینکه برنامه دفاع موشکی در اروپای شرقی که توسط پرزیدنت جرج بوش طرح‌ریزی شده بود را با برنامه‌ای که کمتر مسکو را تهدید می‌کند جایگزین کرد، حمایت روسیه را – حداقل فعلا – جلب کرده است.
پرزیدنت دیمیتری مدودف رئیس‌جمهور روسیه برای اولین بار اشاره کرد، در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای، روسیه قصد همکاری با درخواست طولانی مدت آمریکا مبنی بر تشدید تحریم‌ها علیه ایران را دارد.
به گفته آقای تکی مشاور پیشین در مسائل ایران، دولت آمریکا همچنان باید محتاط باشد، خصوصا از آنجا که روز جمعه برخی مقامات ایرانی در تهران گفتند که به آمریکا و دیگر قدرت‌های بزرگ در ژنو تضمین داده شده است ظرف مدت دو هفته درهای تاسیسات تازه آشکار شده غنی‌سازی اورانیوم نزدیک قم را برروی بازرسان بین‌المللی بگشایند.
این موضوع علاوه بر مناقشه بر سر این مطلب بود که آیا ایران موافقت کرده اکثر اورانیوم غنی‌شده با درجه پایین که در به نام L.E.U. شناخته می‌شود برای تبدیل به سوخت به کشوری دیگر فرستاده شود یا خیر.
آقای تکی گفت: “نمی‌خواهید بروید دستاوردی را جشن بگیرید و بعد ایرانی‌ها عقب بکشند. بایدبه راستی اول L.E.U. را بار هواپیما کنید.”
منبع: نیویورک تایمز، 2 اکتبر 2009
