امید معماریان
درحالی که اندک اندک با مصرف کارت های بنزینی که دراختیارشهروندان قرارداده شده، نگرانی هایی درخصوص چگونگی تهیه بنزین مازادبه وجود آمده است، وزیر نفت اعلام کرد که میزان سهمیه بندی بنزین برای ماشین های شخصی غیرقابل تغییر است.
طی هفته های گذشته، به دنبال سهمیه بندی مصرف بنزین وارائه کارتهای هوشمند، پدیده های جنبی همچون خرید وفروش چنین کارتهایی و شایعاتی مبنی بر ارائه سوخت های مخلوط شده با مواد دیگر مطرح بوده است. به علاوه با پایان یافتن سهمیه سوخت بنزین موتورسیکلت ها پدیده حضور درجایگاه های بنزین ودرخواست یک یا دولیتر بنزین ازمردم نیزبه صورتی شایع دیده می شود. موضوعی که باعث شده است در جایگاه های توزیع بنزین اختلالاتی به وجود بیاید. علاوه برآن برخی مشکلات فنی درخصوص استفاده ازکارتهای یاد شده نیزدربرخی جایگاه ها مشکلاتی را به همراه داشته است. طی روزهای گذشته محمدرضا نعمت‌زاده - مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، گفته بود که مشکلات کارتهای هوشمند تا ابتدای مردادماه حل خواهد شد.
سیدکاظم وزیرهامانه به ایسنا گفته است: “میزان سهمیه بنزین بخصوص برای ماشین‌های شخصی تغییرناپذیر است و ما از مردم می‌خواهیم از سهمیه‌ای که بهره‌مند می‌شوند، به‌خوبی استفاده کرده و در استفاده از آن، مدیریت داشته باشند. این سهمیه را از چهار ماه به شش ماه افزایش داده‌ایم و کسانی که از سهمیه خود در طول این مدت شش ماه استفاده نکردند، می‌توانند از این سهمیه در دور بعد استفاده کنند؛ یعنی این سهمیه قابل انتقال به دور بعد هست.” او همچنین گفته که تا چهارونیم سال آینده تولید بنزین درکشور حدود چهاربرابرمی شود.
طی ماه گذشته، با صرفه جویی های انجام شده، صادرات بنزین ایران چهارده دصد کاهش یافته است. این درحالی است که منابع رسمی وغیررسمی از وابستگی بین 40 تا 50 درصد بنزین کشوربه خارج کشور سخن می گویند ودرصورتی که ظرفیت پالایشگاه های کشور درمیزان فعلی باقی بماند احتمال آنکه با کاهش مصرف داخلی ازطریق صرفه جویی، صادرات بنزین متوقف شود، اندک خواهد بود.
حجت الله غنیمی فرد، مدیر اموربین‌الملل شرکت ملی نفت گفته است که پس از کاهش مصرف بنزین از زمان اجرای طرح سهمیه‌بندی، ایران از ماه آگوست واردات خود را حداقل به میزان 14 درصد کاهش خواهد داد: “تهران خرید بنزین از بازار روز را متوقف کرده است و در صورت تداوم کاهش تقاضای بنزین، احتمال کاهش بیشتر میزان واردات نیز وجود دارد. ایران در نتیجه کاهش مصرف بنزین در پی اجرای طرح سهمیه‌بندی، خرید بنزین از بازار روز برای ماه آگوست را متوقف کرده است و واردات بنزین ما در ماه آینده کمی پایین‌تر از 30 میلیون لیتر در روز خواهد بود.”
ایران به دوصورت خرید ازبازار روز وقراردادهای بلند مدت بنزین مصرفی کشور را طی سالهای گذشته تامین کرده است. میزان مصرفی بنزین درکشور پیش ازاین 35 میلیون لیتر درروز اعلام شده بود. برخی مقامات دولتی انتظار دارند تا با کم شدن واردات بنزین، وابستگی کشوربه این ماده حیاتی، باعث فشارهای گسترده بین المللی نشود. عمده نگرانی از آن روست که تحریم های آتی شورای امنیت سازمان ملل که ممکن است صنایع نفت ایران را هدف بگیرد، آسیب کمتری به اقتصاد ونظم عمومی کشور بزند و پیشاپیش با چنین اقداماتی تحت کنترل درآید.
با این وجود دست نخوردن میزان برداشت ازکارتهای هوشمند بنزین درحالی توسط وزیرنفت تصریح شده است که طی روزهای گذشته شایعاتی مبنی برافزایش دوره برداشت بنزین از 400 لیتزبه 600 لیترمطرح شده بود. اما بیژن حاج محمدرضا، رییس سندیکای جایگاه داران، گفته است که چنین چیزی حداقل تا الان واقع نشده است: “با وجود اینکه از روزهای قبل اطلاعیه‌ها و اظهارات مختلفی با موضوع افزایش دوره برداشت سهمیه بنزین از 400 به 600 لیتر بوده است، ولی هنوز دستگاههای کارتخوان سهمیه قدیمی را نشان می‌دهند. برای اجرای این تصمیم لازم است تغییرات سخت‌افزاری و نرم افزاری انجام شود؛ در صورتی که هنوز چنین تغییری ایجاد نشده است.”
او نیزتاکید کرده است که به صورت قطع امکان رفع همه مشکلات کارت های هوشمند تا اول مرداد ماه وجود ندارد: “در حال حاضر بسیاری از جایگاه‌ها با وجود داشتن تلمبه به دلیل نبودن دستگاه کارتخوان از مدار فعالیت خارج هستند. برای نمونه، از 24 تلمبه موجود در یک جایگاه حداقل 10تا 12 تلمبه به دلیل نداشتن کارتخوان قابلا ستفاده نیستند.” چنین تاکیدی برخلاف اظهارات نعمت زاده است که حل مشکلات را تا پایان مرداد ماه وعده داده بود. حاج محمد رضا از شیوع تعمیرات دستگاه های کارتخوان که هم اکنون به یکی ازمعضلات جایگاه داران تبدیل شده اشاره کرده است.
روزانه تعداد بسیاری از شهروندان به دلیل شلوغی جایگاه‌ها و یا نداشتن کارت هوشمند و اخلال در دریافت بنزین به جایگاه‌داران مراجعه می‌کنند که اعتراض آنها موجب کند شدن روند خدمات‌رسانی شده است. در حال حاضر مدیریت عرضه سوخت به وسیله کارتخوانها صورت می‌گیرد واگر کارت هوشمند در اختیار نباشد، امکان هیچ گونه سوخت رسانی وجود ندارد. اعلام مسئولین مبنی برعدم افزایش سهمیه و همین طور اعلام نکردن قیمت بنزین آزاد، نگرانی های عمده ایی را برای بسیاری ازمردم طی ماه گذشته ایجاد کرده است. موضوعی که می تواند با پایان یافتن سهمیه هایی که درکارت ها درنظر گرفته شده است، طی هفته های آینده زاویه های جدیدی از سهمیه بندی بنزین را نشان دهد.