زمانی که شیرین عبادی، فعال و وکیل دادگستری در سال 2003 برنده جایزه صلح نوبل شد، همه فعالین حقوق بشر خوشحال شدند. این فرصتی بود برای ایرانیان که در حول یک چهره سیاسی برای اصلاحات و تغییرات جمع شوند، همانگونه که لهستانی ها در گرد لخ والسا و برمه ای ها بر حول آنگ سان سوچی، که هردو در آستانه دریافت جایزه نوبل بودند، گرد آمدند.
هشت سال بعد، جمع محدود وکلایی که به عبادی نزدیک بودند و اعضای سازمانی که او با پول جایزه خود به عنوان مرکز دفاع از حقوق بشر در ایران درست کرد، یا در زندان هستند یا مورد تهدید قرار دارند. این مرکز غیر قانونی اعلام شده است.
فعالین بازداشت ها را تقبیح کرده و سرکوب انتقام جویانه تند روهای دولتی را، که با غضب نسبت به جایزه صلح نوبل عبادی صورت می گرفت، محکوم کردند. ولی برخی از وکلای حقوق بشر به همکاران خود انتقاد کرده اند و گفتند وکلا در بعضی موارد منافع مشتریان خود را در تهیه دفاعیه نادیده گرفته اند.
عبادی دو سال گذشته را در تبعید به سر برده است. یکی دیگر از وکلای حقوق بشر، عبدالفتاح سلطانی، از زمان تشدید سرکوب آزادی های مدنی در سالروز انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری مجدد محمود احمدی نژاد، مرتبا در راه زندان بوده است. یک وکیل دیگر، نسرین ستوده، در فواصل نوبت دادگاه ها به اعتصاب غذا دست زد.
محمد ستوده، که زمانی وکیل عبادی بود، از ماه آوریل در زندان است تا محکومیت 9 ساله خود را طی کند. در ماه جاری، زمانی که دادگاه انقلاب اسلامی فعال برجسته حقوق بشر، محمد علی دادخواه را به پنج ضربه شلاق و نه سال زندان و 10 سال ممنوعیت وکالت محکوم کرد، هیچ کس در جمهوری اسلامی نفس بر نیاورد.
دادخواه که متهم به “تبلیغ علیه نظام” و توطئه برای “انقلاب مخملی” بود با رای دادگاه مخالفت کرد. وی در مصاحبه ای گفت: “حتی اگر در زندان باشم با کمال خشنودی از حقوق بشر دفاع می کنم و آنهایی که مرا به زندان انداخته اند از آن ناخشنود می شوند.”
زمانی که ستوده زندانی شد، سایمون گس مقاله ای در وب سایت سفارت نوشت و درآن کارنامه حقوق بشر ایران را مورد انتقاد قرار داد و خواستار آزادی ستوده شد. در مقاله آمده است که “جرم واقعی” او “انجام شجاعانه وظیفه خود و نشان دادن بی عدالتی هایی بود که رژیم ایران ترجیح می دهد آنها را مخفی نگاه دارد.”
در پیام سال نوی ایرانی در ماه مارس، اوباما، رئیس جمهور آمریکا از مقامات ایران خواست تا او را آزاد کنند. فعالین می گویند تندرو های ایران قول داده اند که هزینه حمایت از عبادی و نزدیکانش را از غرب وصول کنند.
آنها می خواهند روشنفکران ایرانی را از رفتن راهی که عبادی رفته است باز دارند و تا حدی هم موفق شده اند. عبدالفتاح سلطانی می گوید: “این مرکز توانسته است دفاع از حقوق بشر را به یکی از اهداف کلیه گروه های اجتماعی، اعم از رادیکال، اسلامی، بنیادگرا یا اصلاح طلب بدل کند.”
او می گوید: “ما آماده هستیم هزینه دفاع ازحقوق بشر را بپردازم؛ حال این هزینه هر قدر می خواهد باشد.”
ولی برخی معتقدند وکلای حقوق بشر به نفع رژیم کار کرده اند. یکی از وکلای شناخته شده حقوق بشر که خواست از او نام برده نشود گفت همکاران او ظرف 10 سال گذشته به اندازه کافی محتاط و مخفی نبوده اند. او گفت “در کار ما، وقتی از قانون و موکلین خود حمایت می کنیم، اولین اولویت ما نجات آنها از مجازات مرگ و تخفیف مجازات آنهاست.”
او گفت: “ما می خواهیم آنها را از زیر مهمیز نجات دهیم. در نتیجه افتخاری ندارد که مانند فعالان سیاسی با صدای آمریکا و بی بی سی مصاحبه کنیم و جان موکلین خود را به خطر بیاندازیم.”
وی افزود: “خود را به زندان افکندن افتخار نیست. کار ما کاهش و تخفیف محکومیت زندان موکلین است. وقتی ما مورد تشویق آمریکا و اتحادیه اروپا قرار می گیریم، این به نفع موکلین ما نیست. ما اینجا نیامده ایم که قهرمان بشویم. ما اینجا هستیم تا به نحو موثری به حقوق بشر کمک کنیم.”
وکلا بطور روزافزونی از این شکایت دارند که آنها هدف نقض حقوق بشری واقع می شوند که برای علیه آن مبارزه می کنند. معصومه دهقان، همسر سلطانی در این ماه احضاریه ای را برای مراجعه به دادگاه زندان مخوف اوین دریافت کرد تا به “پاره ای از سئوالات” پاسخ بگوید.
خانم سلطانی تاکید می کند دفعه قبل به محض اینکه همسر وی به دادگاه مراجعه کرد اورا بازداشت کردند و برای 5 روز در حبس نگاه داشتند. او معتقد است مقامات با این کار می خواهند نشان دهند که قادرند دست به هر کاری بزنند.
او می گوید: “همسر من هیچ گاه فعال سیاسی نبوده است. او تنها در زمینه کارهای خیریه با کودکان بی سرپرست فعالیت می کند.”
ستوده، که مدافع حقوق جوانانی است که در صف اعدام قرار دارند، محکومیت 11 ساله خود را از ماه ژانویه آغاز کرده است و دو کودک و همسر خود را تنها گذاشته است. رضا خندان شوهر او می گوید: “همسر من 11 سال زندان را تحمل می کند؛ من هم همین طور. ولی چرا باید فرزندان ما لطمه بببنند؟”
منبع: لوس آنجلس تایمز - 26 ژوئیه
