پس از چندین بار ایجاد مشکل برای دسترسی کاربران اینترنتی به وبسایت گوگل، خدمات و دیگر زیر مجموعه‌های آن، سرانجام فیلترینگ در دستور کار مقامات جمهوری اسلامی قرار گرفت و این بار بهانه قرار داشتن فیلم توهین‌آمیز نسبت به پیامبر اسلام بر روی یوتیوب بود. همان گونه که انتظار می‌رفت، فیلترینگ پرمراجعه‌ترین وبسایت از سوی ایرانیان، مشکلات و اعتراض‌هایی به دنبال داشته اما در این بین، وبسایت شبکه ایران متعلق به مجموعه رسانه‌ای دولت هم در صف مخالفان قرار گرفته است. از سویی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم تنها یک روز پس از انتخاب نماینده ایران برای شرکت در اسکار، ناگهان تصمیم به تحریم اسکار گرفت و باز رسانه دولت مخالفت نشان داد.
رییس دولت در آمریکا؛ اسکار تحریم
هیات انتخاب نماینده ایران در جشنواره اسکار، یکشنبه شب فیلم سینمایی “یه حبه قند” را انتخاب کرد اما تنها یک روز بعد، با پیشنهاد معاون سینمایی و موافقت وزیر ارشاد و حوزه هنری به عنوان تهیه کننده این فیلم، اسکار تحریم شد!
سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توضیح داده است: “تمام افراد در جریان فیلم اهانت‌آمیز به ساحت پیامبر اکرم (ص) و واکنش‌ها در این زمینه هستند. این فیلم دل همه مسلمانان را به درد آورد و سینماگران ما هم ساخت آن را علی‌رغم نداشتن ارزش هنری به شدت محکوم کردند، اما از روزهای قبل بحث حضور در اسکار و موضع‌گیری علیه این فیلم مطرح بود، چراکه این فیلم در آمریکا ساخته شده و مراسم آکادمی اسکار هم در این کشور برگزار می‌شود، ضمن آن که تاکنون هیچ اظهارنظر رسمی‌ای از سوی کشور سازنده در این زمینه انجام نشده است.”
وزیر ارشاد گفته: “رسما اعلام می‌کنم ما به عنوان واکنش جدی در قبال اهانت و جسارت غیرقابل تحمل به ساحت پیامبر اسلام (ص) امسال از شرکت در مراسم جایزه اسکار ممانعت می‌کنیم و از سایر کشورهای اسلامی هم تقاضا داریم که اینگونه اعتراض خود را نشان دهند.”
پیش از این جواد شمقدری، معاون سازمان سینمایی وزارت ارشاد در نامه‌ای عنوان کرده بود: “تا زمانی که دست‌اندرکاران آکادمی اسکار نسبت به سازندگان فیلم موهن به ساحت قدسی و ملکوتی پیامبر عظیم الشأن و پیامبر آخر الزمان حضرت محمد صلی اله علی و آله و سلم، واکشنی در خور شأن نشان نداده‌اند به عنوان همدلی و همراهی با قلوب مجروح و زخم دیده یک ونیم میلیارد مسلمانان جهان و بلکه هفت و نیم میلیارد آزادگان جهان از مشارکت سینمای ایران در این رویداد سینمایی امتناع شود.”
این درحالی است که رضا میرکریمی، نویسنده و کارگردان فیلم از این موضوع بی‌خبر و ناراضی است: “از همه چیز بی‌خبرم و برای خودشان بریدند و دوختند…عملکرد آقایان و سیاست‌هایشان اجازه نمی‌دهد باور کنیم این تصمیم خالی از هر گونه، کینه و تظاهر است. به هر حال من «یه حبه قند» را برای کشورم ساختم و مزدم را از مردم گرفته‌ام و هیچ طلبی از کسی ندارم.”
پیش از این رضا میرکریمی به همراه هشت کارگردان دیگر با انتشار نامه سرگشاده‌ای، قطعه منتشر شده توهین آمیز روی یوتیوب را فیلم خوانده و به آن اعتراض کرده بودند. دفاع از “هیبت توفان خشم مسلمانان” از دیگر مفاد این نامه بود.
در همین حال شبکه ایران با طرح این سئوال که “آیا تحریم اسکار، بهترین راه مقابله با فیلم موهن است؟” مسئولان را به “درس گرفتن از رییس‌جمهور” دعوت کرد. در مطلب این رسانه اینترنتی آمده است: “آیا شورای سیاستگذار اسکار در همین چند ماه اخیر دچار چنان دگرگونی شده اند که دیگر به رسمیت شناختن آنها به صلاح نیست یا آن که از قبل هم چنین سیاستهایی در حلقه گرداننده اسکار وجود داشته؟ اگر سیاستگذاران اسکار از قبل همین قدر نادان بوده اند که معرفی کردن نماینده به اسکار در سالهای قبل هم اصلا عقلانی نبوده و اگر در چند ماه اخیر این اتفاق رخ داده باید متصدیان فرهنگی دلایل خود مبنی بر ایجاد تغییر در سیاستگذاری اسکار را هم به صورت آشکار برای مخاطبان بیان کنند.”
نویسنده این مطلب معتقد است که وقتی “ یکشنبه شب بنیاد فارابی «یه حبه قند» را به عنوان نماینده اسکار اعلام کرده، دوشنبه صبح رییس سازمان سینمایی پیشنهاد تحریم اسکار را دهد، دوشنبه ظهر قائم مقام بنیاد فارابی از بی دلیل بودن تحریم اسکار سخن گفته و در نهایت دوشنبه شب وزیر ارشاد اعلام کند که اسکار باید تحریم شود” نشانه موازی‌کاری در ارگان‌هاست.
او همچنین گفته نباید “ رفتار این احمق [سازنده فیلم] را به برگزارکنندگان مراسم اسکار ربط دهیم.”
شبکه ایران می‌گوید که این رفتار، “انزواجویانه” است: “اینکه در مجامع جهانی شرکت نکنیم رفتاری انزواجویانه است که حتی رهبرمان آیت الله خامنه ای و رییس جمهورمان دکتر احمدی نژاد هم نه تنها بارها همگان را از آن نهی کرده اند که در خلاف جهت آن حرکت می کنند و اگر این گونه نبود اجلاس جنبش غیرمتعهدها با حضور رهبر معظم انقلاب در کشور ما برگزار نمی شد و این روزها رییس جمهور در نیویورک حضور نیافته و سعی نمی کرد از تریبون سازمان ملل برای تبیین سیاستهای نظام استفاده کند.”
اگر فیلتر بود، چطور فیلم موهن را دیدند؟
بخش خبری جنجالی 20:30 شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی روز یکشنبه به سراغ مسئول کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه رفت و از زبان او خبر داد که گوگل و جی‌میل تا اطلاع ثانوی در سراسر کشور فیلتر خواهند بود. عبدالصمد خرم آبادی دلیل اتخاذ این تصمیم را “درخواست‌های مکرر مردمی” عنوان کرد؛ چرا که “سایت یوتیوب، متعلق به گوگل با وجود گذشت 13 روز از اعتراضات مسلمانان در سراسر جهان و درخواست آنها برای حذف این فیلم در فضای مجازی” چنین کاری نکرده بود.
اما نکته اصلی در اینجا بود که سایت یوتیوب پیش از این در ایران فیلتر شده بود و می‌شود این طور برداشت کرد که مردمی که به گفته این مقام مسوول مکررا درخواست فیلترینگ داشته‌اند، از جمع آنانی هستند که به راه‌های مختلف، فیلترینگ اعمال شده بر روی اینترنت ایران را دور می زنند و به شبکه جهانی دسترسی دارند. علاوه بر یوتیوب، گوگل‌ریدر و گوگل‌ترانسلیت، از دیگر سرویس‌های شرکت بزرگ و جهانی گوگل نیز گاه و بیگاه در ایران مشمول فیلترینگ شده‌اند.
با این حال جی‌میل، سرویس‌دهنده پست الکترونیک رایگان تاکنون با مشکل جدی مواجه نشده بود و نه تنها ممنوعیتی برای استفاده از آن وجود نداشت، بلکه خدمات مناسب و سطح ایمنی بالا، آن را به یکی از خدمات‌‌دهنده‌های پراستفاده میان اقشار مختلف مردم تبدیل کرده بود. پس از اعتراضات بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ۸۸ که قطع و یا کند کردن اینترنت در دستور کار قرار گرفته بود، چندباری دسترسی به جی‌میل و گوگل نیز قطع شد. حتی در اسفند ۱۳۹۰ قطعی جی‌میل ۱۰ روزه شد و کارشناسان آن را زمینه‌ای برای قطع دسترسی کاربران داخلی به یاهو و جی‌میل و مجبور شدن به استفاده از ایمیل ایرانی تعبیر کردند.
اما این بار فیلترینگ جی‌میل و گوگل دلایلی دیگر دارد. هرچند که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از توضیح در این باره طفره می‌رود و به خبرنگاران می‌گوید: “آقای خرم‌آبادی در مورد این مسئله به طور کامل توضیح داده‌اند.”
رضا تقی‌پور اما اعلام کرده که جستجوگر گوگل فیلتر نیست و رفع فیلترینگ سایر سرویس‌ها نیز “در صورت صلاحدید” ابلاغ خواهد شد: “همه باید مقررات کشورها را رعایت کنند و وقتی که رعایت نمی‌کنند و دادگاه حکمی می‌دهد باید آن حکم اجرا شود و در مورد کشور ما هم همینگونه است؛ دادگاه حکمی داده و آن حکم هم اجرا شده است و هرگاه که حکم عوض شد در مورد آن اقدام می‌کنیم”. او اما وقتی در مقابل این سئوال قرار قرار می‌گیرد که کدام دادگاه این حکم را داده، پاسخ می‌دهد: “از قوه قضائیه بپرسید.”
در این بین اما وبسایت شبکه ایران گزارش داد: “با ایجاد اختلال در جی‌میل نه فقط حجم استفاده از نرم افزارهایی مانند «تور» و «اولتراسرف» افزایش یافت بلکه بسیاری از کاربران هم سعی کردند با استفاده از شبکه های زیرزمینی فروش VPN و Socks نسبت به دور زدن فیلترینگ اقدام نمایند.”
این وبسایت مسوولانی را که خواسته‌اند “مدیران گوگل را ادب کنند” مخاطب قرار داده است: “این فیلترینگ بخش عمده ای از درآمد ایرانیان را به جیب شرکتهای واسطه ای می ریزد که باز هم در کشورهای غربی دفتر دارند و با فروش VPN و Socks به ایران، بر صفرهای حساب بانکی خود می‌افزایند. تازه اگر این سود به جیب شرکتهایی جز گوگل می رفت و در نهایت گوگل متنبه می‌شد ایرادی نداشت اما وقتی درنظر بگیرید که کاربر داخلی در نهایت با استفاده از همین آنتی فیلترها به سایت جی‌میل ورود پیدا می کند تازه می فهمیم که طرح ایجاد اختلال در ورود به جی‌میل چه کار عبثی بوده است!”
این رسانه متعلق به دولت، راندمان این تصمیم را “نزدیک به صفر” برآورد کرده و نوشته است: “بی‌صبرانه منتظریم ببینیم آیا هیچ مقام مسئولی وجود دارد که توجیهی برای فعالیت سیستمی با راندمان صفر را ارائه کند؟!”
