شیرین کریمی
مشکوک بودن به شهروندان ایرانی وارد دور جدیدی شده است. اکنون حتی عربستان هم که “بن لادن” از آنجا می آید و ارتباطات القاعده با آن روشن است، از شهروندان ایرانی آنان انگشت نگاری می کند.
خبرگزاری فارس در این مورد گزارش داده است که ماموران امنیتی عربستان دو روز قبل در فرودگاه جدید جده از دانشجویان کاروان‌های دانشجویی ایران عکس‌برداری و انگشت‌نگاری کردند. این گزارش می افزاید انگشت نگاری و عکس برداری از دانشجویان مزبور سه ساعت معطلی در فرودگاه را به دنبال داشته است.
انگشت نگاری از شهروندان ایرانی در فرودگاه جده در حالی رخ می دهد که از سفر علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت ایران به عربستان تنها کمی بیشتر از یک ماه می گذرد.در این سفر، مقام های عربستانی، به ویژه ملک عبدالله از هاشمی رفسنجانی همچون یک میهمان ویژه استقبال کردند، استقبالی که توجه مقام های مختلف را برانگیخت. از نظر آنان هیچگاه ملک عبدالله حتی برای رهبران عربی تا این حد تشریفات قائل نشده بود. هاشمی را در این سفر یک هیأت 200 نفری همراهی می کرد. عربستانی ها در این سفر درهای ممهور باغ فدک را نیز برای اولین بار به روی هاشمی گشودند و هاشمی را به قبرستان بقیع بردند. آنان قول دادند که تمام موانع در راه اعزام زائران ایرانی رابردارند و قبرستان بقیع را که شیعی ترین نماد مذهبی در عربستان است نوسازی کنند.
اما یک ماه پس از آن دانشجویانی ایرانی که برای حج عمره به عربستان رفته بودند با مشکل بزرگ انگشت نگاری مواجه شدند.این انگشت نگاری که سال گذشته نیز صورت گرفته بود به بهانه جلوگیری از ورود افراد تندرو بسیجی و تروریست ها به عربستان انجام می شود.
در شهریور ماه سال 1386 عربستان سعودی برای اولین بار از زائران دو کاروان ایرانی انگشت‌نگاری کرد. در آن زمان حتی گذرنامه و مدارک تمامی زئران ایرانی اسکن و اطلاعات آن ذخیره شده بود.
دانشجویان جدیدی هم که انگشت نگاری و عکس برداری شدند از اعضای بسیج دانشجویی دانشگاه هایی همچون امام صادق، شهید بهشتی و.. بودند که سفر عمره به عنوان پاداش به آنان تعلق گرفته بود.این سنتی هر ساله است که به دانشجویان عضو بسیج و کانون های راست تعلق می گیرد.
در عین حال میرزایی، از مسوولان حج دانشجویی به “باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران” گفته است: “اولین کاروان ها که از 5 تا 7 فروردین به مدینه منوره مشرف شدند انگشت نگاری نشدند”. همچنین وی تاکید کرده که برخورد با زائران نسبت به سال گذشته بهتر شده است.
البته عبدالله نصیری، مدیر روابط عمومی سازمان حج و زیارت ایران، با تایید این خبر به خبرگزاری دانشجویان ایران گفت: “این اقدام منحصر به زائران ایرانی نبوده و از زائران دیگر کشورها نیز انگشت نگاری شده است”.
اما پایگاه خبری فردا که یک پایگاه خبری منتسب به اصولگرایان است در این باره گزارش داده است: “ماموران برخوردهایی ناشایست بخصوص با بانوان جوان ایرانی داشته اند! نکته قابل توجه «اسکن چشم» از زائران بوده که گفته می شود این تکنولوژی از سوی آمریکا، در اختیار عربستان سعودی گذاشته شده است”.
انگشت نگاری از شهروندان ایرانی از آمریکا آغاز شدو دامنه آن به مقامات مسوول ایران نیز رسید.در پاسخ به آن مجلس ایران نیزدر آبانماه سال 85 تصویب کرد که تمام شهروندان آمریکایی باید هنگام ورود به ایران انگشت نگاری شوند.
پس از آن انگشت نگاری از شهروندان ایرانی که راهی عراق و زیارت اماکن مذهبی بودند نیز از سوی نیروهای آمریکایی حاضر در عراق آغاز شد. با استقرار تشکیلات رسمی دولتی در عراق، مقامات ایرانی اقداماتی را برای اعزام کاروان های مجاز زیارتی به آن کشور صورت دادند و در سال 2005، دو کشور توافقنامه ای را هم برای این منظور امضا کردند. اما پس از آغاز انگشت نگاری ها، ایران نسبت به انجام این عمل در عراق توسط نیروهای آمریکایی در مارس 2008 اعتراض کرد.
هدف از این انگشت نگاری در آن زمان وجود ویزاهای جعلی عنوان شده بود که توسط مقام های سازمان حج و زیارت ایران نیز تائید شد. از جمله حسین اکبری، از مقام های سازمان حج و زیارت ایران در مصاحبه ای با ایسنا، وجود ویزاهای جعلی را تایید کرد اما گفت سفارت عراق اقدامی در این باره نکرده است.
به گفته این مقام دولتی، در ایران دلالان با گرفتن ۱۳۰ دلار، برای متقاضیان ویزای فوری سفر به عراق می گیرند.
جنگ انگشت نگاری ها بین ایران و آمریکا به دیگر کشورها نیز سرایت کرده است؛از جمله اعضای تیم فوتبال امید ایران که در فروردین ماه گذشته به اردن سفر کرده بودند در معرض انگشت نگاری قرار گرفتند اما آنان اجازه این کار را به مسئولین اردنی ندادند.
در خرداد ماه امسال نیز اعضای تیم ملی والیبال ایران که برای شرکت در مسابقات انتخابی المپیک پکن به ژاپن سفر کرده بودند، در فرودگاه “ناریتا”ی ژاپن انگشت نگاری شدند.
پیش از این کشورهای اتحادیه اروپا نیز طی تصمیمی جمعی خواهان انگشت نگاری از اتباع ایران به هنگام ورود به محدوده این اتحادیه شدند.
در بهمن ماه سال گذشته، قانونی به تمام مبادی ورودی اتحادیه اروپا ابلاغ شد که بر اساس آن باید از تمام شهروندان ایرانی هنگام ورود به این اتحادیه، در صورتی که مبدأ سفر کشوری خارج از اتحادیه باشد انگشت نگاری شود. این پیشنهاد ابتدا توسط فرانکو فراتینی کمیسر دادگستری، آزادی و امنیت اتحادیه اروپا ارائه شده بود.
این پیشنهاد بخشی از مجموعه اقدامات برای کنترل مرزی و ردیابی تروریست ها و مهاجران غیرقانونی بود که بر اساس آن افرادی که وارد هریک از 27 کشور عضو این اتحادیه می شوند در معرض یک رشته شناسایی های بیومتریک از جمله انگشت نگاری قرار می گیرند.
در حال حاضر نه تنها ایالات متحده، انگلیس و کشورهای عضو اتحادیه، بلکه کشورهایی از جمله اعراب حاشیه خلیج فارس، اردن، یمن، عربستان، عراق و… نیز قانون انگشت نگاری از ایرانیان را اجرا می کنند. به این ترتیب طی سه سال اخیر آزادی سفر برای شهروندان ایران بسیار محدود شده است. بر اساس قراردادهای دو جانبه اتباع ایران تنها می توانند بدون اخذ ویزا به کشورهای زیر سفر کنند: جیبوتی، ماداگاسکار، سیشل، توگو، اوگاندا، دومینیکن، هائیتی، سن کیتس، آذربایجان، بنگلادش، ارمنستان، اندونزی، لائوس، ماکائو، مالدیو، نپال، تی مور شرقی، سریلانکا، ترکیه، جزایر کوک، جزیره میکرونزیا، جزیره نیو نیو و جزایر پالا پالا. چند کشور آخر جمعیتی چند هزار نفری دارند و ایران در برخی از آنان هیچ سفارتخانه ودفتر حافظ منافعی ندارد. این در حالی است که در ماه مه گذشته آسوشیتدپرس به نقل از یک مرکز مطالعاتی در سویس گزارش داده است که اتباع ایرانی - پس از اتباع افغانستان - در زمینه بدست آوردن اجازه سفر به دیگر کشورهای جهان بی اعتبارترین ملت جهان شناخته می شوند.
طبق این گزارش مردم کشورهای فنلاند - دانمارک و آمریکا با داشتن اجازه سفر بدون ویزا به 130 کشور جهان معتبرترین شهروندان بودند.