دیوار تازه ترین ساخته طالبی محمد علی در تهران به نمایش آمده است. نگاهی داریم به این فیلم.
دیوار
کارگردان و نویسنده فیلمنامه: محمد علی طالبی. مدیر فیلمبرداری: حسین جعفریان. موسیقی: محمد رضا علیقلی. تدوین: حسن حسندوست. تهیه کننده: هارون یشایایی. بازیگران: گلشیفته فراهانی، آزیتا حاجیان، محمد کاسبی، مهرداد صدیقیان.
پدر موتور سوار دیوار مرگ در شهربازی است. پدر به علت سقوط از دیوار جان می دهد و مدتی پسرش این وظیفه را بر عهده می گیرد اما او هم مجروح شده و دختر با تمریناتی که زیر نظر دوست پدرش می بیند، این کار را بر عهده می گیرد و به زودی به یک موتور سوار درجه یک تبدیل می شود. اما در ادامه به دلیل اینکه دختر است با مخالفت مقامات اداره اماکن رو به رو می شود و کارش تعطیل می شود. آنها که برای امرار معاش با مشکل رو به رو شده اند دختر را وا می دارد فکری دیگر کند. او این بار با ماشین به داخل دیوار می رود و روی آن می چرخد.
تنگنا
محمد علی طالبی تا پیش از دیوار به ساختن فیلم های کودکان مشغول بود و در این راه نیز توانست جوایز مختلفی از جشنواره های معتبر خارجی دریافت کند. فیلم های او در این برهه تا اندازه ای مورد توجه قرار گرفت که حتی از سوی تلویزیون های خارجی نیز پیشنهاد سرمایه گزاری روی آثارش را دریافت کرد.
طالبی قبل ازدیوار به طور مشخص فیلم های ماه شب چهارده و سرخی سیب کال را ساخت که چندان دیده نشدند. اما پیش از آنها تو آزادی را جلوی دوربین برده بود که به معضل بزهکاری میان نوجوانان می پرداخت و نگاه اجتماعی قابل توجهی ساخت. سنگینی این پروژه سبب شد مدتی از سینما دور باشد تا اینکه سال گذشته با فیلم دیوار در جشنواره حضور پیدا کرد.
سال پیش زمانی که فیلم آماده شد مسئولین ارشاد از پذیرفتن فیلم ابا داشتند و حتی تا مدتی نیز نام فیلم در میان اسامی آثار اعلام شده نبود تا آنکه با وساطت برخی سینماگران موجه همانند مجیدی و میرکریمی فیلم به بخش مسابقه راه یافت.
دیوار داستان سخت کوشی های یک دختر جوان است که یک تنه قصد دارد خانواده اش را روی پا نگاه دارد. او در این راه با تعارضاتی از سوی جامعه مواجه می شود که باز هم نقش زن را در جامعه بینابین سنتی و مدرن به چالش می کشد. او باید با موتور روی دیوار مرگ بچرخد که این کار بسیار خطرناک است. پدر دختر نیز بر اثر همین کار جان خود را از دست داده است. اما چاره ای برای امرار معاش نیست و باید به این خطر تن دهد. اما از سوی دیگر تمام ارکان اجتماعی که ریشه در جایگاه سنت دارند با او مخالفت می کنند. از برادرش داخل خانواده گرفته تا مجریان قانون اجتماعی همانند اداره اماکن عمومی.
طالبی در روایت خود با طرح این داستان نگاهی چند سویه به جامعه امروز می افکند و برآیند آنها را به عنوان نگاهی تازه در اختیار تماشاگرش قرار می دهد. دختر از چند سو دچار کشمکش هایی است که این کشمکش ها داستان را پیش می برد. او از یک سو باید با سختی کار کنار بیاید . کاری که مردانه است و تاکنون هیج زنی به آن نپرداخته است و از سوی دیگر باید تاوان این کار سخت را نیز با برخوردی که اطرافیانش با او دارند پرداخت کند. اما نکته اینجاست که برخلاف آثار اجتماعی که عموما عادت به تلخ اندیشی دارند طالبی راهی میانه را پیش می گیرد و این دختر را راهی وادی دیگر می کند. او که می بیند نمی تواند با موتور سواری جایگاهی در جامعه داشته باشد به ماشین سواری روی دیوار روی می آورد که کاری تازه است و حتی تا کنون هیچ مردی نیز به آن دست نیافته است.
یکی از نقاط اهمیت فیلم جدا از نگاه اجتماعی فیلمساز تکوین تدریجی شخصیت نخست فیلم است. دختر داستان فیلم دیوار گام به گام با توجه به شرایط موجود رشد پیدا می کند. او به یکباره متحول نمی شود و تصمیم هایی که می گیرد و کارهایی را که انجام می دهد بر بنای روایت دراماتیک فیلم است. این دختر تا پایان داستان در می یابد که چاره کار برای ادامه زندگی مقابله با شرایط نیست بکه باید به چاره ای رسید تا راه حل تازه ای پیش پای این شرایط گذاشت.
جامعه ای که دختر داستان فیلم دیوار در آن زندگی می کند همچون دیوار محدودی است که روی آن کار می کند و دختر تنها می تواند روی آن چرخ بزند.
کارگردانی طالبی به اندازه فیلمنامه نویسی اش در دیوار موفق نیست. فیلم با اینکه از نظر اجرای صحنه های دیوار مرگ توانسته به موفقیت دست یابد اما در برخی صحنه ها حس و حال لازم را ندارد. با توجه که این فیلمساز اوایل دهه 60 فیلمی ورزشی به نام خط پایان را ساخته که ساختاری قابل تامل دارد انتظار می رفت پس از گذشت بیست و اندی سال به اجرایی پر رمق تر دست یافته باشد.