البرز محمودی
در شرایطی که سید محمد خاتمی رییس جمهور سابق ایران “نگران” است که نحوه برگزاری انتخابات اخیر مجلس “رویه” شود، “کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه” پس از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس در برخی شهرهای ایران، در جدیدترین اطلاعیه خود با اشاره به روند انتخابات مجلس هشتم، این انتخابات را “ناسالم، غیرآزاد و ناعادلانه” ارزیابی کرد.
سید محمد خاتمی که اخیرا اظهاراتش در رسانه های خارجی با اعتراض وابستگان جناح راست در داخل همراه شده، در بیست و دومین نشست ماهیانه بنیاد باران در سخنانی، از “رویه شدن” انتقاداتی که پیش از این برگزار شد، اظهار نگرانی کرد.
رییس بنیاد باران گفت: “نگرانی بیشتر این است که این شیوه تبدیل به یک رویه شود و همه از حالا باید نگران آن باشیم و جلوی آن را بگیریم.ما اگر کاری کنیم که این مساله ی انتخابات، انتخاب آزاد و قدرت انتخاب گری مردم لطمه ببیند، کار بسیار بدی انجام داده ایم و این برخلاف معیارهای انقلاب اسلامی و معیارهایی است که ملت ما می خواست و اگر این مساله به رویه تبدیل شود، خطر بزرگی است و اینکه ]دستگاه[ نظارت که باید بر قدرت که امکانات نظامی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و… را در دست دارد اعمال نظارت نکند تا مجلس که در راس امور است، در خدمت او باشد، ]بلکه[ کار خود را درست انجام ندهد و وجه آن عوض شود و نظارت در خدمت این باشد که تیپ خاصی از انتخابات صورت گیرد و گرایشات خاصی روی کار بیابد، نوعی انحراف از مساله ]انتخابات[ است و اینکه ما ]در انتخابات[ قیمومیت و دخالت بکنیم و از پیش قدرت انتخاب مردم را به انحای محدود کنیم، آن هم با اتهامات عجیبی که واقعا تصور آن هم ممکن نیست.”
خاتمی با انتقاد از رد صلاحیت گسترده، افزوده: “انسانهای مومن، متدین، با سابقه و انقلابی به اتهام عدم التزام به اسلام و نظام اسلامی از صحنه خارج شوند و به گونه ای باشد که در دوسوم حوزه ها یک جناح که به امام(ره)، اسلام، ایران و اعتلا و سربلندی آن پایبند است، حتی نامزد نتواند معرفی کند و اگر انتخابات مهندسی]شده[ باشد، این حرف درستی است که اگر در یک سوم جاها هم ولو اینکه شخصیتهای شناخته شده(البته همه افراد محترمند و این بدان معنا نیست که افراد باقیمانده شخصیت کمتری دارند ولی در انتخابات باید افراد شناخته شده ای حضور داشته باشند) با وجود این، می بینیم که در حوزه هایی که افراد شناخته شده باقی مانده بودند، میزان حضور مردم بالای 50درصد بود. لابد اگر در همه حوزه ها به این گونه بود، امروز این جریان (اصلاح طلب) می توانست بالای 50درصد مجلس را در اختیار داشته باشد. به هرحال این کار، کار نادرستی است. البته طبق اطلاعاتی که بنده دارم، بسیاری از اعضای محترم شورای نگهبان(اعم از حقوقدانان و فقها) از بعضی تصمیم گیری ها راضی نبودند و تلاشهای بسیاری ]برای رسیدگی به اعتراضاتشان[ انجام دادند که بعضی به نتیجه رسید و خیلی جاها هم بی نتیجه بود.”
وی همچنین با تقدیر از کسانی که نسبت به رد صلاحیت ها “بی تفاوت” نبوده اند، گفت: “ولی خروجی دستگاه هم طوری بود که روشی اعمال شد که روش درستی نبود و خوشحالم که رئیس محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام و حتی وزیر محترم کشور به این مساله معترض است و می گویند که باید تغییرات اساسی در این زمینه(انتخابات) و بخصوص در زمینه تعیین و تشخیص صلاحیتها ایجاد شود. البته امیدوارم، این اظهارنظر سبب نشود که آقای وزیر کشور هم برای آینده نزدیک، دیگر در صحنه حضور نداشته باشد! یک توقع و تقاضا از شما دارم که بسیاری از شما مورد این ظلم قرار گرفته اید، گزارش مبسوط و مستندی برای مقام معظم رهبری و مجلس آینده تهیه کنید تا واقعیتها مشخص شود. من فکر نمی کنم که هیچکس، حتی کسانی که این روش را اجرا کرده اند اگر متوجه مشکلات و خطرات آن شوند، این روش را ادامه دهند. کاری نکنیم که خدای نخواسته دلزدگی هایی ایجاد شود، بخصوص برای نسلی که باید امیدوار باشد و اگر این دلزدگی و یاس ایجاد شود و دلخوری ها افزون شود، نظام جمهوی اسلامی اصلی ترین پایه اقتدار خود را که اعتماد و حضور مردم در صحنه است را از دست خواهد داد و این مساله خیلی برای انقلاب و برای خونهایی که برای آن داده شده و سرمایه هایی که گذاشته شده، گران است. ان شاءالله همه باید کاری کنیم که مسائل آنگونه که بهتر است انجام گیرد.”
انتخاباتی ناسالم
همزمان با این اظهارات روز گذشته “کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه” هم با پایان یافتن مرحله دوم انتخابات مجلس هشتم و اعلام نتایج آن اطلاعیه‌ای صادر کرد.
در این اطلاعیه تاکید شده است: “صرف‌نظر از مشکلات ساختاری و حقوقی نظام انتخاباتی در ایران و مستقل از ایرادات وارد به چگونگی برگزاری انتخابات مجلس هشتم در مرحله نخست (از جمله: اعمال نظارت استصوابی، حمایت برخی از نهادهای ساخت قدرت از یکی از جناح‌های سیاسی اصلی و به‌ویژه همسویی رسانه ملی و نیز نحوه شمارش آرا)، کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه روند طی شده در مرحله دوم انتخابات مجلس هشتم را در ادامه تخلفات و روند مخدوش و غیرمنصفانه مرحله نخست، انتخاباتی ناسالم، غیرآزاد و ناعادلانه، ارزیابی می‌کند.”
در این اطلاعیه از “سرعت عمل” شورای نگهبان در تایید صحت انتخابات در بسیاری از حوزه ها “بر خلاف رویه این نهاد در گذشته”، یاد شده و آن را بدون “اعتنا” به “اعتراض‌ها و شکایت‌های وارده” دانسته و آمده است :“مرحله دوم انتخابات نیز در ادامه روند ناسالم و غیرآزاد و ناعادلانه پیشین برگزار شد. سیاستگذاران، مجریان و خصوصا ناظران انتخابات مزبور، در حالی این فرآیند را تکمیل کردند که به درخواست‌ها و اعتراض‌های برخی نامزدها و احزاب برای بازشماری آرا و نیز ارائه اطلاعات و آمار صندوق‌های رای (شامل کل آرای ماخوذه، آرای صحیح، آرای فرد فرد نامزدهای راه‌یافته به مرحله دوم و پیروز در مرحله نخست) پاسخ لازم و قانع‌کننده، ندادند”
کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه همچنین در اطلاعیه خود با اشاره به برگزاری دور دوم انتخابات مجلس یادآور شده است: “مرحله دوم انتخابات بدون اعتنای جدی نهادهای نظارتی و اجرایی به اعتراض‌ها و شکایت‌ها نسبت به تخلفات انجام گرفته در روند برگزاری انتخابات، شمارش آرا و نحوه اعلام نتایج مرحله نخست برگزار شد و خاتمه یافت، در حالی که همین شکایت‌ها و درخواست‌ها در مرحله اخیر نیز مطرح شده که تاکنون، از سوی مراجع و نهادهای مربوطه، بی‌پاسخ مانده است. از این رو اصلی‌ترین رقبای جناح سیاسی پیروز اعلام شده در انتخابات مجلس هشتم، همچنان نسبت به سلامت انتخابات معترض و شاکی هستند و آن را «مهندسی شده» ارزیابی می‌کنند. قابل توجه آنکه در مرحله دوم نیز برخی تخلفات، از سوی بعضی تریبون‌های رسمی نیز مورد تاکید قرار گرفت که اعتراض رئیس میز خانه احزاب- مستقر در وزارت کشور- به برخی تخلفات در حوزه انتخابی تهران از آن جمله است.(مطبوعات۸/۲/۱۳۸۷).”
این کمیته همچنین با ابراز تاسف از “وقایع تلخ در ایلام و ایواندره”، آن را به خاطر “ابهام‌ها و مشکلات درونی و ساختاری و نگاه امنیتی و غیردموکراتیک حاکم بر آن” دانسته است.
در “کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه” چهره هایی چون شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل در سال 2003 حضور دارند. این کمیته پیش از این در ده بهمن پس از رد صلاحیت های کاندیداهای انتخابات مجلس، در اطلاعیه ای تاکید کرده بود که “اعمال هرگونه نظارت استصوابی توسط نهادهای حکومتی ـ تحت هرعنوان باشد- نادیده انگاشتن حقوق شهروندی و مخدوش ساختن انتخاب آزاد، سالم وعادلانه است.عدم اصلاح روند کنونی، انتخابات مجلس هشتم را به نمایشی خالی از محتوای قابل دفاع و منطبق با استانداردهای یک انتخابات آزاد، سالم و عادلانه، مبدل می‌سازد.”
این کمیته در اواخر بهمن نیز پس از بررسی مجدد صلاحیت کاندیداها و تاکید شورای نگهبان بر رد صلاحیت ها در بیانیه دیگری تاکید کرده بود: “اصرار اقتدارگرایان بر برگزاری نمایشی و فرمایشی انتخابات، نه از سوی افکار عمومی در داخل کشور پذیرفته می‌شود و نه با ضوابط پذیرفته شده بین‌المللی مورد تأیید قرار می‌گیرد. جلوگیری از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه، به‌معنای بی‌توجهی به حقوق اساسی مردم ایران و تخطی حاکمان فعلی جمهوری اسلامی از تعهدات بین‌المللی، و نیز بیان‌گر تمامیت‌خواهی تندروان صاحبان قدرت است.”
کمیته‌ی دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه، روز قبل از برگزاری انتخابات در 24 اسفند نیز در اطلاعیه دیگری اعلام کرده بود که این انتخابات در شرایطی برگزار می شود که “فاصله محسوس نحوه برگزاری این انتخابات با استانداردها و ضوابط یک انتخابات آزاد، سالم و عادلانه، غیرقابل کتمان است”.
همچنین پس از برگزاری این انتخابات در دهم فروردین سالجاری، کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه در اطلاعیه دیگری یادآور شد: “با توجه به شواهد موجود خصوصا، موارد گزارش شده در روز برگزاری انتخابات و چگونگی شمارش آرا تصریح می‌کند، انتخابات مجلس هشتم با استانداردها و ضوابط انتخابات آزاد، سالم و عادلانه برگزار نشده و کارگزاران و مجریان برگزاری چنین انتخاباتی، باید در برابر افکار عمومی نسبت به ابهام‌ها، انتقادها و پرسش‌های موجود، پاسخگو باشند.”
سخنگوی این کمیته، شیرین عبادی، در گفتگوی چند روز پیش خود نیز “انتخابات مجلس هشتم را آزاد، سالم و عادلانه” ندانست.