پس از انتشار خبر راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر و در پی آن اعلام پرسر و صدای اتصال این نیروگاه به شبکه برق سراسری کشور برای تولید برق، بار دیگر رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی همچون روسا و مدیران پیش از خود ازعدم تکمیل و راه اندازی این نیروگاه خبر داد ولی باز مدعی شد نیروگاه اتمی بوشهر تا سه ماه دیگر، در اواخر بهمن ماه، راه اندازی خواهد شد.
فریدون عباسی در دیدار با اعضای فراکسیون دانشگاهیان مجلس با تکذیب تعمد روسیه در به تاخیر انداختن نیروگاه اتمی بوشهر گفت: “در این ۸ ماهی که مدیریت را بر عهده داشتم چنین چیزی را ندیدم و روس‌ها کمال همکاری را برای راه اندازی نیروگاه داشته‌اند که پس از حل مشکلات فنی امیدوارم نیروگاه بوشهر در دهه فجر در حداکثر ظرفیت خویش راه‌اندازی شود.”
رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی اضافه کرد که “در مورد خارج کردن سوخت از نیروگاه بوشهر، حق با روس‌ها بود و باید سوخت خارج می‌شد زیرا یک سری اجزای فلزی با سوخت وارد راکتور شده بود که باید سوخت خارج و سیستم شستشو می‌شد.”
او با تاکید بر اینکه “نیروگاه بوشهر نیز باید چندین باره تست شود تا هیچ مشکلی نداشته باشد” افزود: “به همین دلیل عجله‌ای در راه اندازی نداریم و سعی می‌کنیم آزمایش‌های مکرر انجام گیرد تا راه اندازی نهایی بدون هیچ مشکلی انجام شود و نیروگاه بوشهر بتواند در مسیر تولید برق قرار گیرد.”
وی همچنین اتصال نیروگاه بوشهر به شبکه برق سراسری را تنها برای 15 روز تایید و تصریح کرد: “در گذشته نیروگاه بوشهر هسته‌ای شد و در ۱۵ روز که به شبکه برق وصل بودیم ۴۵۶ مگاوات برق به شبکه ایران دادیم اما اکنون بنا داریم با ۷۵ درصد قدرت، وارد سیستم تولید برق کشورشویم.”
اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی در شرایطی منتشر شده که در طول سالهای گذشته مقامات جمهوری اسلامی بارها از افتتاح، راه اندازی و بهره برداری از نیروگاه اتمی بوشهر خبرداده اما هر بار پس از مدتی اعلام کرده اند که همچنان این نیروگاه در دست راه اندازی است و در آینده افتتاح خواهد شد.
در شهریورماه سال جاری نیز خبرگزاری های رسمی کشور از پیش راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر و اتصال این نیروگاه به شبکه برق سراسری برای تولید خبردادند.
همچنین پیشتر فریدون عباسی با اشاره به عملیات پیش راه اندازی این نیروگاه گفته بود: “در این مرحله آزمایش‌های اولیه بر روی رآکتور و توربین نهایی می‌شود و ما امیدواریم با بازبینی‌هایی که انجام شده این کار در اواخر ماه مبارک رمضان اتفاق بیفتد و اگر مسوولین روسی آمادگی داشته باشند، همان‌طور که گفتم در اواخر ماه مبارک رمضان مرحله‌ی پیش‌راه‌اندازی اجرا خواهد شد. ممکن است این مرحله با 10 روز تاخیر انجام شود.”
رییس فعلی سازمان انرژی اتمی در اظهاراتی متفاوت با گفته های اخیر خود، ایمنی این نیروگاه را کامل شده اعلام و ادعا کرده بود که “بعد از مرحله‌ی پیش‌راه‌اندازی امیدواریم در اواخر آبان یا آذر شاهد افتتاح رسمی این نیروگاه باشیم… ایمنی بخش هسته‌یی این نیروگاه کاملا محقق شده است. تنها در بخش‌های غیرهسته‌یی درخصوص صحت کار و ایمنی هنوز بحث‌هایی مطرح است.”
خروج سوخت و کمیته مجلس
تنها چندماه پس از سوخت گذار در نیروگاه اتمی بوشهر در بهمن ماه گذشته برخی رسانه ها از بروز مشکلات جدی در نیروگاه اتمی بوشهر خبردادند. بر اساس این گزارش ها “ویروس استاکس نت” موجب بروز این مشکلات بود،با این حال اما مقامات جمهوری اسلامی، با وجود سکوت روس ها، هرگونه بروز مشکل در نیروگاه بوشهر را تکذیب کردند.
مدتی بعد در نیمه نخست اسفندماه سال گذشته سخنگوی روس اتم ( طرف قرارداد برای راه اندازی نیروگاه بوشهر) این موضوع را تایید کرد. وی در بیانیه ای رسمی اعلام کرد که “ممکن بود که به خاطر نقص فنی یکی از چهار پمپ، براده و یا تراشه فلزی در کاست‌های سوختی نفوذ کند” با این حال اما رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه گفت: “خروج سوخت از قلب راکتور بوشهر به‌دنبال مسئله در یکی از پمپ‌های خنک‌کننده انجام شد.”
همزمان مجلس شورای اسلامی طرح تحقیق و تفحص از نیروگاه اتمی بوشهر و رسیدگی به روند راه اندازی و مشکلات پیش آمده در این نیروگاه را در دستور کار خود قرار داد؛ طرح که مدتی کوتاه بیشتر دوام نیاورد و در نیمه فروردین ماه از دستور کار مجلس خارج و عملا منتفی شد. با این حال اعضای مجلس کمیته ای برای بررسی این موضوع تشکیل دادند.
حمیدرضا کاتوزیان رییس کمسیون انرژی مجلس در این باره گفته بود: “بحث تحقیق و تفحص از نیروگاه بوشهر به دلیل طولانی بودن پروسه آن منتفی شد، اما در این راستا این کمیسیون تصمیم به تشکیل کمیته ای به ریاست غفوری فرد و متشکل از آقایان نجابت، امیری، جلالیان، ذوالانوار و میگلی نژاد گرفت و اعضا به رییس مجلس معرفی شدند.”
حسین نجابت یکی از اعضای این کمیته در16 فروردین ماه در مصاحبه با روزنامه قدس درباره دلیل لغو تحقیق و تفحص از نیرگاه بوشهر “محرمانه بودن موضوع” را مطرح و اعلام کرد: “به دلیل محرمانه بودن برخی اطلاعات و مسایل در این پرونده از آنجا که گزارش تحقیق و تفحص باید در مجلس قرائت شود، مشکلاتی پدید می آمد اما با تشکیل کمیته ویژه و ارایه گزارش آن به کمیسیون و رئیس مجلس، بررسی مسایل با دست بازتری انجام می شود.”
این نماینده مجلس همچنین گفته بود: “اصل تأخیر در بهره برداری از نیروگاه پس از سوخت گذاری، نقص فنی وشکستگی توربین سیستم خنک کننده رآکتور بوده و لازم است، همه قطعات شکسته و پراکنده شده در رآکتور جمع آوری شود و براساس اطلاعات، اکنون در نزد طرف روسی و کارشناسان ایرانی درباره روش انجام این کار اختلاف نظرهایی وجود دارد.”
با این همه اما تاکنون نتیجه ای از تحقیقات این گروه درباره دلایل مشکلات نیروگاه بوشهر منتشر نشده است. تنها در خردادماه حسن غفوری فرد رییس کمیته تحقیق مجلس اعلام کرد: “بعد از حادثه نیروگاه اتمی بوشهر که منجر به خارج کردن سوخت از قلب رآکتور شد، با وجود بارگذاری مجدد سوخت در این رآکتور، هنوز نیروگاه به وضعیت عادی برنگشته است و نیروگاه اتمی بوشهر در حال حاضر از وضعیت سه ماه پیش خود هم عقب تر است.”
35 سال راه اندازی
نیروگاه اتمی بوشهر، نخستین نیروگاه هسته‌ای ایران محسوب می شود که در سال 1355 و دو سال بعد از تأسیس سازمان انرژی اتمی ایران در دوران حکومت پهلوی و طی قراردادی با بخش تکنولوژی و تحقیقات سازمان انرژی اتمی آلمان غربی برای ساخت رسما در دستور کار قرار گرفت.
به دنبال آن شرکت کرافت ورک یونیون، یکی از شرکت‌های وابسته به زیمنس آلمان ساخت دو واحد نیروگاه اتمی هر یک به توان اسمی 1293 مگاوات و توان خالص 1196 مگاوات را در بوشهر برعهده گرفت، اما در سال 1357 در شرایطی که حدود 75 درصد از واحد اول و 60 درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بود با پیروزی انقلاب و استقرار حکومت جمهوری اسلامی در ایران طرف آلمانی کار در نیروگاه بوشهر را متوقف کرد.
پس از پایان جنگ ایران و عراق در اوایل سال 1368 موافقتنامه همکاری هسته‌ای میان جمهوری اسلامی و روسیه تدوین شد و در پی آن در سال 1371 موافقتنامه کاملی از همکاری‌های هسته‌ای ایران و روسیه در این باره امضا شد.
در نوامبر 1994 میلادی قرارداد تکمیل واحد اول نیروگاه بوشهر ایران و روسیه رسما به امضای طرفین رسید؛به موجب این قرارداد مقرر شد ساخت نیروگاه تا پایان سال 2000 میلادی به پایان برسد؛ این قرار داد در ژانویه 1996 میان سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت اتم استوری اکسپورت روسیه اعتبار اجرایی پیدا کرد؛ طرف روس متعهد شد تا سال 2000 ساخت نیروگاه را به پایان برساند.
با این حال اما پس از به قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد و اوج گیری تنش ها میان جمهوری اسلامی و جامعه جهانی بر مساله هسته ای، روسیه هر ساله راه اندازی و تحویل این نیروگاه را به تاخیر انداخته است.
در این میان در طول سالهای اخیر بسیاری از ناظران، صدور قطعنامه های تحریمی برعلیه جمهوری اسلامی، نگرانی جامعه جهانی از اتمی شدن حکومت ایران و البته گرفتن امتیازات بیشتر از طرف روسیه را عامل اصلی تاخیر این کشور در راه اندازی نیروگاه بوشهر می دانند؛ موضوعی که البته مقامات جمهوری اسلامی و روسیه آن را رد می کنند.
این همه تاخیر در شرایطی است که تاکنون برخی از مقامات کشورهای غربی از جمله دولت آمریکا به صراحت اعلام کرده اند جمهوری اسلامی در صورتی که روسیه نیروگاه اتمی بوشهر را راه اندازی کند دیگر نیازی به غنی سازی اورانیوم نخواهد داشت.
