آثار شکست بزرگ اقتصادی

یک هفته بعد از آخرین تحریم آمریکا علیه جمهوری اسلامی، که روزنامه های هوادار دولت و صدا و سیما کوشیدند آن را یک شوخی بی حاصل نشان دهند، دولت احمدی نژاد در حالی که دست به چاپ اسکناس زده به فکر اعزام خیل جوانان بیکار ایرانی به کشورهای همسایه افتاده قصد دارد فعلا اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها را متوقف کند. در این حال چین تنها روزنه امیدی است که دولت با اعزام یک هیات نشان داد که همچنان دروازه های خود را به روی کالاهایش می گشاید تا جلو پدید آمدن قحطی و کمبود را بگیرد.

خبرها حاکی است دولت که در جریان موج گرانی ارز، از محل فروش ارز به قیمت بالاتر از هفته گذشته، چند صد میلیارد تومان برای صندوق دولت پول ساخت، آماده شده است که با ریختن پول های بی ارزش به حساب مردم آن ها را توجیه کند بدون آن که فعلا در صدد اجرای قانون باشد. وحشت از قطع یارانه ها و تن دادن به موج اعتراضات مردمی از هنگامی شدت گرفته که احمدی نژاد در دیدار با نمایندگان هوادار خود در مجلس از زبان آن ها شنید که هیچ قولی نمی دهند که با افزایش اعتراض ها و نارضائی ها همچنان هوادار دولت بمانند.

این جلسه که بعد از سفر احمدی نژاد به آمریکا برگزار شد، با تمام تلاش ها و مقدمات و در حالی که بعد از آخرین سخنرانی وی در سازمان ملل، جناح اصولگرا ناگزیر شد به حمایت از وی برخیزد، فقط با صد نماینده برگزار شد و هیچ یک از بزرگان مجلس حاضر نبودند. و همان جا احمدی نژاد از احتمال دست داشتن مخالفان دولت در فتنه های علیه هدفمند کردن یارانه ها گفت.

کارشناسان معتقدند آن چه “فتنه اقتصادی” خوانده می شد، برای دولتمردانی که تصور می کردند با دستگیری صدها دولتمرد، روزنامه نگار، دانشجو و فعال مدنی جنبش سبز را مهار کرده اند، درگیر موج تازه ای شده اند که از بدنه اجتماع بیرون آمده است.

نگرانی برای کشور

یک دولتمرد پیشین جمهوری اسلامی با ابراز نگرانی درباره سرنوشت کشور  اظهار داشت مدیران دولتی در جلسات دربسته از نگرانی های خود می گویند اما بر اساس یک سیاست تعیین شده از بالا در اجتماعات از موفقیت ها می گویند چنان که رهبری هم هنگامی که پلیس مشغول به هم زدن صف متقاضیان ارز در خیابان هاست از این گفته است که ایران از جهت علمی و صنعتی چند سال دیگر نفر اول منطقه می شود.

به گفته این دولتمرد که نخواست نام وی برده شود اظهارات محمود احمدی نژاد در مورد بنیه مالی دولت، وضعیت بازار ارز و اوضاع اقتصادی کشور، مثل همیشه تلاش برای پنهان نگاه داشتن  واقعیت های اقتصادی است که به نظر می رسد پنهان کردن آن دیگر غیرممکن شده است.

رئیس دولت  در آخرین اظهاراتش در گرگان نوسانات جاری نرخ ارز را در بازار پول این کشور نتیجۀ اقدام کسانی دانست که به ادعای او قصد ایجاد اخلال در بازار ارز را دارند. و تأکید کرد که جای هیچگونه نگرانی نیست و حتا اگر تقاضای ارز ۵۰ برابر دیگر افزایش یابد دولت قادر است با اتکا به ذخایر موجود ارز (که به گفتۀ وی در طول تاریخ ایران بی نظیر است) هم نیاز عمومی به ارز را پاسخ دهد و هم طی سال ها کشور را به خوبی اداره کند

با وجود ادعاهای احمدی نژاد در مورد توان ارزی دولت، نه تنها نرخ آزاد دلار در روزهای گذشته به کمتر از ۱۱۰۵ تومان نرسید، بلکه فاصلۀ قیمت دولتی و قیمت آزاد دلار هم اکنون بیش از چند تومان نیست. کاهش اندکی نیز که در قیاس با روزهای ملتهب هفته گذشته در نرخ ارز مشاهده شد، بیش از آنکه نتیجۀ تمهیدات بانک مرکزی باشد، پی آمد کاهش بهای دلار در بازارهای جهانی است.

صف های طویل

خبرگزاری فارس، هوادار دولت در گزارشی از صف های طویل متقاضیان ارز تا پاسی از شب در مقابل بانک ها و برخی صرافی ها که دلار را به قیمت دولتی می فروشند خبر داده است. همین منبع می افزاید که ازدحام جمعیت در مقابل صرافی های بانک های ملت و ملی به حدی است که صف متقاضیان ارز به چند خیابان دورتر کشیده شده است.

منابع رسمی دیگر در تهران می افزایند که صرافی های بانک ملی و ملت که دلار را تا صبح روز یکشنبه تا سقف ۳۰ هزار دلار عرضه می کردند، ساعاتی بعد این سقف را به ۳ هزار دلار کاهش دادند. در این حال، بازرسان بانک مرکزی نیز مرتب نرخ ارز را در صرافی های حدفاصل چهارراه استانبول و میدان فردوسی رصد و با صرافانی که نرخ رسمی بانک مرکزی را در خرید و فروش ارز رعایت نمی کنند شدیدا برخورد می کنند.

گزارش خبر آن لاین هم نشان داده است که سهمیه بندی ارز از سوی صرافی بانک ها و بسیاری از صرافی های تحت نظارت بانک مرکزی در بازار آزاد ارز موجب شده تا برخی از مشتریان ارز و برخی دلالان برای تهیه ارز ضروری مورد نیاز خود و یا بر اساس انگیزه های سوداگرانه دست به کار اجاره کارت ملی افرادی شوند که نیازی به خرید ارز ندارند.

در حالی که پیشتر اعلام شده بود که صرافی های بانک ها در ازای ارایه  هر کارت ملی تا 30 هزار دلار به هر مشتری ارز خواهند فروخت، اما در عمل برخی مراجعه کنندگان به شعب بانک ها تنها موفق به خرید حداکثر 3 هزار دلار ارز شده اند. همچنین صرافی های عرضه کننده ارز تحت نظارت بانک مرکزی هم معمولا بیش از 1 هزار دلار به هر فردی که کپی و اصل کارت ملی خود را به همراه دارد، نمی فروشند.

در زمانی که هر چه وضعیت اقتصادی بدتر می شود دامنه رجزخوانی دولتمردان هم گسترش می گیرد به تقاضای دولت که خواستار چاپ اسکناس شده بود بانک مرکزی برخلاف تبلیغات قبلی خود علیه چک پول ها، اعلام داشت چک پول های دویست هزارتومانی چاپ کرده و در خزانه دارد که در صورت احتیاج دولت تحویل دهد.

این در حالی است که پیش بینی شده در روزهای آینده دلار ایران در بازار ایران به بالاتر از دوهزار و پانصد تومان برسد. روندی که تاکنون سعی شده مخفی نگاه داشته شود.

واگذاری بنادر

در همین حال در لابه لای اخباری که در روزنامه های تحت سانسور و سایت های اصولگرایان مستقل درج می شود نشانه های بررنگی بر وخامت اوضاع دیده می شود. از آن جمله است سفر وزیر اقتصاد به چین در راس یک هیات که عده ای از نمایندگان هوادار دولت مجلس هم در آن بوده اند و گفتگوهائی برای دادن امتیازات بزرگ به چین که در حال حاضر تنها کشور خارجی است که قادرست در مقابل خرید نفت ایران کالا به کشور صادر کند.

از جمله واگذاری بندر شهید رجائی بزرگ ترین بندر وارداتی کشورست که سایت پارسینه نزدیک به اصولگرایان به شدت با آن مخالفت کرده است. - جناب مطور زاده عدد ده میلیون کانتینر در سال را مطرح کرده اند که در حال

به نوشته این سایت  در هیچ بندر بزرگ و سامان یافته ای در دنیا، زمام امور بندری به یک کشور خارجی سپرده نشده است، باید پرسید که آیا به صرف اینکه کشورمان با چینی ها روابط اقتصادی بزرگی دارد آیا عقلانی است که زمام اداره و اپراتوری بزرگ ترین بندر تجاری کشورمان را نیز به آنها بسپاریم؟

به نوشته این سایت اولین گام چینی ها در ورودشان به بنادر کشورمان، آنها در تمامی سودهای اقتصادی ناشی از ورود و خروج کالا به این بندرگاه شریک می شوند! اما تحقق قول 10 میلیون کانتینری آنها دست کم زمانی معادل 5 تا 10 سال فرصت را می طلبد که ممکن است بهانه تحریم ها، صرفا منجر به بهره برداری آنان از سود بنادر کشورمان شده و قول آنها نیز هرگز جامه عمل به خود نبیند.

کارشناسان می گویند مشکل دیگر این است که  بندر شهید رجایی بواسطه موقعیت استراتژیک و منحصر بفردش از شرایطی برخوردار است که واگذاری عملیات آن به یک کشور خاص می تواند موجب پیامدهای سیاسی و امنیتی نیز شود.

سایت پارسینه یادآوری کرده که همین چین بود که با وجود بازار گسترده ای که دو دستی در اختیارشان قرار دادیم در فرآیند تحریم ها با مستکبران غربی همسو شده و عرصه را در بسیاری از زمینه ها به کشور تنگ کردند از سوی دیگر بخش خصوصی فعال در بندر شهید رجایی که با تکیه بر سرمایه های داخلی بیش از 4 هزار اشتغال را در این بندر فراهم کرده، این توانایی را برای در دست گرفتن اپراتوری دوم این بندرگاه که از امنیت و تضمین های کافی برای ارائه نیز برخوردار است، در خود می بیند.

اعزام کارگر

اما برنامه ریزی دولت از سر ناچاری است چنان که در کشوری که رییس جمهورش به مردم گلستان میگوید ما برای مدیریت جهان دعوت شده ایم وزیر کارش اعلام می دارد مشغول مذاکره برای فرستاده کارگر به کشورهای اطراف هستیم.

عبدالرضا شیخ‌الاسلامی در گفت‌وگو با مهر درباره برنامه‌های وزارت کار و امور اجتماعی برای فراهم‌شدن زمینه اعزام نیروی کار به خارج از کشور گفت: به دلیل عرضه نیروی کار ساده و ارزان از سوی برخی کشورها مانند هندوستان، فیلیپین، افغانستان و چین ایران نتوانست موفقیت زیادی را طی سال‌های گذشته در حوزه نیروی کار ساده کسب کند.

 وزیر کار و امور اجتماعی با تاکید بر اینکه قرار است جوانان این مملکت بروند در کشورهای هدف و مشغول به کار و فعالیت شوند گفته است حال جدا از جنبه‌های اقتصادی، امکانات، جنبه‌های روحی، روانی و فرهنگی، دانستن زبان، حرفه، آمادگی برای ترک وطن، رفتن در کشور مقصد و تحمل دوران غربت به انضمام مسائلی که کار در غربت برای یک نفر ایجاد می‌کند نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

عراق به جای ایران در بازار نفت

در همین زمان به نوشته روزنامه آفرینش  وزیر نفت عراق، حسین شهرستانی در  مورد ذخایر نفتی این کشور، این کشور جایگاه جهانی ایران  را در ذخایر نفتی در سطح جهان و همچنین سازمان اوپک از آن خود کرد.

شهرستانی  ذخایر نفتی در میدان های نفتی عراق را در مجموع دست کم 143/1میلیارد بشکه نفت اعلام کرد  که بیش از 24 درصد بیشتر ازآماری است  که تا کنون به حساب می آمد.در این راستا اینک  این کشور در فهرست بین المللی کشورهای دارای ذخایر نفت پس از عربستان سعودی، ونزوئلا و کانادا از مقام پنجم به چهارم رسید و در سازمان اوپک نیز پس از عربستان و ونزوئلا  جایگاه سوم را از آن خود کرد.

به نوشته این روزنامه  اعلام جدید وزیر نفت عراق در مورد ذخایر نفت این کشور بی شک تاثیرات مهم کوتاه مدت وبلند مدت  داخلی  وخارجی در این کشور و منطقه وهمچنین کشور ما بر جای خواهد گذارد  تاثیراتی که بیشک بر توانایی این کشور در ابعاد اقتصادی  وسیاسی خواهد افزود و روند  جلب سرمایه گذاری خارجی را در بخش انرژی این کشور گسترش خواهد  داد .در این بین باید یاد اور شد که عراق در دو سال گذشته کوشیده تا با دیپلماسی انرژی قدرتمندی تقریبا تمام شرکت های بین المللی و فعال در حوزه نفت را به این کشور گسیل دارد  روندی که با سرمایه گذاری افزون  قرار است  رویای رقابت با عربستان  درزمینه تولید نفت را با تولید 12 میلیون بشکه  تحقق بخشد   روندی که بیشک در سالهای اینده ایران را در زمینه تولید نفت پشت سر خواهد گذارد و متنابع با آن سهمیه این کشور را در سازمان کشورهای تولید کننده نفت(اوپک) افزایش خواهد داد.

از انجا که کشور عراق در نزدیکی  مرز ایران دارای 12 میادین نفتی مجنون، سیبا، سندباد، هویزه، الشهابی، م، جریا پیکا، چیا سرخ، نفت خانه و..و ما نیز دارای 7 میدان نفتی مشترک با این کشور به نام های  دهلران، پایدار غرب، نفت شهر، یادآوران، آزادگان، اروند و آذر هستیم هر گونه فعالیت  نفتی این کشور در حوزه اکتشاف نفت وگاز  افزایش تولید وصادرات بویژه در میدان های مشترک با ایران و میدان هایی نزدیک به مرز با ایران مسلما بر روی منافع ملی واقتصادی کشور تاثیر خواهد گذارد.بطور مثال برنامه افزایش تولید و اکتشاف نفت در عراق    جایگاه این کشور را در اوپک تقویت کرده   و سهم صادراتی این کشور را افزون می کند در این حال اگر این برنامه  افزایش تولید از میدان های مشترک با ایران  باشد تاثیری دوچندان و منفی بر روی منافع ما می گذارد و این یعنی تکرار تجربه تلخ بهره برداری از مخازن مشترک با دیگر همسایه جنوبی امان قطر که سالهاست به زیان کشورمان ادامه یافته است.