به گفته کارشناسان، تضمین های داده شده ازسوی ایران به جامعه بین المللی پس از هشت سال انزوای دیپلماتیک، بیشتر نشانه عملگرایی تهران است، چرا که حکومت این کشور هنوز به طور اساسی سیاست های خود را تغییر نداده. از نظر آنها، دولت رییس جمهور روحانی تلاش بسیاری کرده و چندین ثمره آن را نیز چیده است. ولی با اینکه او دستش برای انجام مذاکره و رسیدن به توافق هسته ای باز گذاشته شده، در دیگر امور مربوط به سیاست خارجی محدودیت دارد. تضمین دیگری که روز گذشته داده شد این بود که علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی، خاطرنشان ساخت که تهران آماده است تا با تغییر طرح های ساخت رآکتور آب سنگین اراک، به غرب درخصوص فعالیت های صرفاً مسالمت آمیز این مرکز اطمینان دهد.
آقای روحانی در داووس با ارائه “تصویر جدیدی” از ایران و خواست مبرم برای ایجاد گشایش همچنان به خط مشی خود که پس از انتخابات ماه ژوئن اتخاذ کرده ادامه داد. توافق شش ماهه با قدرت های جهانی که براساس آن بخشی از فعالیت های هسته ای ایران در ازای الغای بخشی از تحریم ها متوقف خواهد شد، اولین موفقیت محسوب می شود. روابط با ایالات متحده که از سال ۱۹۸۰ قطع شده، با یک مکالمه تلفنی تاریخی میان حسن روحانی و باراک اوباما در سپتامبر ۲۰۱۳ گرم شد. رؤسای دیپلماسی دو کشور، محمد جواد ظریف و جان کری، پس از آن چندین بار، به ویژه در اوایل فوریه در حاشیه کنفرانس بین المللی امنیتی، با یکدیگر دیدار کرده اند. آقای ظریف همچنین به تلویزیون روسیه تأکید کرده که امکان افتتاح سفارت آمریکا در تهران وجود دارد. در آلمان، آقای ظریف هولوکاست را “تراژدی جنایت آمیز” خواند که “دیگر نباید تکرار شود” و بدین ترتیب موضعی مثبت در برابر جامعه یهودیان [که در ایران در حدود ۸۰۰۰ عضو دارد] اتخاذ نمود. این حرکت قبلاً در پیام تبریکی ازسوی رییس جمهور روحانی به مناسبت سال نوی یهودی آغاز شده بود. این درحالی است که اظهارات درخصوص “نابودی” اسراییل نیز از بیانات حکومت تهران رخت بربسته است.
علیرضا نادر، از مؤسسه تحقیقاتی راند، می گوید: “آقایان روحانی و ظریف یک دیدگاه متفاوت از دیگر مسؤولان سیاسی و ایدئولوژیکی سابق دارند. ولی مشخص نیست که آیا روحانی قادر خواهد بود در موضوعاتی که مایه نگرانی آمریکا هستند تغییرات اساسی ایجاد کند یا خیر.” از موضوعات نگران کننده می توان به حمایت ایران از حزب الله و به رسمیت نشناختن اسراییل ازسوی جمهوری اسلامی اشاره کرد. درخصوص مسأله هسته ای، آقای روحانی از حمایت آشکار رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای برخوردار است. رییس جمهور می تواند نسبت به انتقادات جناح تندروی حکومت بی تفاوت باشد، درحالی که نمایندگان نیز از دیدارهای پشت سر هم آقایان ظریف و کری انتقاد کرده اند. با این حال، روز چهارشنبه، رییس تلویزیون دولتی، که به عنوان شخصیتی فوق محافظه کار شناخته می شود، مصاحبه مستقیم آقای روحانی را به مدت یک ساعت به تعویق انداخت و دلیل آن صرفاً رد کردن دو روزنامه نگاری بود که ازسوی رییس جمهور برای مصاحبه انتخاب شده بودند.
خطوط قرمز
از نظر افشین استوار، از مرکز مطالعات استراتژیک CNA آمریکا، حکومت تهران دو شیوه بیان متفاوت دارد. او می گوید: “زمانی که ظریف انکار هولوکاست را رد می کند، این برای دولت های خارجی و افکار عمومی در این کشورهاست. زمانی که از اسراییل و صهیونیسم انتقاد می کند، هدف آرام کردن جناح تندروی حکومت در ایران است.” با اینکه تقاضا برای افزایش همکاری با غرب بسیار بالاست، تغییر “بیشتر در لحن است تا در مسایل اساسی”.
مهدی فضائلی، تحلیلگر نزدیک به محافظه کاران، دراین رابطه می گوید: “اساس سیاست خارجی ایران تغییر نمی کند، ولی یک دولت می تواند تاکتیک ها و رویکردهای خود را تغییر دهد.”
به گفته تحلیلگران، حکومت “خطوط قرمز” خود را حفظ کرده: حکومت می خواهد فن آوری انرژی اتمی صلح آمیز را به دست آورد؛ اسراییل را به رسمیت نمی شناسد؛ از حکومت سوریه به عنوان متحد استراتژیک خود حمایت می کند؛ و حزب الله را که علیه دولت یهود می جنگد تحت پوشش خود دارد. یک دیپلمات غربی مستقر در تهران می گوید: “دولت مذاکرات هسته ای را در دست گرفته، ولی هنوز برای جهت گیری های قابل توجه تصمیم گیری نکرده.” امکان ندارد که اسراییل به رسمیت شناخته شود، زیرا “داشتن مواضع ضد صهیونیستی در ژن جمهوری اسلامی نهفته است”.آقای ظریف به صورت رسمی تکذیب کرد که به تلویزیون آلمان درخصوص احتمال به رسمیت شناختن دولت یهود در صورت صلح با فلسطینیان سخن گفته باشد. این دیپلمات می افزاید: “درخصوص برقراری رابطه با واشنگتن، ایران صرفاً به دنبال یک توافق موقتی و غیررسمی است تا عادی شدن روابط میان دو کشور.”
منبع: لوریان لوژور، ۷ فوریه
