یاسمین منطقی
همزمان با سخنان معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در روز دوم برگزاری بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و پس از جمع آوری و توقیف بیش از 300 عنوان کتاب، مبنی بر اینکه “جمع آوری و توقیف کتاب تنها مختص ایران نیست و این کار در همه جای دنیا انجام می شود” ، ماموران اجرایی وزارت ارشاد و نمایشگاه کتاب در چند روز اخیر با فشار بیشتری به کنترل و جمع آوری کتاب های دارای مجوز در نمایشگاه کتاب پرداخته اند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا و بنابر گفته ناشران و مسولین غرفه ها جدااز 300 عنوان کتاب توقیف و جمع آوری شده تا پایان روز دوم نمایشگاه، کتاب هایی مانند “داستان‌های اوالونا” اثر ایزابل آلنده با ترجمه‌ی علی آذرنگ ، “شیطان و دوشیزه پریم” نوشته‌ی پائولو کوئلیو با ترجمه‌ی آرش حجازی (انتشارات کاروان) و “انحرافات اخلاقی سیاستمداران جهان” نوشته‌ی کری سیگریو با ترجمه‌ی سیدحبیب گوهری راد (انتشارات توسن دانش) از نمایشگاه کتاب جمع‌آوری شده‌اند.
همچنین بنا بر خبرهای منتشر شده کتاب هایی از صادق هدایت ، سه کتاب از صادق چوبک و یک کتاب از فرخنده حاجی زاده نیز در روزهای گذشته از نمایشگاه کتاب جمع آوری شده اند.کتابهای “مهپاره”، “روز اول قبر” و “تنگسیر” نوشته‌ی صادق چوبک، “فواید گیاهخواری” و “نوشته‌های پراکنده”، “دیوار”، “زند و هومن یسن”، “زنده به گور”، “سگ ولگرد”، “سه قطره خون”، “گروه محکومین” و”وغ وغ ساهاب” اثر صادق هدایت و “زن عجم خوبه یا تی.ان.تی” نوشته‌ی فرخنده حاجی‌زاده ( انتشارات جامه دران)، “سه قطره خون”، “سگ ولگرد” و “زنده به گور” نوشته صادق هدایت نیز از غرفه های نمایشگاه جمع آوری و توقیف شده اند.
همزمان با جمع آوری این کتابها از نویسندگان ایرانی، 16 عنوان کتاب خارجی نیز به دلیل آنچه که “داشتن تصاویر غیر اخلاقی” عنوان شده است از بخش کتابهای لاتین نمایشگاه کتاب تهران جمع‌آوری شده اند.
جمع آوری کتاب های مختلف در حالی با شدت بیشتری انجام می شود که بنابر اظهارات ناشران مختلف شرکت کننده در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ، آمار کتاب های توقیف شده و دارای مجوز در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران بسیار بیشتر از 300 عنوان بوده است. همچنین ناشران آثار توقیف شده معتقدند که برخلاف گفته های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون فرهنگی او کتاب های جمع آوری شده به هیچ وجه حاوی توهین به پیامبر و خدا نبوده است.
تعداد کتاب های توقیف و جمع آوری شده دارای مجوز در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به حدی بیشتر از سالهای گذشته بوده است که مدیر کمیته‌ی ناشران داخلی نمایشگاه کتاب درباره‌ی آمار اعلام‌شده ازکتاب‌هایی که در طول چند روز گذشته جمع‌آوری شده‌اند، گفته است: “الآن عددی نمی‌توانیم بگوییم؛ جایی هم عدد اعلام نکرده‌ایم؛ چرا که این آمار هر روز در حال افزایش است. ما یک لیست لغو مجوز داریم که آن‌ها حدود 300 عنوان بوده اند. یک‌سری لیست داریم که کتاب ها اصلا در لیست ما نیست تا مجوزش را لغو کنیم. اگر کتابی را به چاپخانه‌ی خصوصی داده‌اند و منتشر کرده و به نمایشگاه آورده‌اند، چه کسی می‌داند که مجوز دارد یا نه؟”
این همه درحالی است که محسن پرویز، معاون فرهنگی وزیر ارشاد پیش از این درباره ی جمع آوری و توقیف کتاب های دارای مجوز در نمایشگاه کتاب گفته بود: “این موضوع مخصوص نمایشگاه فعلی هم نیست و در 20 دوره گذشته هم این ماجرا اتفاق افتاده است. در بین کتابهایی هم که در هر دوره جمع شده، کتابهایی هست که به ارکان اسلام یا مذهب شیعه اهانت کرده است یا اینکه تصاویر غیر اخلاقی و یا محتوای مذموم و ناپسندی دارد. طبیعتاً این کتابها مجوز عرضه در نمایشگاه کتاب را ندارد اما بر اساس گزارشی که از دوستانم در مورد کتب جمع آوری شده گرفتم تعداد این کتابها خیلی زیاد نیست و سرجمع کتابهای داخلی و خارجی که با ضوابط نمایشگاه سازگار نیست و مشکل دارد، به 300 عنوان نیز نمی رسد”.
مجوز برای مغازه، نه نمایشگاه
درهمین حال که توقیف و جمع آوری کتاب های دارای مجوز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با شدت بیشتر و با دستور محمد حسین صفار هرندی و معاون فرهنگی اش در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران پیگیری می شود ، مدیر کمیته‌ی ناشران داخلی نمایشگاه کتاب درباره‌ی جمع‌آوری کتاب و فروش پوستر و لوح فشرده در نمایشگاه توضیحات جالبی داد و برای اولین بار به این نکته اشاره کرد که کتاب های توقیف شده “مجوز نشر و فروش در مغازه و فروشگاه را دارند نه نمایشگاه کتاب.” او همچنین به عنوان یک مقام مسئول گفت: “هر کتابی که مجوز انتشار دارد، در نمایشگاه کتاب قابل عرضه نیست”.
محمود سالاری در رابطه با چگونگی توقیف و جمع آوری کتاب ها در بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به خبرگزاری ایسنا گفته است: ما یک لیست کتابهای بدون مجوز داریم که باید اول آن‌ها را بفرستیم مجوز بگیرند و بعد در نمایشگاه عرضه شوند. حتا اگر کتاب هیچ مسأله‌ای هم نداشته باشد، تا مجوز نداشته باشد، نمی‌تواند به نمایشگاه بیاید.
سالاری درباره‌ی جمع‌آوری کتابهایی که از نظر محتوایی مشکل دارند نیز گفت: پیش از نمایشگاه ما به یک‌سری از ناشران ابلاغ کرده بودیم که یک‌سری از کتاب‌های‌تان را نمی‌توانید به نمایشگاه بیاورید؛ مثلا کتابی که برای منطقه‌ای خاص با اعتقادات خاص است، در تهران قابل عرضه نیست. دسته‌ی دیگر، کتابهایی هستند که گفته بودیم باید جاهایی از آن را حذف کنند؛ اما این کار را نکرده‌اند و این دسته نیز جمع‌آوری می‌شوند. بدیهی است هر کتابی نمی‌تواند در نمایشگاه عرضه شود.
سالاری درباره‌ی این موضوع که بعضی از آثارمجوز دارند اما با این‌حال از نمایشگاه جمع‌آوری می‌شوند، نیز گفت: “این آثار مجوز عرضه در فروشگاه و مغازه را دارند؛ مجوز عرضه در نمایشگاه را ندارند. به ناشرانی که این کتابها را دارند، این را ابلاغ کرده‌ایم.اگر می‌خواهند این آثار را توزیع کنند، در این 10 روز توزیع نکنند؛ بعد توزیع کنند”.