در فاصله ۴۰ روز مانده به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، گزارش‌های رسیده از ایران حکایت از آن دارد که دسترسی به فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها به دشواری ممکن است. گفته می‌شود که فیلترشکن‌ها در فواصل زمانی کوتاه قطع می‌شوند و به وسیله وی‌پی‌ان نمی‌توان به سایت‌های فیلترشده دسترسی پیدا کرد.
کاهش سرعت اینترنت در ایران به حدی است که بسیاری از کاربران امکان استفاده از سرویس ایمیل شرکت گوگل – جی‌میل – را هم ندارند. سایت اصول‌گرای الف در این زمینه نوشت که “ کاربران اینترنت در چند روز اخیر شاهد افت سرعتی بودند که فرقی با قطعی نداشت”. گرچه هنوز مشخص نیست که این اتفاق به چه دلیلی رخ داده، اما نزدیکی به زمان انتخابات و امکان برقراری قریب‌الوقوع اینترنت ملی، دو مساله‌ای است که بیش از هر چیز در گمانه‌زنی‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.
کاهش سرعت اینترنت در ایران در حالی اتفاق می‌افتد که تنها دو روز پیش علی رییس‌جوادی، رییس سازمان فناوری اطلاعات، گفته بود “نزدیک شدن زمان انتخابات هیچ نقشی در کاهش سرعت اینترنت ندارد”. وی همچنین اضافه کرده بود که “در بررسی سرعت اینترنت لازم است پارامتراهای مختلفی مورد بررسی قرار گیرد و باید توجه داشت در گذشته هم گاه در ارائه سرویس‌ها و خدمات مشکلاتی از سوی ارائه کنندگان اینترنت ایجاد می‌شد و اکنون نمی‌توان نزدیک شدن زمان برگزاری انتخابات را دلیل این موضوع دانست”.
با این حال به عقیده بسیاری کاهش سرعت اینترنت و عدم دسترسی به سایت‌های خارج از ایران، به دلیل تلاش برای جایگزینی اینترنت ملی است. گرچه برخی از مسوولان جمهوری اسلامی اخیرا این مساله را تکذیب کرده‌اند. برای مثال محمدحسن نامی، وزیر ارتباطات و فناوری، پیش از این گفته بود منظور از اینترنت ملی “اطلاعات ملی است و هیچ محدودیتی در زمینه ارائه اینترنت در کشور ایجاد نخواهد شد”.
شورای عالی فضای مجازی، که با حکم رهبر جمهوری اسلامی برای کنترل اینترنت تشکیل شده است، نیز اعلام کرده که هیچ‌گونه تصمیمی برای ایجاد اینترنت ملی وجود ندارد و آن‌چه ایجاد می‌شود همان اینترنت است.
با این حال شرکت ارتباطات زیر ساخت اعلام کرده است که قطعی کابل های بین المللی در کانال سوئز، دلیل اصلی کندی و اختلال در اینترنت ایران است.
۴ سال پیش و هم‌زمان با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۸۸ نیز مشکلات مشابهی برای اینترنت ایران به وجود آمده بود. آن زمان شبکه موبایل کشور نیز برای مدتی دچار اختلال شده بود. پس از انتخابات و به دنبال اعتراض به نتایج آن، نیز در روزهای تظاهرات اینترنت کشور تقریبا قطع می‌شد.
پیش از این وضعیت اینترنت در ایران و فیلترینگ سایت‌ها با اعتراض وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات هم مواجه شده بود. محمد سلیمانی، اوایل ماه جاری با اشاره به این‌که “جی میل هم به سختی باز می‌شود”، گفته بود: “شورای عالی فضای مجازی کشور دارد یکسری کارها را خودش به تنهایی انجام می دهد و معلوم نیست با چه کسی هماهنگ است. آیا با دولت هماهنگ است یا با وزارت ارتباطات هماهنگ است یا به طور مستقل عمل می کند؟”
آیت‌الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، اسفند ماه سال ۹۰ دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر کرد و وظیفه آن را راه اندازی مرکز ملی فضای مجازی کشور دانست. وی از این شورا خواسته بود که نسبت به فضای مجازی در داخل و خارج از ایران “اشراف کامل” داشته باشد و نسبت به “مواجهه فعال” با فضای مجازی “از حیث سخت افزاری، نرم افزاری و محتوایی” تصمیم گیری کند.
رئیس جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس قوه قضائیه، رئیس سازمان صدا و سیما، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر اطلاعات، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرمانده نیروی انتظامی، اعضای حقوقی و حمید شهریاری، سیدجواد مظلومی، مسعود ابوطالبی، کامیار ثقفی، رسول جلیلی، محمد سرافراز و علیرضا شاه‌میرزایی، اعضای حقوقی شورای عالی فضای مجازی هستند که به مدت سه سال از سوی آیت الله خامنه ای منصوب شده اند.
اسفند ماه سال گذشته براساس تصمیم دولت، اعلام شد که استفاده از وی‌پی‌ان – که از آن‌ها برای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌شود – جرم است. دولت همچنین اقدام به مسدود کردن تمامی وی‌پی‌ان‌ها کرد و گفت که تنها وی‌پی‌ان‌های قانونی قابلیت استفاده را خواهند داشت.
زمستان گذشته همچنین قانونی تصویب شده بود که براساس آن ارجاع به فیسبوک، توییتر و دیگر وب‌سایت‌های فیلترشده و تبلیغ آن‌ها جرم است. خبرگزاری رویترز پیش از این درباره وضعیت اینترنت در ایران نوشته بود: “درحالی که به انتخابات ماه ژوئن نزدیک می شویم، شرایط اتصالات اینترنتی در ایران و دسترسی به اخبار و اطلاعات سانسور نشده روز به روز بدتر می شود. بسیاری از سایت های فارسی زبان و دیگر سایت های آنلاین یکی پس از دیگری فیلتر می شوند و ایجاد ارتباط با پایگاه های کامپیوتری در خارج به تدریج مشکل و مشکل تر می گردد”.
سازمان‌های مدافع آزادی بیان، پیش از این جمهوری اسلامی را به عنوان یکی از دشمنان اینترنت در جهان معرفی کرده بودند.
