خاویر بلاس و تیم جانستون
تایلند روز دوشنبه اعلام کرد، قصد دارد در قبال واگذاری برنج از ایران نفت بگیرد. در حالیکه کشورهای جهان با قیمت بالای کالا و نبود اعتبار دست و پنجه نرم می کنند، بحران سه گانۀ مالی، سوخت و غذا در حال تغییر شکل تجارت جهانی است، به گونه ای که اقدام تایلند و ایران تا به امروز بارزترین نمونۀ مقابله با این بحران است.
در حالیکه بخش خصوصی دسترسی به اعتبار برای واردات غذا را امری دشوار یافته، سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل (فائو) اعلام کرده است، احتمال می رود این معاملۀ پایاپای دولت با دولت – یک نظام تجاری که دهه ها مورد استفاده قرار نگرفته است – رایج تر شود.
کانسپسیون کالپ، اقتصاددان برجستۀ فائو در رم، می گوید، “تعداد معاملات دولت با دولت افزایش خواهد یافت. همچنین نبود اعتبار برای تجارت می تواند به احیای معاملات پایاپای میان کشورها منجر شود.“
با این وجود، مقامات و تجار خاطر نشان کرده اند که ایران نمونۀ واقعی این نظام در حال احیا نیست چرا که این کشور حتی قبل از بحران مالی نیز با مشکلات تأمین بودجۀ تجارت کشاورزی روبرو بوده و این امر، در واقع، نتیجۀ تحریم های اعمال شده بر ضد بانک های ایران به سرکردگی آمریکاست.
وزارت بازرگانی تایلند اعلام کرده است، هئیتی را به تهران خواهد فرستاد تا دربارۀ معاملات پایاپای با مقامات ایران گفتگو کنند. تایلند بزرگترین صادرکنندۀ برنج جهان است و کنترل یک سوم بازارهای جهانی را در اختیار دارد، در حالیکه ایران یکی از 10 واردکنندۀ اول برنج جهان است.
ایران سال گذشته حدود 600 هزار تن برنج از تایلند خریداری کرد، در حالیکه امسال تنها 60 هزار تن برنج خریداری کرده است و همچنان منتظر کاهش قیمت هاست. قیمت برنج سفید تایلندی با کیفیت متوسط در ماه مه به بالاترین حد خود یعنی بالاتر از 1000 دلار در هر تن رسید که اکنون به 660 دلار در هر تن کاهش یافته است. اما هنوز قیمت برنج خیلی بالاتر از قیمت میانگین آن قبل از بحران یعنی 250 دلار در هر تن است.
چاییا ساسومساب وزیر بازرگانی تایلند اعلام کرده است، مقامات تایلندی در نظر دارند تا اواسط ماه نوامبر به ایران سفر کنند تا “دربارۀ جزئیات مبادلۀ نفت و برنج گفتگو نمایند.” مقامات کشاورزی مانند ژاک دیوف، مدیرکل فائو، هشدار داده اند که بحران مالی می تواند با تأثیرگذاری بر دسترسی به اعتبار، بحران غذای امسال را تشدید کند. دیوف در ماه جاری خاطر نشان کرد، “قرض گرفتن، دادن وام های بانکی …. همگی ممکن است به تبع بحران مالی در حال افزایش به خطر بیفتند.“
با کاهش ارزش پول برخی از کشورهای در حال توسعه، به ویژه در آسیا و آفریقا، مقامات کشاورزی اعلام کرده اند، کشورها می توانند با انجام معاملات بیشتر پایاپای از وخیم تر شدن مشکلات مالی جلوگیری کنند.
بن سویج، مدیر عامل شرکت جکسون سان متشکل از کارگزاران برنج مستقر در لندن می گوید، از آنجا که اکثر قراردادهای غذایی قبل از بحران مالی امضاء شده اند، تأثیرات کامل این بحران احساس نشده اند.
سویج می گوید، “سرمایه گذاری تجاری به سرعت سخت تر می شود و در بسیاری از موارد، هزینه های تأیید اعتبارنامه دو یا سه برابر شده اند. صادرکنندگان در حال حاضر شرایط پرداخت و واگذاری اعتبار را بازبینی می کنند.“
منبع: فایننشال تایمز، 27 اکتبر