نامزدها راه حل فوری برای اقتصاد ندارند

مارکوس جورج

مهم ترین موضوع انتخابات آینده ایران این است که آیا رئیس جمهور آینده راهکاری فوری برای اقتصاد دارد تا بتواند مشکلات اقتصادی که بر زندگی اکثریت ایرانیان سایه افکنده است، برطرف کند یا نه.

افزایش قیمت ها و کاهش قدرت خرید، میلیون ها ایرانی را در منگنه تحریم اقتصادی غرب و سوء مدیریت اقتصادی قرار داده است.

هشت کاندیدای ریاست جمهوری در عرصه اقتصادی رقابت خواهند کرد که موضوع به مراتب جدی تری نسبت به انتخابات مخدوش چهار سال پیش است که عده زیادی از معترضین را به خیابان ها کشاند.

محمود احمدی نژاد نمی تواند کاندیدا شود و یکی از این هشت نفر رئیس جمهور ایران خواهد شد. این هشت نفر همگی توسط شورای نگهبان که اعضای آن را رهبر تعیین می کند، تایید صلاحیت شده اند. همه آنها محمود احمدی نژاد را به سوء مدیریت اقتصادی در دو دوره ریاست جمهوری اش متهم کرده اند.

سعید جلیلی، سرپرست تندرو تیم مذاکره کنند اتمی ایران، ماه گذشته گفت: “دولت مثل یک ماشین کهنه است و باید همه موانعی که باعث کند شدن آن می شود را از میان برداریم.”

محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه در فیلم تبلیغاتی خود گفت: “کشور ما یکی از قدرتمند ترین کشورهای منطقه است، برد موشک‌های‌ ما از چندهزار کیلومتر گذشته، ولی در گوشت و مرغ مانده‌ایم.”

تحریم های سنگین که توسط آمریکا اعمال شده است، نفت و بانک های ایران را نشانه رفته است و درآمد نفتی ایران به نصف کاهش داده است. بانک های ایران از شبکه جهانی مالی حذف شده اند و انتقال پول به ایران و از ایران با مشکلات زیادی مواجه شده است.

 

قیمت های خنده دار

در نتیجه بی ارزش شدن ریال، تورم و بیکاری افزایش پیدا کرده است. ایرانیان باید سه برابر سال گذشته برای خرید مایحتاجشان پول خرج کنند.

 آذین، 37 ساله، خانه دار و مادر دو فرزند که در تهران زندگی می کند، گفت: “خنده دار است.من هرگز نگران خرید میوه و گوشت نبودم. اما الان طبقه متوسط هم باید مراقب باشد.”

بالارفتن قیمت ها به تجارت نیز ضربه زده است.

یک مرغ فروش که دوماه است دست از کار کشیده است می گوید:« ما هر چند وقت یک بار مرغ می فروشیم تا پول کارکنان را پرداخت کنیم و این تنها انگیزه ما برای ادامه کار است. ما پولی برای نگه داشتن این تجارت نداریم و فقط برای زنده ماندن کار می کنیم.»

ارقام رسمی می گوید که نرخ بیکاری نزدیک به 12 درصد است اما بیکاری جوانان دوبرابر شده است. تحلیلگران مستقل می گویند که این رقم بسیار بالاتر است.

علی، 28 ساله، بعد از کاهش فروش، کارش را در یک شرکت فروش کامپیوتر از دست داد. او که بخوبی انگلیسی صحبت می کند و متخصص برنامه ریزی کامپیوتر است، با یک شرکت کانادایی از راه دور کار می کند. او می خواهد به کانادا مهاجرت کند.

او در یک ایمیل نوشت: “درحال حاضر، خوداشتغال هستم و با پروژه های مختلف کار می کنم. من ترجیح می دهم کارهای کم درآمد تر به دلار انجام بدهم تا وقت ام را با کار با شرکت های داخلی که ریال پرداخت می کنند، تلف کنم.”

تحلیلگران می گویند که ترکیب اقتصاد بیمار و کمبود کارشناسان اقتصادی واقعی در دولت، با گذشت زمان کشنده خواهد شد.

مهرداد عمادی، اقتصاد دان ایرانی شرکت مشاور انگلیسی بتاماتریکس، می گوید: “همه شاخصه ها منفی است و کشور به سمت سقوط تدریجی پیش می رود. این اتفاق ناگهانی نیست.”

   

پرداخت پول نفت

طبق آمار آژانس بین المللی انرژی، ایران 40 میلیارد دلار صادرات نفتی که در سال 2012 داشته است را از دست داده است. آژانس بین المللی انرژی می گوید که نیمی از صادرات نفت خام ایران از 2.2 میلیون بشکه در روز نسبت به سال 2011 به نصف رسیده است.

با اینحال بالارفتن قیمت نفت به ایران کمک می کند. ارقام منتشر شده توسط تحلیلگران نفت تامسون رویترز، نشان می دهد که فروش نفت در ماه های اخیر افزایش پیدا کرده و ممکن است 7 میلیارد دلار برگشت پول در سال داشته باشد. فروش گاز مایع و محصولات جانبی نفت و تولید گاز طبیعی، چند میلیارد دلار دیگر به خزانه ایران سرازیر می کند.

محمد شبانی، تحلیلگر، می گوید: “حتی با وجود تحریم ها، دولت ازصادرات نفت چند دهه می تواند درآمد را دوبرابر کند.”

در این مورد مسئله کمبود ذخیره ارزی وجود دارد.

ایران بجای دریافت ارز، مجبور است از نحوه پرداخت جایگزین برای فروش نفت به هند و چین استفاده کند. این دو کشور با فروش خدمات مختلف و کالا، پول نفت خریداری شده را پرداخت می کنند.

 اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور سابق ایران، در یک گفتگو با اشاره به قراردادهای فروش نفت خام ایران، می گوید: “بجای پول (چین) گفته است که کالا می دهد و بعد می گوید کالایی که خودش تعیین می کند.»

یک روز پس از اینکه صلاحیت هاشمی توسط شورای نگهبان رد شد، گفت: “هند، نفت ما را به ارزانترین قیمت می خرد اما حاضر نیست برای آن روپیه بپردازد.”

دولت که ارز کمی دراختیار دارد، دسترسی به دلار با نرخ استاندارد 12،260 ریال را محدود کرده است. قیمت دلار در بازار آزاد سه برابر این نرخ است.

صنعت اتومبیل سازی ایران، که ده درصد درآمد غیر نفتی را پوشش می داد، به دلیل دسترسی نداشتن به ارز دولتی قادر به تهیه قطعات مورد نیاز نیست. طبق آمار های اخیر، تولید اتومبیل تنها 50 درصد توان اش است و به 25000 دستگاه در ماه کاهش پیدا کرده است.

 

کمک مالی به سوریه

با وجود اینکه کشور با مشکلات مالی مواجه است، ایران پول هایش را در خارج از کشور خرج می کند و این پول را برای حمایت از بشار اسد در سوریه، نزدیک ترین متحد اش، مصرف می کند.

مهرداد عمادی، اقتصاد دان می گوید: “سوریه یک تعهد ایدئولوژیک است که ایران به آن پایبند است اما این تعهد به قیمت خرج کردن پول مورد نیاز داخلی تمام می شود. انتخاب بسیار سختی است.”

آمارهای قابل اعتماد زیادی وجود ندارد که نشان بدهد جمهوری اسلامی ایران چه مقدار پول در اختیار بشار اسد و جنگ داخلی که منجر به کشته شدن بیش از 80 هزار نفر طی سال شده است، قرار داده است. تحلیلگران می گوید کمک های مالی ایران به سوریه بیش از میلیارد ها دلار بوده است.

امیل هوکایم، تحلیلگر اقتصادی موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک، می گوید: “تعیین نرخ دلاری کمک های ایران غیر ممکن است اما اگر قطر بیش از یک میلیارد دلار برای کمک به شورشیان سوریه خرج کرده باشد، کمک های ایران حتما چند برابر این مقدار بوده است.”

 جمهوری اسلامی برای کم کردن فشار تحریم های بین المللی سوریه، 4 میلیارد دلار اعتبار درنظر گرفته است. تحریم ها صادرات نفت سوریه را که از ایران کوچکتر اما برای اسد پر اهمیت است، از بین برده است.

اگرچه ایرانیان در مورد گسترش این کمک های مالی محتاطانه حرف می زنند اما مشخص است که از این موضوع عصبانی هستند. اکتبر گذشته، بازریان تهران مغازه هایشان را تعطیل کردند و دست به تظاهرات زدند و از سیاست های دولت و حمایت از بشار اسد، انتقاد کردند.

علیرضا، بازاری 32 ساله، می گوید: “تا زمانی که حتی یک فرد نیازمند در ایران وجود دارد، این پول باید در داخل ایران مصرف شود. ایرانیان از شرایط اقتصادی بد در رنج هستند و باید در اولویت باشند.”

علی دادپی، استادیار متولد ایران دانشگاه کلیتون آمریکا، می گوید: “مسئله این نیست که چه کسی رئیس جمهور می شود، مسئله این است که بتواند با وجود تحریم ها و سوء مدیریت گسترده و کمبود های ساختاری که در اقتصاد ایران وجود دارد، موفق شود.” او در ادامه می گوید: “هرکس به ریاست جمهوری برسد باید مبانی اقتصاد را خوب بشناسد.”

رویترز، 10 ژوئن