به مناسبت روز جهانی جمعیت، همایشی با حضور حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت و درمان و علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار شد. لاریجانی در سخنرانی‌اش در این جلسه با تاکید بر آمار ۲۲۰هزار موردی سقط جنین در ایران که پیش‌تر از سوی وزارت بهداشت هم اعلام شده بود عنوان کرده که این میزان سقط برای جامعه “عِقاب” دارد و از نظر معنوی و اجتماعی برای کشور خوب نیست. وزیربهداشت هم با اشاره به اینکه آنچه ما در پی آن هستیم افزایش نرخ باروری به روش معقول و منطقی است و باید برای مردم اقناع‌پذیر باشد، از پیگیری دو برنامه برای افزایش جمعیت خبر داده است: “حمایت از زوج‌های نابارور در مورد داروهای گران‌قیمت و تدوین قوانین.”
هاشمی همچنین تاکید کرده است: “قوانینی که قبلا برای تنظیم جمعیت بود اکنون باید در جهت عکس آن تغییر کند.”
او سپس با اشاره به آمار سقط های غیرقانونی در کشور که از سوی رئیس‌مجلس به عنوان یک هشدار تلقی شده، گفته است: “اعلام آمادگی می‌کنیم آنچه که قانون است را اجرایی کنیم اما به نظر می‌رسد بخشی از موارد و دستورات به سازمان‌‌های نظارتی و قضایی برمی‌گردد و در حیطه فعالیتهای وزارت بهداشت نیست.”
مریم موسوی، کارشناس حقوق و فعال حقوق زنان با اشاره به سخنان این دو مقام مسئول به “روز” می‌گوید: “در حالی از آمار چشم‌گیر سقط جنین در کشور ابراز نگرانی شده که می‌بینیم اغلب سیاست‌ها منجر به افزایش بارداری‌های ناخواسته و به تبع آن سقط جنین می‌شود. وقتی ما این موضوع را مطرح می‌کنیم که برای وازکتومی و توبکتومی جرم در نظر گرفته شود، آموزش‌های پیش از ازدواج حذف شود و وسایل پیشگیری از بارداری را دیگر در درمانگاه‌ها به صورت رایگان عرضه نمیکنیم و قیمت این وسایل را بالا می‌بریم، در حقیقت به ایجاد بارداری ناخواسته کمک می‌کنیم. این مسائل، افزایش میزان مرگ و میر زنان و کودکان، کاهش سلامت زنان، افزایش بیماری‌های جنسی و گسترش بیماری‌هایی مثل ایدز و هپاتیت و همچنین سقط‌جنین را به دنبال دارد.”
این فعال حقوق زنان همچنین معتقد است اغلب سیاستهای جمعیتی حاکمیت به ضرر سلامت و موقعیت اجتماعی زنان است و خواسته یا ناخواسته زنان ایرانی را به عقب می‌راند.
مجلسیان، نگران خانواده‌های تک فرزند
علی لاریجانی در بخش دیگری از سخنان خود گفته است: “در یک بررسی آماری در تهران در مورد مردانی که تنها یک فرزند دارند، چند عامل اعلام شده است. یکی از عوامل برای گرایش به تک‌فرزندی عدم امنیت شغلی اعلام شده است، به این ترتیب که افراد بیکار ۷ برابر مردانی که امنیت شغلی دارند، انگیزه تک‌فرزندی دارند.”
او همچنین به تحقیقاتی استناد کرده که بر اساس آن “مردانی که همسران شاغل دارند و یا مادرانی که به فردگرایی، ترقی شغلی و تحصیلی اهمیت می‌دهند به دنبال تک فرزندی هستند. اما خانواده‌هایی که به اعتقادات دینی بیشتر پایبند هستند، ترجیح تک‌فرزندی کمتری دارند”.
موسوی، فعال حقوق زنانی که با روز گفت‌وگو می‌کند با اشاره به این سخنان می‌گوید: “از این حرف‌ها این‌طور برداشت می‌شود که ترقی‌خواهی در شغل و تحصیل برای زنان امری است نکوهیده، یا تک فرزندی یک آسیب اجتماعی است. در حالی که داشتن یک فرزند، انتخاب بعضی از زنان و مردان است تا بتوانند با توجه به توانایی‌هایی جسمی و روحی‌شان وقت و انرژی بیشتر برای فرزندشان بگذارند.”
اما تنها علی لاریجانی نیست که از افزایش خانواده‌های تک‌فرزندی انتقاد می‌کند. حسینعلی شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم چندی پیش در مجلس گفته بود: “بیش از ۲۰ درصد جمعیت خانواده‌های کشورمان تک‌فرزند هستند. ضمن اینکه با ادامه این روند در دهه‌های آتی فرزندان ما از داشتن عمو، خاله، عمه و دایی محروم خواهند شد.”
عبدالوحید فیاضی، سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس هم در دفاع از افزایش تعداد فرزندان خانواده‌ها به روز گفته بود: “موضوع بحران عاطفی در انتظار فردای جامعه ماست و باید از امروز به فکر باشیم. بحث خانواده‌های تک فرزند بسیار مهم است و جای بحث بسیار دارد. این خانواده‌ها از لحاظ عاطفی دچار مشکل خواهند شد درحالی‌که با افزایش تعداد فرزندان، خانواده از نظر همبستگی قوی‌تر شده و نسبت به بسیاری از مشکلات عاطفی ایمن می‌شود.“
پیش‌تر یک فعال زنان دیگر نیز به سخنان شهلا میرگلوبیات، عضو فراکسیون زنان مجلس مبنی بر اینکه “عدم تمایل به بچه‌دار شدن همیشه با مشکلات و مسائل اقتصادی همراه نیست و گاهی تک فرزندی نشانه تمدن و تجدد است و به عبارتی انگار تک فرزندی مد شده است” در گفت‌وگو با روز واکنش نشان داده بود: “تک فرزندی یک انتخاب است نه یک مد. برخی به خاطر مسائل اقتصادی تک فرزندی را انتخاب می کنند، برخی زنان هم به این دلیل که توانایی جسمانی بزرگ کردن بیش از یک کودک را ندارند، یا به این دلیل که زن بودن را مترادف ماشین جوجه کشی بودن قلمداد نمی کنند و معتقدند باید به جنبه های دیگر شخصیتشان هم بپردازند. در حقیقت تک فرزندی یک انتخاب عاقلانه بسته به شرایط خانواده هاست. شما وقتی یک فرزند دارید می توانید وقت بیشتری را برای تربیت او صرف کنید. پس تک فرزندی تهدید نیست بلکه می‌تواند فرصت باشد.”
لغو تمامی بخشنامه‌های پیشگیری از بارداری
“تمامی بخشنامه های وزارت بهداشت و درمان درباره پیشگیری و کاهش جمعیت و بارداری با موافقت اعضای این کمیسیون در طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش و رشد جمعیت کشور حذف شد.” این را عبدالرحمان رستمیان، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به خبرگزاری ایرنا گفته است. او همچنین با بیان اینکه طی دو تا سه سال گذشته وزارت بهداشت بصورت محدود روش های پیشگیری از بارداری از طریق جراحی مانند توبکتومی و وازکتومی را انجام داده است، گفته: “وزارت بهداشت انجام این کار به هر نحو را، برعهده کمیته ای گذاشته تا درباره آن تصمیم گیری کند.”
وزارت بهداشت پیش‌تر به صورت رسمی اعلام کرده که در مورد افزایش جمعیت، تابع دستورات رهبر خواهد بود و کلیه خدمات پیشگیری از بارداری را ـ جز در مورد افراد خاص در شرایط خاص-ـ حذف می کند. اظهارنظرهای مسئولان این وزاتخانه نیز موید این بوده که افزایش جمعیت در دستور کار قرار گرفته است.
نیکزاد زنگنه، فعال حقوق زنان پیش از این در همین خصوص به روز گفته بود: “وظایف وزارت بهداشت مشخص است اما سیاست‌گذاری‌هایی از این دست، کلان‌تر از آن هستند که توسط یک وزارت‌خانه به چالش کشیده شود. چنین سیاست گذاری هایی در خدمت تامین سلامت جسم و روان جامعه نیستند بلکه همسو با اعمال سیاست «کنترل جنسیتی» هستند و به جای بار علمی، کاملا بار ایدئولوژیک دارند. باید توجه داشت که این طرح در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است. این نکته بیانگر آن است که وجوه ایدئولوژیک طرح به وجوه جمعیت شناختی و بهداشتی آن کاملا غالب است.”
