کلیات طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به تصویب رسید. این همان طرح خبرساز است که با رای ۱۳۱ نماینده مجلس در ۲۴ فروردین ماه امسال و با قید یک فوریت تصویب شده بود. در صورت تصویب نهایی این طرح، سقط جنین، روش‌های مختلف عقیم کردن و حتی تبلیغات مربوط به کاهش فرزندآوری و کنترل جمعیت ممنوع و برای آن مجازات درنظر گرفته خواهد شد.
برای اطلاع از تغییرات احتمالی این طرح و واکنش نمایندگان مجلس به انتقادات مطرح شده در روزهای اخیر، با عبدالوحید فیاضی، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات تماس گرفتیم. او توضیح می‌دهد که این کمیسیون به عنوان کمیسیون فرعی کلیات طرح را تصویب کرده اما هنوز بحث در مورد جزییات ادامه دارد. در نهایت هم نظر کمیسیون آموزش به کمیسیون بهداشت و درمان به عنوان کمیسیون اصلی اعلام خواهد شد تا روال تصویب نهایی طرح طبق آیین‌نامه داخلی طی شود.
به گفته این نماینده مجلس در جلسه روز یکشنبه، انتقادات وارد بر این طرح از قبیل خطرات حذف آموزش‌های پیش از ازدواج طرح نشده و در فرصت‌های بعدی به آن پرداخته خواهد شد. اما از فیاضی خواستیم تا نظر خودش را به عنوان یک نماینده مجلس درباره این طرح که انتقادات فراوانی هم به دنبال داشته، بیان کند. او می‌گوید: “نظر من هم مشابه نظر کمیسیون است و کمیسیون هم نظر مثبت دارد. البته این طرح برای تصویب نهایی فراز و نشیب خواهد داشت و ممکن است تغییراتی هم بکند و یک سری ویرایش‌هایی در آن بشود.”
برخی منتقدان که شامل تعدادی از نمایندگان مجلس هم می‌شوند، معتقدند برای افزایش جمعیت لازم نیست به صورت دستوری به مقوله ازدواج پرداخت بلکه اگر پیش‌زمینه‌های اقتصادی مانند اشتغال جوانان فراهم باشد، ازدواج و فرزندآوری هم افزایش خواهد داشت. فیاضی در این زمینه می‌گوید: “آن چیزی که مقام معظم رهبری بر آن تاکید دارند و امروز دغدغه ماست، این نیست که با تصویب قانون، دستور افزایش جمعیت بدهیم. طبیعی است که اگر زمینه رشد اقتصادی و شرایط ازدواج آسان و اشتغال برای جوانان فراهم شود، زاد و ولد هم در جامعه زیاد خواهد شد.”
پس چرا مجلس به جای اینکه این شرایط را فراهم کند، به دنبال طرح فوریت‌دار افزایش نرخ باروری است؟ سخنگوی کمیسیون آموزش پاسخ می‌دهد: “مجلس در مباحث اقتصادی و به طور ویژه اشتغال، کم مصوبه نداشته و کار زیادی هم صورت گرفته است. حالا اگر توفیقات کامل به دست نیامده دلیل نمی‌شود که منتظر بنشینیم و به سایر زوایای این موضوع ورود نکنیم. الان هم نگرانی نسبت به افزایش جمعیت وجود دارد و هم نسبت به کاهش جمعیت. هر دوی نگرانی‌ها هم جدی است و قابل اعتنا. پس باید با نگاه جامع به این موضوع ورود کرد. در این طرح به قسمتی از موضوع پرداخته شده و به اشتغال، مسکن و امکانات ازدواج در طرح‌های دیگری رسیدگی خواهد شد.”
او در دفاع از افزایش تعداد فرزندان خانواده‌ها می‌گوید: “موضوع بحران عاطفی در انتظار فردای جامعه ماست و باید از امروز به فکر باشیم. بحث خانواده‌های تک فرزند بسیار مهم است و جای بحث بسیار دارد. این خانواده‌ها از لحاظ عاطفی دچار مشکل خواهند شد درحالیکه با افزایش تعداد فرزندان، خانواده از نظر همبستگی قوی‌تر شده و نسبت به بسیاری از مشکلات عاطفی ایمن می‌شود.“
افزایش جمعیت در ۴۸ ساعت!
طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت کشور دارای یک مقدمه و چهار ماده است و تمامی اقدامات مربوط به سقط جنین، عقیم‌سازی از جمله وازکتومی، توبکتومی و نیز هرگونه تبلیغات راجع به کنترل جمعیت و کاهش فرزندآوری را ممنوع می‌کند. برای مرتکبان نیز مجازات ماده ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی، یعنی دو تا پنج سال حبس درنظر گرفته شده است. همچنین در صورت تصویب نهایی این طرح، وزارت بهداشت موظف می‌شود با نظارت بر تبلیغات کنترل جمعیت توسط اشخاص حقیقی و یا حقوقی، موارد تخلف را شناسایی و متخلفین را به مراجع صالح قضایی معرفی کند.
نصرالله پژمان‌فر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس پیش از این توضیح داده بود که این طرح در واقع بخشی از طرح جمعیت و تعالی خانواده بوده که اکنون به صورت مجزا ارائه شده است. به گفته او “خدماتی که برای کنترل موالید داده می‌شده است” یکی از موانع رشد جمعیت است که پس از تصویب این طرح برطرف خواهد شد.
یک فوریت این طرح با ۱۳۱ رأی موافق، ۴۳ رأی مخالف و یک رأی ممتنع از مجموع ۲۰۴ نماینده حاضر در جلسه روز ۲۴ فروردین ماه تصویب شد.
حسینعلی شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از پیشنهاددهندگان و موافقان این طرح در آن جلسه عنوان کرد که “بیش از ۲۰ درصد جمعیت خانواده‌های کشورمان تک‌فرزند هستند. ضمن اینکه با ادامه این روند در دهه‌های آتی فرزندان ما از داشتن عمو، خاله، عمه و دایی محروم خواهند شد.”
او با اشاره به تاکید “مقام معظم رهبری” بر ضرورت افزایش جمعیت کشور گفت: “سن ازدواج به بالای ۲۵ سال رسیده است، آنچه مدنظر رهبر معظم انقلاب از افزایش جمعیت است، جمعیت سالم و پویا است تا بتواند به اهداف اسلام و انقلاب دست یابد.”
در مقابل مهرداد بائوج لاهوتی به عنوان مخالف سخنرانی کرد و گفت: “یکی از نکاتی که باید پیش از افزایش جمعیت به آن توجه کنیم، مشکلاتی است که گریبان جامعه را گرفته به طوری که سن ازدواج جوانان بالا رفته و آنها با مشکل بیکاری و تأمین مسکن مواجهند. بنابراین پیش از تشویق به افزایش باروری باید جوانان را به نسبت به ازدواج تشویق کرد.”
او در انتقاد از طرح این موضوع به صورت “دو فوریتی” که رسیدگی به آن را به ۴۸ ساعت محدود می‌کند، با شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت شوخی کرد و گفت که خودش در این ۴۸ ساعت برای فرزندآوری اقدام کند تا خداوند به او فرزندی عطا کند!
سرک کشیدن به اتاق خواب شهروندان
سیاست‌های افزایش جمعیت اگرچه چند سال است که از سوی حاکمیت پیگیری می‌شود اما در سال جدید این بحث‌ها رنگ و بوی جدی‌تری گرفته است. مریم رحمانی، فعال حقوق زنان، پیشتر در گفت‌وگو با “روز” این طور تفسیر کرده بود که “می‌شود گفت خانواده در ایران به سمت دموکراتیک‌تر شدن پیش می‌رود. بنابراین حکومت توتالیتر نمی‌خواهد این تغییرات در جامعه رخ دهد چرا که به تدریج پایگاهش متزلزل می شود. چنین حکومتی سعی دارد با خانه نشین کردن زن‌ها و محدود کردن نقش آن ها به مادری و همسری، مانع این تغییرات شود.”
این فعال حقوق زنان با انتقاد از طرح در دستور کار مجلس گفته بود: “حاکمیت حق ندارد به اتاق خواب مردم سرک بکشد. علاوه بر آن، چنین برنامه‌هایی بیشترین ضربه را با توجه به وضعیت اقتصاد جامعه، متوجه زنان طبقه فرودست و بعد متوسط خواهد کرد.”
به گفته رحمانی از سال گذشته وسایل پیشگیری از بارداری رایگان از درمانگاه‌ها حذف شده‌اند: “قرص‌های پیشگیری از بارداری معمولا برای زنان عوارض هم دارند و یکی از بهترین روش‌ها استفاده از کاندوم است. اما قیمت یک بسته کاندوم ۱۲ تایی معمولی بین هشت تا ۱۰ هزارتومان است و قیمت انواع خاصش به ۲۰ هزارتومان هم می رسد. خب یک خانواده کارگر با چند بچه و شرایط اقتصادی ناگوار فعلی چگونه می تواند در سبد هزینه هایش جایی برای کاندوم هم بگذارد؟ پیشگیری طبیعی هم که ریسک بالایی دارد.”
توهین ازغدی، پاسخ محقق داماد
تلاش‌های حاکمیتی برای افزایش جمعیت در سال‌های گذشته همواره با انتقاد فعالان حقوق زن مواجه بوده که آن را ضد زن و بسترساز تضییع بیشتر حقوق زنان می‌دانستند. اما برخی چهره‌ها چنان در تبلیغ فرزندآوری شدت و حدت به خرج می دهند که کارشان به توهین و ناسزاگویی هم رسیده است. از جمله حسن رحیم‌پور ازغدی در یکی از سخنرانی‌هایش که از شبکه یک سیما هم پخش شد، عنوان کرد: “هم اکنون برخی خانم ها می گویند بچه دار نمی شویم برای اینکه هیکلمون به هم می خوره. ای مرده شور ببره هیکلت رو. مگه هیکلت رو می خوای ببری آخرت؟ تو این هیکل رو می خوای چه کار؟ غیر از اینه که می خوای ببری تو قبر یا اینکه می‌خوای هیکلت رو ببری تو خیابون نشون بدی. استفاده هیکلت برای شوهرته و البته شوهرت برای توئه و برای بچه آوردن.”
این سخنان نخستین بار چند سال قبل پخش شد اما به تازگی آیت‌الله محقق داماد به آن واکنش نشان داده است. این چهره نوگرای دینی با اشاره به سخنان ازغدی گفته است: “وای بر ما که این چنین در تلویزیون به ملت توهین می‌شود و ما سکوت می‌کنیم.”
او اضافه کرده است: “خوشبختانه این فرد در لباس روحانیت این حرف ها را نمی‌زند و گرنه من از خجالت می مردم؛ چند وقت پیش هم به مقامات مسئول و ارشد نظام نامه‌ای نوشتم و گفتم که چرا به این فرد اجازه سخنرانی داده می‌شود.”
