فرشته پاک نظر
در حالیکه رسانه های ایرانی به دستور شورای عالی امنیت ملی این کشور از هرگونه بحث درباره عواقب تحریمهای بین المللی منع شده اند، مدیر یک شرکت نفتی خصوصی در تهران از نقش رسانه های نزدیک به جریان اقتدارگرا در تحریم این شرکت پرده برداشت.
مهندس ابوالقاسم امام موسوی مدیر عامل اورینتال کیش درباره قرار گرفتن نام این شرکت در لیست تحریم آمریکا
به یک خبرگزاری گفت: “وزارت خارجه آمریکا چندی پیش بیانیه‌ای تحلیلی را منتشر کرد که همین تحلیل بعدها تبدیل به بیانیه تحریم شرکت شد. در این بیانیه اسم اورینتال کیش به عنوان شرکتی تحت مالکیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برده شده است”.
او افزود: “استدلال و استناد آمریکا برای قرار دادن نام شرکت در لیست تحریم، مصاحبه و خبرهایی بود که در خبرگزاری فارس و چند روزنامه از جمله کیهان و نشریه «آپ استریم» در مورد فروش شرکت به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه پاسداران درج شده بود”.
به اعتقاد مدیرعامل اورینتال کیش آمریکا بدون بررسی و تحقیق و تنها براساس این اخبار شرکت را در لیست تحریم خود قرار داده است: “در خبرها تنها اعلام شده بود که شرکتی در حال مذاکره برای فروش به چند مجموعه از جمله سپاه پاسداران است. بعدها این شرکت فروخته می‌شود. آیا آمریکا بررسی کرده که اساسا اروینتال فروخته شده یا خیر؟ در این صورت آیا تحقیقی درباره اینکه اورینتال در نهایت به چه مجموعه‌ای فروخته شد انجام داده است؟!”
هر چند امام موسوی در این مصاحبه از دولت آمریکا انتقاد کرده است که چرا بدون تحقیق اورینتال کیش را تحریم کرده، اما نکته قابل تأمل در سخنان او این است که زمینه ساز چنین تحریمی رسانه های نزدیک به جریان حاکم بوده اند.
سابقه
اورینتال کیش یک شرکت حرفه ای حفاری نفت است که علاوه بر ایران در برخی نقاط دیگر جهان نیز فعالیت دارد. اما پس از اوج گیری درگیری های لفظی و رسانه ای میان حامیان هاشمی رفسنجانی و حامیان محمود احمدی نژاد، سیروس ناصری که از مدیران این شرکت بود توسط رسانه های نزدیک به دولت متهم به همکاری با کشورهای غربی در پرونده هسته ای شد. اما برخی ناظران معتقدند متهم کنندگان ناصری هیچ انگیزه ای جز فراری دادن این شرکت بزرگ حفاری از ایران و طراحی نقشه ای برای تصاحب شرکت او و شرکایش نداشتند. چرا که ناصری پیش از عضویت در تیم مذاکرات هسته ای نیز مشغول فعالیت های اقتصادی خود بود که به دلیل قدرت لابی و تخصصش در مذاکره از سوی حسن روحانی برای عضویت در تیم مذاکرات دعوت شد.
خبرگزاری فارس و روزنامه کیهان اما مثل خیلی از پروژه های دیگر این کار را نیز با هم شروع کردند. آنها ابتدا جنگ روانی شدیدی را علیه اورینتال کیش به راه انداختند و این شرکت را متهم به پرداخت رشوه کردند. آنان برای اینکه اشارات محمود احمدی نژاد درباره آنچه که مافیای نفتی می خواند، مرجع خودش را پیدا کند از این شرکت به عنوان مصداق بارز مافیای نفتی نام بردند.
پس از این حملات رسانه ای بود که دستگاه قضایی ایران هم وارد میدا شد و یک پرونده اتهامی در شعبه 1192 دادگاه عمومی جزایی مجتمع قضایی ویژه امور اقتصادی تهران برای این شرکت گشوده شد که اتهام اصلی نیز پرداخت رشوه برای اخذ غیر قانونی پروژه فاز های 9 و 10 پارس جنوبی بود.
اما همان زمان وزیر نفت وقت اعلام کرد که “تخلفی از سوی شرکت اورینتال کیش در زمان برنده شدن این شرکت در قرارداد پروژه فازهای 9 و 10 طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی صورت نگرفته است و این شرکت تنها بر اساس ارایه حداقل قیمت به عنوان برنده این مناقصه شناخته شده است”.
دفاعیات زنگنه البته هیچ گاه مورد قبول رسانه های جریان اقتدار گرا نبود و آنها باز هم دولت اصلاحات و وزیر نفتش را متهم کردند که خود زمین ساز به وجود آمدن مافیای نفت بوده اند. اگرچه زنگنه نیز پاسخ آنان را به صراحت داد. او اعلام کرد کسانی از مافیای نفت سخن می گویند که خودشان می خواهند بی ضابطه پروژه های نفتی را از ما بگیرند و هنگامیکه می گوییم نمی شود، مافیای نفت را فریاد می زنند.
در چنین شرایطی احمدی نژاد هم برای مقابله با این مافیای ادعا شده حاج صادق محصولی را به مجلس معرفی کرد تا سکاندار هدایت وزارت نفت دولت نهم شود. اما معرفی محصولی ابهامات را درباره حسن نیت جریان حاکم زیاد کرد. چرا که محصولی خود از کسانی بود که پرونده قطوری از فساد در حوزه نفت داشت و از این طریق توانسته بود ثروتی افسانه ای را فراهم کند. این بود که افکار عمومی درباره ماجرای اورینتال کیش و حسن نیت دولتی ها تردید کرد.
برائت، پس از چند سال اتهام
بالاخره پس از مدتها کش و قوس، دستگاه قضایی ایران رأی به برائت اورینتال کیش داد و این شرکت با رأی قاضی موسوی از اتهامات وارده تبرئه شد. اما بازهم خبرگزاری فارس و روزنامه کیهان نا امید نشدند و تصمیم گرفتند این بار مالکان اورینتال کیش را ودار به فروش زیر قیمت شرکت کنند. بنابراین خبرگزاری فارس بلافاصله پس از حکم دادگاه خبر داد: “شرکت اورینتال اویل‌کیش پس از اعلام حکم دادگاه تجدید نظر تهران و تبرئه شدن از اتهام، تصمیم گرفته در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) که ارگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، ادغام شود”.
قرار گاه سازندگی خاتم نیز وارد مذاکره با مدیرانی شد که تا دیروز متهم به فساد اقتصادی و سرکردگی مافیای نفتی شده بودند. گفته می شد که آنها پیشتر نیز به مدیران اورینتال هشدار داده بودند که نباید وارد این عرصه شوند و بهتر است که شرکت خود را بفروشند که آنزمان مالکان شرکت از این در خواست امتناع کردند. اما آنها پس از جنجالی که درباره فازهای 9 و 10 پارس جنوبی به وجود آمد، دریافتند که موضوع خیلی جدی تر از آن است که بخواهند مقاومت کنند و لذا تصمیم به فروش گرفتند. ولی رقمی که قرارگاه خاتم پیشنهاد داده بود، مورد قبول مدیران اورینتال کیش قرار نگرفت.
در این‌باره یک عضو هیات‌مدیره شرکت اورینتال اویل‌کیش در گفت‌وگو با ایسنا، از مراحل نهایی مذاکرات برای امضای قرارداد واگذاری این شرکت به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا‌ء(ص) خبر داد.
وی با تایید خبر واگذاری این شرکت با تمام تجهیزات و سرمایه به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) افزود: “در صورت امضای این قرارداد شرکت حفاری اورینتال اویل‌کیش با مجموعه تاسیسات، تجهیزات و دکل‌های حفاری در خشکی و دریا به این قرارگاه واگذار شده است”.
این عضو هیات مدیره اورینتال اویل‌کیش خاطرنشان کرد: “مبلغ 90میلیون دلار اعلام شده توسط برخی رسانه‌ها ارزش قبلی سرمایه‌گذاری اورینتال اویل‌کیش بوده است و در حال حاضر این رقم بسیار بیشتر است”.
ولی قرارگاه سازندگی خاتم که از موقعیت تضعیف شده شرکت پس از حملات رسانه ای و دادگاهَی شدن مدیرانش خبر داشت، حاضر نبود رقم بالاتری بپردازد و می خواست با قیمتی که در حد قیمت یکی از دکل های نفتی شرکت بود آنرا خریداری کند.
اما خبرگزاری فارس پیش از نهایی شدن قرارداد خرید و اعلام نظر مالکان شرکت از قطعی شدن خرید خبر داد و با خوشحالی اعلام کرد: “در مورد مدیریت پروژه‌ها باید تصمیم‌گیری جداگانه‌ای صورت گیرد”.
آنها حتی با علم به مخالفت مالکان شرکت با فروش آن به قرارگاه سازندگی خاتم، همچنان از قطعی شدن فروش اورینتال کیش سخن گفتند و آنرا در بوق و کرنا کردند. هر چند می دانستند که چنین قراردادی منعقد نشده است اما گویا پروژه دیگری در راه بود.
با ادامه این روند دولت آمریکا که در تدارک گسترش دایره تحریمها و تحریم سپاه پاسداران بود، دچار همان اشتباهی شد که خبرگزاری فارس و روزنامه کیهان برایش زمینه سازی کرده بودند و برای آن لحظه شماری می کردند. دولت ایالات متحده، شرکت اورینتال اویل کیش را نیز به عنوان یکی از زیر مجموعه های سپاه پاسدارن در لیست تحریم قرار داد و بدین ترتیب مشکلات زیادی را برای سهامداران جدید این شرکت فراهم کرد.
ادامه تلاش برای تصاحب ارزان؟
هر چند سهامداران جدید که چندی پیش شرکت را خریداری کرده اند بنای کار سیاسی ندارند و مدعی هستند که شرکت تحت مالکیت آنها یک شرکت حرفه ای است، اما شاید کسانی که تا کنون در اندیشه تصاحب ارزان قیمت این شرکت بودند حتی فعالیت حرفه ای را نیز بر نمی تابند و تمام تلاش خود را انجام دهند تا باز هم مالکان شرکت وادار به فروش این شرکت بزرگ نفتی شوند. همانگونه که مالکان پیشین وادار به فروش شدند، مالکان جدید نیز باید وادار شوند تا شرکت را بفروشند.
اکنون سخنان دو سال پیش زنگنه شاید آنقدر مهم باشد که دوباره کارشناسان و تحلیلگران وادار به مرور آن شوند. شاید هم با اشارات زنگنه به کسانی که دنبال رانت های نفتی بودند و فریاد مقابله با مافیا سر می دادند اکنون مشخص شود که مافیای اصلی نفت کجا خانه کرده است.