سریال “مدار صفر درجه” به کارگردانی حسن فتحی ساعت 22 روزهای دوشنبه از شبکه یک تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می شود. نگاهی داریم به این مجموعه تاریخی.
نویسنده وکارگردان: حسن فتحی، تهیه کننده: حسن بشکوفه، مدیرتولید: شهرام زاهدی، تدوین: حسین زندباف، مدیرفیلمبرداری: مرتضی پورصمدی، طراح هنری: مجید میرفخرایی.
بازیگران: شهاب حسینی- رویا تیموریان- مسعود رایگان- لعیا زنگنه – ایرج راد- رحیم نوروزی – فرخ نعمتی- داریوش مودبیان- آتنه فقیه نصیری وچند بازیگرفرانسوی ومجارستانی
خلاصه داستان : قبل ازشهریور1320 یک جوان ایرانی که مادرعرب دارد، جهت ادامه تحصیل عازم فرانسه می شود. درزمان ظهورحزب نازی درآلمان با دختری ازخانواده یهودی دردانشگاه آشنا می شود و…
درامی خوش ساخت
ساختن سریالهای تاریخی دررسانه ی قدرتمند وپرمخاطبی چون تلویزیون چند سالی است که به یکی ازسیاستهای جدی سازمان صدا وسیما بدل شده وهرازچند گاهی شاهد ساختن آثاری از این دست می باشیم. شاید بتوان شروع کننده ساخت این سریالهای تاریخی را مرحوم “علی حاتمی” دانست که باساخت مجموعه “ هزاردستان” گامی نووحرکتی مثبت درساخت این نوع ازسریالها درزمان خودش برداشت.
اما پرداختن به تاریخ ایران در دوران پهلوی همیشه یکی ازموضوع های جذاب برای برنامه سازان سیما بوده وهست. حسن فتحی دراین زمینه بی تجربه نیست، اوباساخت سریال “شب دهم” نشان داد که تسلط کافی ومطالعه لازم را براین دوره تاریخی ایران دارد. سریال تلویزیونی “مدار صفر درجه” به داستان دوره ایی ازایران می پردازد که کشوردرگیرجنگ جهانی دوم است وبه اشغال متفقین درآمده، ودراین بین به روابط پشت پرده وغیرقانونی سران ومقامات دولتی وکشوری اشاره می شود.
حبیب پارسا “شهاب حسینی” جوانی تحصیل کرده است که قصد ادامه تحصیل درخارج ازکشوررا دارد، اوبرگه پذیرش و بورسیه خود را ازپاریس دریافت می کند تابه همراه دوستش “رحیم نوروزی” به پاریس نقل مکان کند. اما دولت بدلیل فعالیت های سیاسی پدرحبیب “مسعود رایگان” او را ممنوع الخروج می کند. درادامه پدرحبیب طی اتفاقاتی بارئیس شهربانی رودرومی شود ورئیس شهربانی “فرخ نعمتی” حکم خروج حبیب راازطریق مقامات بالا دریافت می کند وحبیب عازم پاریس می شود. درپاریس حبیب بادختری بنام سارا آشنا می شود.
آلمانها که درپاریس مستقرهستند تدابیرشدید امنیتی به راه انداخته اند. حبیب، سارا ومادرش رابرای امنیت بیشترباپاسپورت جعلی عازم تهران می کند، اما خودش دچارمشکلات عدیده ای می شود و… فیلمنامه “مدار صفر درجه” علاوه برتاریخی بودن ومستندات اتفاقات ازجذابیت خاصی برخورداراست. نویسنده همزمان به موضوعات متنوعی پرداخته که: توقیف روزنامه ها- عزل وبازداشت نخست وزیر- دستگیری یهودیان توسط آلمانها – خروج جوانان تحصیلکرده ازکشور- خیانت وفساد اخلاقی مسئولین حکومت – عشق حبیب به ساراو… ازمهمترین موضوعاتی است که به آنها پرداخته شده واین تم ها به خوبی درهم تنیده شده اند. درواقع چیزی که بیش ازسایرموضوعات نویسنده برروی آن تاکید می کند به دوبخش تقسیم می شود که این دومورد توسط خود نویسنده که درمقام کارگردان هم می باشد، رعایت شده: یکی، عشق حبیب به سارا می باشد( عشق یک ایرانی به یک دخترفرانسوی) ودردل این رابطه کارگردان، مسئله یهودیان رابه خوبی به تصویرمی کشد. ساختمان فیلمنامه ازانسجام خوبی برخورداراست. فتحی به دلیل آشنایی اش با آن برهه تاریخی تسلط خوبی بردیالوگ نویسی دارد وواژه های مناسبی برای شخصیت هایش انتخاب کرده، دیگری دکوپاژمناسب فتحی درمقام کارگردان می باشد. درطول داستان ما شاهد سکانس- پلانهایی هستیم که علاوه برقاب بندی زیبا به درستی برای آن لحظات انتخاب شده تا تقطیع وانقطاعی برای حس بازیگر ومخاطب بوجود نیاید. ازدیگرشاخصه های اثرکه می توان به آنها اشاره کرد. طراحی صحنه خوب سریال می باشد. استفاده خوب ودرست ازرنگها درصحنه که متناسب با شخصیتها ومکانهای رویداداست- ترکیب بندی، که این ترکیب بندی وکمپوزیسیون رادرچینش آدمها- اشیاء- نور و… می بینیم. بکارگیری بافت های متنوع درصحنه برای القای فضاهای داستانی و… اما شاید تنها ایرادی که می توان به اثروارد دانست، دوبله سریال می باشد که به بیشتر لحظات اثرضربه وارد می کند. اگرصدابرداری سرصحنه درنسخه نهایی مورد استفاده قرار می گرفت، مخاطب ارتباط بیشتری با اثربرقرارمی کرد.
البته ناگفته نماند بعضی ازبازیگران بجای شخصیت خود دردوبله صحبت کرده اند، اما این تمهید هم کمک شایانی به سریال نمی کند. درارتباط با بازیگری هم مابا طیف وسیعی ازبازیگران با شیوه های مختلف بازی مواجه هستیم. بازیگران ایرانی وخارجی استفاده شده دراین سریال به خوبی ازعهده نقش خود برآمده اند. مسعود رایگان- رویا تیموریان فرخ نعمتی – شهاب حسینی ولعیا زنگنه ازبازیگران شاخص ایرانی هستند که بیش ازسایرین راکورد حسی رارعایت می کنند وبه خوبی نقششان را ایفا می کنند. بازیگران خارجی هم با توجه به محدودیت هایی که داشته اند ( مخصوصا زنان) به خوبی ازعهده نقش خود برآمده اند. البته نباید ازنقش کارگردان وهدایت اوبه سادگی گذشت. درمجموع “مدارصفردرجه” سریالی خوش ساخت می باشد که طی چند سال گذشته درگونه تاریخی تلویزیون ساخته شده است.
تنها می ماند این نکته که آیا نقد تاریخ یک چانبه درست است وحضور پژوهشگر وزارت اطلاعات د رمقام مشاور کارگردان او را به بیان دیدگاه رسمی امنیتی سوق نمی دهد؟