مهرزاد فرهودی
آیت الله حسنعلی منتظری در گفتگوئی با روز از مسوولانی که با سخنرانی های تحریک آمیز خود زمینه های جنگ جدیدی را فراهم می آورند خواست از اعمال تحریک آمیز خود دست بردارند چرا که اینگونه شعارها اثری جز ایجادبحران و حساس نمودن کشورهای مختلف و فاصله گرفتن آنها و تشدید تحریم اقتصادی ندارد.
ده سال پیش در چنین روزهایی، آیت الله منتظری از مراجع تقلید منتقد حاکمان جمهوری اسلامی، در سخنرانی خود به شدت اقدامات مسوولان عالی رتبه را زیر سوال برد. این سخنرانی با واکنش تند مسئولان جمهوری اسلامی مواجه و خیلی سریع تبدیل به یک بحران شد. در این ماجرا، عده زیادی از نیروهای وابسته به حاکمیت به بیت و حسینیه آیت الله منتظری حمله ور شدند و نسبت به تخریب آنها اقدام کردند. پس از چند روز شورای عالی امنیت ملی ایران دستور حصر خانگی این مرجع تقلید را صادر کرد که تا چند سال ادامه داشت. اما در اواخر دولت خاتمی با فشار روشنفکران، نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم و افکار عمومی این حصر برداشته شد. هر چند که هنوز حسینیه آیت الله منتظری پلمپ است.
ده سال پیش در چنین روزهایی جناب عالی از سوی شورای عالی امنیت ملی ایران، در حصر قرار گرفتید. به نظر شما علت اصلی عصبانیت این شورا و مجموعه حاکمیت از شما چه بود؟
علت اصلی عصبانیت حاکمیت از سخنرانی اینجانب - که جز نصیحت و خیرخواهی و نقد منطقی نبود – را باید از خود آنان سؤال نمائید. من در این سخنرانی هیچ هدف و نظری جز تذکر و دفاع از حریم مرجعیت نداشتم. حالا اگر حاکمیت تلقی دیگری کرده و دست به کارهای زشت و خلاف شرع و قانون زد، مربوط به من نمیباشد؛ خود حاکمیت باید پاسخگو باشد.
آیا اکنون که حصر شما برطرف شده است، به عنوان یک مرجع تقلید در بیان اعتقادات خود کاملاً آزاد هستید؟
اینجانب گه گاهی در مصاحبهها و دیدارها تذکراتی به مسئولین کشور میدهم، ولی نشریات از درج آنها ممنوع شدهاند، و چنانچه یک نشریهای برخلاف منع و نهی آقایان کلمهای از من را منتشر نماید مورد تعقیب و مؤاخذه قرار میگیرد.
زمانیکه شما در حصر قرار گرفتید، دولت آقای خاتمی با شعار اصلاحات روی کار آمده بود اما امروز مجموعه حاکمیت به صورت یکپارچه در اختیار محافظه کاران قرار گرفته است. آیا به نظر شما دوران اصلاحات، نتایج ملموسی در زمینه آزادی بیان و تحقق اهداف خود داشته است؟
متأسفانه از فرصتی که شما به آن اشاره کردید خوب استفاده نشد. در صورتی که امکان داشت استفادههای بیشتری از آن بشود. و در هرحال معنای اصلاحات واقعی و به دور از شعار آن است که اهداف و ارزشهای منظور دراصل انقلاب که احیاناً بخاطر مرور زمان یا عوامل دیگر رو به فراموشی و غفلت یا تحریف قرار گرفته است مجددا احیا گردد و مورد عمل حاکمیت قرار گیرد. طبیعی است وقتی یک نظام در کوران حوادث و فراز و نشیب هائی قرار میگیرد چه بسا در اثر عوامل مختلفی دچار انحرافاتی بشود که نیاز به اصلاحات جدی خواهد داشت. در چنین شرایطی وظیفه اقشار و افراد صاحب نظر و خیرخواه که مقبولیت مردمی نیز دارند این است که از تذکرات و انتقادات منطقی وسازنده و نیز از ارائه طرحهای مفید و در جهت اصلاح ساختار نظام کوتاهی نکنند. تذکرات و انتقادات اینجانب نیز چه در گذشته و چه در حال بر همین اساس بوده است.
به نظر شما موانع اصلاح طلبی در ایران چیست؟
آنچه میتواند مانع اصلاح یک نظام مشروع و مردمی شود منافع مادی یا سیاسی قشری است که اصلاحات را مانع و سدّ راه خود میبیند. البته کسی که مدعی اصلاحطلبی است نیز باید در درجه اول فکر و عمل او مطابق با اسلام و اهداف انقلاب باشد، و گرنه نمیتواند منشأ تحول و اصلاح امور قرار گیرد.
در آستانه انتخابات مجلس هشتم قرار داریم. آیا رویه فعلی در بررسی صلاحیت ها را مطابق اهداف نویسندگان قانون اساسی و یا حتی موافق شرع می دانید یا خیر؟
امیدوارم در بررسی صلاحیتها اغراض سیاسی و گروهی دخالت نداشته باشد تا مردم اعتماد بیشتری پیدا نمایند و بتوانند نمایندگان مورد نظر خود را انتخاب کنند. چون در رژیم سابق مقامات بالا در انتخاب نمایندگان مجلس دخالت میکردند و کسانی را تحمیل میکردند در مجلس خبرگان قانون اساسی برای جلوگیری از این امر نظارت شورای نگهبان تصویب شد، ولی متأسفانه آقایان نظارت را به نظارت استصوابی تفسیر کردند و خود شورای نگهبان درتعیین صلاحیت کاندیداها دخالت میکند و در حقیقت انتخابات دو مرحلهای شده است و این امر برخلاف نظرخبرگان قانون اساسی و نقض غرض آنان میباشد.
رسم شده است که برخی از سران جناح حاکم با بهانه تأمین مصلحت، موارد خلاف واقع به مردم می گویند که در رسانه ملی نیز انتشار پیدا می کند. آیا دروغگویی به ملت تحت عنوان مصلحت جایز است؟
دروغ گفتن به مردم آن هم در اموری که به مردم و مصالح آنان مرتبط است در هیچ شرایطی جایز نیست. ومتأسفانه چنین احساسی در بسیاری از مردم ما نسبت به حداقل بخشی از حاکمیت بوجود آمده است که تداوم آن برای نظام خطرناک میباشد و موجب زیاد شدن فاصله مردم با نظام و بی اعتقادی کامل آنان خواهد شد.
برخی از کارشناسان معتقدند که هم اکنون افکار عمومی جهان برای جنگ با ایران آماده شده است و از چنین جنگی حمایت می کند. شما چه توصیه ای به مسئولان کشورمان دارید؟
اینجانب در چندین مصاحبه متذکر شدهام که نباید مسئولین مربوطه با طرح شعارهای تحریکآمیز سوژه بهدست دشمنان بدهند و زمینه جنگ جدیدی را علیه ملت و کشورمان بوجود آورند. اینگونه شعارها اثری جز ایجادبحران و حساس نمودن کشورهای مختلف و فاصله گرفتن آنها از ما و تشدید تحریمهای اقتصادی برای کشور ما ندارد، و این همان چیزی است که اسرائیل درصدد آن میباشد.
در شرایطی که سخنرانی های آتشین و مواضع تند برخی مدیران دولت سبب شده است که کشور در معرض تهاجم نظامی و فشار اقتصادی قرار گیرد، به نظر شما نخبگان، روشنفکران و دانشگاهیان چه اقدامی برای جلوگیری از وقوع رخدادهای تلخ می توانند انجام دهند؟
نخبگان، روشنفکران و تمام اقشار وظیفه دارند خطر این سخرانیهای آتشین و مواضع تند بعضی مدیران را به شکل منطقی و مستدل به اطلاع آنان برسانند، تا بلکه انشاء اللّه از وقوع رخدادهای تلخ برای کشور و ملت جلوگیری شود.
حاکمیت شرکت در انتخابات تحت هر شرایطی را یک تکلیف شرعی می خواند. شما چه نظری در این باره دارید؟ آیا اگر انتخاباتی آزاد نبود و مردم احساس کردند که در بررسی صلاحیت ها یکجانبه و خلاف عمل شده است، آیا باز هم موظف به شرکت در انتخابات هستند و یا تکلیف دیگری دارند؟
دخالت در سرنوشت خود یک وظیفه شرعی و عقلی است به نحوی که هرکسی به نحو آزاد و آگاهانه بتواند در سرنوشت خود و امور مربوط به کشور خود دخالت نماید و این وظیفه هیچگاه ساقط نمیشود حال اگرموانعی بر سر راه عمل به این وظیفه وجود داشته باشد تکلیف اصلی ساقط نمیشود، بلکه باید به نحو معقول و منطقی و با مراعات شرایط امر به معروف و نهی از منکر زمینه رفع موانع موجود را بوجود آورد تا هرکسی بتواند آزادانه و آگاهانه با شرکت در انتخابات، سرنوشت خود را معین نماید. و متصدیان انتخابات نیز توجه داشته باشند اگر با تنگنظری و انحصارطلبی همچون بیشتر انتخابات گذشته عمل نمایند بیشترین ضربه را به مشروعیت نظام وارد میسازند و پشتوانه مردمی آن را ضعیف و طبعاً فاصله نظام را با مردم بیشتر میکنند.