خبرگزاری‌های رسمی براساس تازه‌ترین ادعای گمرک ایران از دوبرابر شدن واردات گندم از آمریکا در چهار ماهه نخست سال جاری خبرداده‌اند؛ اما جمشید اسدی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در فرانسه به روز می‌گوید اینکه این میزان از معامله مستقیم با دولت آمریکا صورت گرفته باشد تقریبا غیر ممکن است.
بر اساس برخی از گزارش‌ها در چهار ماهه نخست سال جاری حجم واردات گندم به ایران به بیش از ۲. ۳ میلیون تن رسیده است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، گمرک ایران اعلام کرده که در مدت زمان یادشده بالغ بر ۸۰۶. ۸ میلیون دلار گندم از ۱۳ کشور جهان وارد ایران شده است. این میزان واردات نسبت به مدت مشابه در سال قبل از نظر وزنی ۱۵ هزار واز نظر ارزشی ۲۰ هزار درصد رشد نشان می‌دهد. به معنای دیگر واردات گندم به کشور در چهار ماهه نخست امسال نسبت به سال قبل از نظر وزنی ۱۵۸ و از نظر ارزشی ۲۰۱ برابر شده است. همچنین تنها در تیر ماه امسال حدود ۴۸۰ هزار تن گندم وارد کشور شده است.
همچنین بر اساس اعلام گمرک ایران، در این مدت نزدیک به ۱۲۶ هزار تن گندم نیزاز آمریکا وارد ایران شده و این رقم نسبت به آمار واردات سه ماهه گندم از آمریکا رشد دو برابری را نشان می‌دهد.
خبرگزاری فارس نیز روز یکشنبه ۲۲ مردادماه به نقل از خبرگزاری رویترز اعلام کرد ایران در حال خریداری گندم از آمریکا و کانادا با قیمت ۳۶۰ دلار در برابر هر تن است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که آذربایجان، اتریش، ازبکستان، امارات، ترکمنستان، سنگاپور و قزاقستان نیز از دیگر مبادی ورود گندم به ایران در چهار ماه سال ۹۱ بوده‌اند.
تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران علاوه بر اینکه هر گونه معامله اقتصادی را برای جمهوری اسلامی در بازارهای جهانی با دشواری روبرو کرده، باعث کاهش شدید تولیدات داخلی از جمله تولید گندم نیز شده است.
با این حال خبرگزاری ایسنا گزارش کرده واردات گسترده گندم به کشور طی سال جاری در حالی رخ داده که چندی پیش جمعی از کشاورزان خوزستانی با امضای نامه‌ای نسبت به پایین بودن قیمت خرید گندم اعتراض کرده و خواستار تجدید نظر وزارت جهاد کشاورزی در این قیمت‌گذاری شدند.
درباره دو برابر شدن واردات گندم ایران از آمریکا و دلایل کاهش تولید گندم در ایران با جمشید اسدی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در فرانسه گفتگویی کرده‌ایم که در پی می‌آید.
پیش بینی شده بود که در سال ۲۰۱۲ نیاز ایران به واردات گندم افزایش خواهد داشت، ولی آیا این نیاز به قدری بود که واردات از کشوری مانند آمریکا دو برابر شود؟
اینکه واردات گندم در دوران آقای احمدی نژاد همچون واردات در دیگر حوزه ها افزایش پیدا کرده، نکته تعجب برانگیزی نیست و می‌تواند مقرون به حقیقت باشد. به ویژه که در حال حاضر با مشکلاتی که در اثر سیاست گسترش واردات از سوی آقای احمدی‌نژاد، نصیب تولید کنندگان خرده پا در ایران شده، نیاز بیشتر کشور به گندم، طبیعی است. اما اینکه این میزان از گندم به صورت مستقیم از آمریکا وارد شده باشد بسیار نامحتمل و تعجب برانگیز است و من گمان نمی‌برم چنین اتفاقی افتاده باشد. مگر اینکه گندم آمریکایی را از طریق چندین واسطه دیگر و با دور زدن تحریم‌ها وارد کرده باشند. البته کشورهایی هستند که با قیمت‌های گزاف حاضر به انجام این کار هستند.
اما قبلا گفته بودند که بارگیری و حمل مواد غذایی شامل تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران نمی‌شود؟
دو مساله وجود دارد. یکی موضوع گندم به عنوان یک محصول خاص، یکی امکان داد و ستد مالی وجوهات مربوط به معامله این محصول. به دلایل زیادی دوبرابر شدن ورود گندم از آمریکا نامحتمل است. یکی اینکه اگر صادر کننده آمریکایی چنین قصدی هم داشته باشد، می‌داند که قادر به دریافت وجه نقد در برابر کالای خودش نیست. پس بعید به نظر می‌رسد دست به چنین اقدامی بزند. اینکه کدام کالا مورد تحریم‌های مستقیم هستند بحثی است و اینکه وجوهات نقدی این داد و ستد چقدر قابل جابه جایی هستند یک بحث دیگر. شبکه‌های مالی و بانکی به طور کل داد وستدهای خود را با بانک‌های ایرانی و خصوصا بانک مرکزی تعطیل کرده‌اند. در چنین شرایطی، وجوه مالی این معاملات قابل انتقال نیستند و پذیرفتن افزایش این میزان از واردات گندم از آمریکا تعجب برانگیز است.
پیش‌تر موسساتی نظیر سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، پیش بینی کرده بودند که تولید گندم ایران در سال جاری نسبت به سال ۲۰۱۱ کاهش پیدا کند. از طرفی گفته شد که هند در برابر نفت، گندم به ایران می‌دهد. آیا واردات از هند نمی‌توانست مشکل کاهش تولید را حل کند؟
امروز در بازار جهانی ما با دو مساله مواجه هستیم. یکی اینکه به دلایل خشک سالی‌ای که در مناطق مختلف صورت گرفت، بهای مواد اولیه غذایی مانند گندم افزایش پیدا کرده است. در نتیجه تقاضای بسیار بالایی علیرغم افزایش قیمت در بازار جهانی وجود دارد. این یک بحث است. اما در مورد معامله ایران با هند به خاطر دارید که چون معاملات بانکی و مالی با ایران تحت تحریم بود، هند اعلام کرد که در ازای دریافت نفت، گندم به ایران صادر خواهد کرد. منتها اگر این بتواند کل تقاضای ایران را جبران کند کمی بعید به نظر می‌رسد. به این دلیل که تولید ایران حتی قبل از اعمال تحریم‌ها به علت اقدامات گسترده‌ی آقای احمدی‌نژاد در زمینه واردات و معامله با کشوری مانند هند، دچار مشکل شده بود و به ویژه به علت نوعی خشکسالی تولید گندم سقوط کرده بود. من معتقد نیستم که از طریق یک فروشنده هندی بتوان به کل تقاضای ایران برای گندم پاسخ مثبت داد.
ولی فقط مشکل خشکسالی نیست. مدتی پیش برخی از نمایندگان مجلس گفته بودند که به علت پایین بودن قیمت پیشنهادی دولت، کشاورزان ترجیح می‌دهند که گندم خود را به صورت مستقیم در بازار عرضه کنند…
آقای احمدی‌نژاد از زمان زمامداری خودش کوشید که با گسترش میزان واردات به قول خودش هزینه را کاهش دهد. اینطور حساب کرد که واردات در بسیاری از حوزه‌ها باعث می‌شود ما تولیدات داخلی را که گران‌تر هستند، خریداری نکنیم. در واقع دولت احمدی‌نژاد به جای پشتیبانی از تولید داخلی سیاست واردات گسترده را جایگزین کرد. این اقدام به حوزه‌های مختلف ضربه زد. چایکاران و گندم کاران نیز از آسیب آن در امان نماندند و چنانکه اشاره شده اعتراض طیف هایی از آنان را هم به دنبال داشته است.
و این وضعیت به چه سمتی می‌رود؟
متاسفانه باید گفت که حتی تغییر سیاست اقتصادی آقای احمدی‌نژاد هم جوابگو نخواهد بود. ما حتی اگر قادر به تولید بالای گندم در ایران هم باشیم به موادی احتیاج داریم که باید از خارج از کشور وارد شود. لطمه‌ای که به گندمکاران و صنعت گندم کاری وارد شده، با یک ماه و دو ماه ترمیم نخواهد شد. ما حتی اگر در شرایط عادی هم بودیم، آن‌ها باید با برداشت از حساب ذخیره ارزی، آن را خرج واردات می‌کردند تا بتوانند پاسخگوی کمبود مواد غذایی مورد نیاز مردم باشند. متاسفانه با ریخت و پاش‌هایی که آقای احمدی‌نژاد انجام داده، این امکان هم از دست او گرفته شده است.
