کیت بردشر و کلیفورد کراوس
برخی از بزرگترین اقصاد های آسیا، بر اثر فشارهای روزافزون آمریکا با بی میلی در پی کاهش خرید نفت از ایران هستند؛ حرکتی که حلقه محاصره به دور ایران را تنگ تر خواهد کرد.
تصمیم کره جنوبی و ژاپن برای پیروی از تقاضای واشنگتن به دنبال آن اعلام شد که چین نیز در ماه گذشته، به دنبال اختلاف نظر در مورد قیمت، خرید نفت خام از ایران را کاهش داد. این کار با هر انگیزه ای که صورت گرفته باشد، به هرحال اثر عمیقی بر اقتصاد مواجه با رکود ایران، که در آن ارزش پول ملی با سقوط بیسابقه ای روبرو بوده است، خواهد گذاشت.
چین، ژاپن، هند و کره جنوبی رویهمرفته 60 درصد از صادرات نفت ایران را به خود اختصاص می دهند و برای نفت خود به ایران و سایر کشورهای خلیج فارس وابسته هستند. با تشدید تنش ها در خلیج فارس، بسیاری از کشورهای آسیایی و تجار و شرکت های آنها، کشورهایی نظیر روسیه، ویتنام، افریقای غربی، عراق و بخصوص عربستان سعودی را تشویق کرده اند تا تولید نفت خود را برای پر کردن جای خالی نفت ایران افزایش دهند.
برای تهران، که به شدت به درآمد های نفتی وابسته است، از دست دادن مشتریان آسیایی، پس از سال ها تحریم، به دنبال تصمیم اروپا به منع خرید نفت ایران صورت می گیرد. مجموعه این اقدامات، شدیدترین تدابیری است که غرب برای تحت فشار قرار دادن ایران برای تغییر مسیر برنامه هسته ای این کشور، به آن متوسل شده است.
ولی در حالیکه هدف این تدابیر تغییر رویه ایران بوده است، این اقدامات نتیجه عکس داشته است. مقامات ایران هدف گرفتن بازار نفت خود از سوی غرب را به منزله جنگ اقتصادی در نظر گرفته اند و تهدید کرده اند که تنگه هرمز را، که یک پنجم نفت جهان روزانه از ان عبور می کند، مسدود خواهند کرد.
ایران به دنبال انجام یک رزمایش 10 روزه در تنگه هرمز، اکنون گفته است که عملیات نظامی دیگری را در این منطقه انجام خواهد داد که به گفته فرمانده نیروی دریایی ایران “پیشرفته ترین سلاح های جنگی” ایران به نمایش خواهد گذاشت.
آمریکا همچنان به فشار خود ادامه می دهد.
رئیس خزانه داری آمریکا هفته آینده از چین و ژاپن دیدن خواهد کرد و مساله تنگ تر کردن حلقه تحریم های ایران از مسائل اصلی مورد بحث وی با سران این کشور ها خواهد بود. آمریکا گفته است که از چین خواهد خواست خرید نفت خود از ایران را کاهش دهد. این سفر بخشی از یک سلسله تماس های دیپلمات های غربی با کشورهای آسیایی است که هدف از آن پیگیری تحریم های جدید اروپا علیه ایران است.
دانیل یرگین، مورخ انرژی می گوید: “مانند یک بازی شطرنج است. بازیکنان اصلی به تدریج در فکر جایگزین کردن منابع خرید نفت خود به جای ایران هستند.”
تلاش های آسیا برای کناره گیری از نفت ایران به دنبال امضای قانون تحریم بانک مرکزی ایران توسط اوباما صورت می گیرد، که بر اساس آن شرکت ها و کشورها از مبادله با بانک مرکزی ایران منع می شوند. این تحریم ها شامل مواد غذایی و دارویی و سایر کمک های بشردوستانه نمی شود.
در این قانون به رئیس جمهور اختیار داده شده که در صورتی که کشوری “به طور قابل ملاحظه ای” خرید خود از ایران را کاهش دهد، از تحریم یاد شده مستثنی شود. میزان این کاهش در این قانون مشخص نشده است و انتخاب آن به عهده دولت گذاشته شده است. بحث در مورد تعریف این کاهش اکنون باعث فشار آوردن آمریکا به کشورهایی نظیر ژاپن، کره جنوبی و چین شده است، تا میزان خرید نفت خود را از ایران کاهش دهند.
ولی ژاپن و کره جنوبی هر دو نسبت به کاهش خرید نفت از ایران و تاثیر نامطلوب آن بر اقتصادهایشان هشدار داده اند. ژاپن که دومین خریدار بزرگ نفت ایران است، چهار پنجم نفت خود را از منطقه خلیج فارس، یعنی از تنگه هرمز تهیه می کند. اوساما فوجی مورا، دبیر کابینه ژاپن روز جمعه نگرانی کشورش را از خطرات فشار آمریکا بر خرید نفت از ایران بیان کرد.
رئیس پالایشگاه نیپون ژاپن روز پنج شنبه گفت مذاکراتی را با عربستان سعودی و چند کشور دیگر برای جایگزین کردن نفت ایران شروع کرده است؛ او از سایر کشورها نامی نبرد.
دولت کره جنوبی نیز روز پنج شنبه اعلام کرد به دنبال راه هایی است تا واردات نفت خود از ایران را محدود کند، ولی در مورد اینکه آیا واردات خود را به کلی قطع خواهد کرد یا نه اظهار نظر نکرد.
چین که 11 درصد از نفت خود را از ایران تامین می کند، خرید روزانه خود را به میزان اندک 15000 بشکه در روز کاهش داده است؛ گفته می شود این میزان ممکن است تا 3 درصد نیاز چین به نفت ایران کاهش یابد. معلوم نیست قصد بیجینگ واقعا سیاسی بوده است یا صرفا به دنبال قیمت های ارزان تر نفت بوده است.
عربستان سعودی مکررا گفته است که در صورت نیاز و در صورت کاهش صادرات نفت ایران بر تولید نفت خود خواهد افزود.
سعد ابراهیم الحسینی، رئیس سابق اکتشاف و بهره برداری شرکت آرامکو عربستان سعودی گفت: “عرضه نفت کشورهای اوپک برای جبران کمبود نفت ایران کافی خواهد بود.”
وی گفت: “بازار در وضعیت خوبی است و تهدید های ایران موثر نبوده است.”
ولی ناظران بین المللی گفته اند بازار نفت، علی رغم بازگشت لیبی به بازار، همچنان تحت فشار است.
منبع: نیویورک تایمز – 7 ژانویه
