اظهارات محمود احمدی نژاد مبنی برتمایل ایران به نصب دهها هزار دستگاه سانتریفوژ، واکنش مقامات آمریکایی را برانگیخت. احمدی نژاد روز دوشنبه دریک کنفرانس خبری از نصب شصت هزار دستگاه سانتریفوژ برای غنی سازی اورانیوم خبر داد. او تاکید کرد که دستیابی به سوخت هسته ای برای مصارف صلح آمیز حق مسلم مردم ایران است. به این ترتیب تحرکات پیرامون پرونده هسته ای ایران که طی روزهای گذشته با انتشارگزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر عدم همکاری ایران وهمچنین کشف اورانیوم غنی سازی شده با درصد بالا در یکی ازتاسیسات نگهداری زباله درکرج، شتاب بسیار زیادی گرفته است.
شان مک کورمن، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است اظهارات محمود احمدی نژاد باید “شوک وتکانی جدی برای همه دنیا” باشد. این درحالی است که طی روزهای گذشته، نشانه های مثبتی ازسوی برخی از سیاستمداران آمریکایی مبنی بر تمایل به مذاکره با ایران بر سر مساله ثبات درعراق به تهران صادر شده است. اگر چه مقامات آمریکایی، بخصوص کاندولیزارایس اعلام کرده اند که تدبیر جیمز بیکر وزیر امورخارجه سابق آمریکا مبنی برگفت وگوبا ایران، به هیچ عنوان به معنی تغییر روش آمریکا درمواجهه با تهران نیست و ایران پیش ازهرگفت وگویی باید غنی سازی اورانیوم را متوقف کند. به این ترتیب با پا برجا ماندن شرط غنی سازی و اظهارات محمود احمدی نژاد مبنی بر توسعه ظرفیت غنی سازی اورانیوم، عملا چشم انداز هر نوع گفت وگویی درپرده ابهام قرار می گیرد.
از سوی دیگر درگزارش چهار صفحه ای محمد البرادعی،رئیس سازمان بین المللی انرژی هسته ای از وجود آثار پلوتونیوم و اورانیوم بسیارغنی شده در یکی از تاسیسات نگهداری زباله هسته‌یی در ایران خبرداده شده است. وجود پلوتونیوم غنی شده با درصد بالا می تواند طی روزهای آینده درجلسات شورای امنیت سازمان ملل، بر نظر اعضا تاثیر بگذارد. آمریکا همواره از قصد ایران برای غنی سازی اورانیوم بیش ازمقادیری که تهیه سوخت را امکان پذیر می کند، سخن گفته است.به گفته آمریکایی ها آنچه درکانتیرهای تاسیسات نگهداری زباله های هسته ای درکرج یافت شده است، دارای سطح اورانیوم غنی شده ای فراتر ازحدی است که برای برای تولید برق مورد استفاده قرار می گیرد. اگر چه این درجه خلوص درحدی نیست که بتوان ازآن برای تهیه سلاح اتمی استفاده کرد.
این گزارش که برای 35 کشورعضو شورای حکام آژانس تهیه شده، ایران را به عدم همکاری درخصوص ارائه اطلاعات درمورد برنامه هسته ای اش متهم کرده است. آژانس همچنان مانند دفعات قبلی اعلام کرده نمی تواند درمورد نظامی بودن برنامه ایران اظهار نظر کند، مگر اینکه تهران شفافیت خود را در مورد برنامه هایی که دارد افزایش دهد. در این گزارش همچنین آمده است که ایران به برنامه آزمایشات غنی سازی اورانیوم خود ادامه می دهد.
آژانس از ایران خواسته است امکان بازرسی از راه دور، از طریق نصب دوربین هایی که هرلحظه می تواند تصاویری را دراختیار بازرسان قرار دهد، فراهم آورد. اما ایران از پذیرش این درخواست خودداری کرده است. به گفته کارشناسان آژانس وقتی ایران بیش از 3000 دستگاه سانتریفوژ را راه اندازی کند، آنگاه بازرسی از راه دور اهمیت زیادی خواهد داشت و عدم دسترسی به آن نقص مهمی درکاربازرسان به شمار خواهد رفت.
در گزارش آژانس همچنین آمده است که ایران در همکاری با بازرسان شکست خورده چرا که اجازه نداده آنها نظارت بیشتری بر تاسیسات غنی سازی در نطنز به عمل بیاورند. مقامات ایرانی همچنین ازارائه اطلاعات بیشتر درخصوص فعالیت های غنی سازی عملا طفره رفته ومانع دسترسی به تجهیزات وپرسنل نظامی که مورد تردید آنها بوده است شده اند. مطابق این گزارش، ارائه اطلاعاتی درخصوص آزمایشات هسته ای وموشک های بالستیک هم از جمله مواردی است که با مخلفت ایرانی ها مواجه شده است. مواردی که عملا می تواند گفت وگوهای ایران با کشورهای اروپایی را با دشواری هایی مواجه کند وبه تسریع روند تصمیم گیری درشورای امنیت سازمان ملل منجر شود.
گزارش آژانس در نشست آتی شورای حکام که انتظار می‌رود موضوع اصلی آن برنامه هسته‌ای ایران و نیز درخواستش برای دریافت کمک فنی آژانس باشد، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
علاءالدین بروجردی درواکنش به این گزارش به ایسنا گفته است: “در این گزارش بر این مساله که ایران در کلیه مواردی که آژانس راستی‌آزمایی کرده هیچ‌گونه انحرافی از مقررات آژانس نداشته، تاکید شده است. این مساله به این معناست که با توجه به 2هزار نفر روزی که آژانس به‌ویژه در دورانی که ایران پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کرده، بازرسی‌های مکرر و سرزده از نقاط مختلف فن‌آوری هسته‌یی ایران داشته انحرافی دیده نشده است. براساس این گزارش، در هیچ موردی علی‌رغم گزارش‌های کذبی که به آژانس داده شده بود، ایران تخلف نداشته است و این سند ارزشمند و مثبت مایه افتخار و سربلندی ایران است که برای چندمین بار در گزارش البرادعی تاکید شده است.”
مقامات تهران، طی چند روزگذشته اعلام کردند که هر گونه پیشنهاد مذاکره ای با آمریکا را مورد بررسی قرار خواهند داد؛ با این وجود با توجه به سیاست دنبال کردن برنامه هسته ای، بخصوص بعد از گزارش اخیر رییس آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر وجود اورانیوم غنی شده با خلوص بالا درتاسیسات هسته ای وناشفاف بودن ایران دراعلام برنامه هایش، بار دیگر چشم انداز توافق میان ایران وکشورهای مذاکره کننده برای یافتن راه حلی برای پرونده هسته ای دشوارشده است.
محمود احمدی نژاد وعلی لاریجانی بلافاصله بعد ازپیروزی دموکرات ها درکنگره وسنای آمریکا، با این تحلیل که با روی کار آمدن دموکرات ها، واشنگتن سیاست ملایم تری را نسبت به تهران درپیش خواهد گرفت، به شماتت سازمان ملل و اراده ایران برای ادامه برنامه هسته ای خود پرداختند. محمود احمدی نژاد پیش از این و بعد از آنکه تمایل واشنگتن برای گفت وگوبا تهران برسرمساله عراق مطرح شد، اعلام کرد اگر واشنگتن تغییر رفتار بدهد ایران حاضر است با این کشور مذاکره کند. اظهاراتی که بلافاصله واکنش گوردون جانه رو سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا را برانگیخت. او گفت این ایران است که باید رویکردش را نسبت به مساله عراق عوض کند وبرنامه هسته ای اش رامتوقف سازد. احمدی نژاد همچنین درسخنرانی خود درسنندج گفت که هرروز که می گذرد، کشورهای غربی برای به رسمیت شناختن حق برخورداری از انرژی هسته ای ایران، یک گام قدم می روند. اورشلیم درواکنش به اظهارات احمدی نژاد نوشت : “زمان به نفع تهران است.” با این توضیح که برخی مقامات اسراییل معتقدند که باید پیش ازآنکه ایران مانند کره شمالی به موضوعی غیرقابل کنترل تبدیل شود، با آن برخورد کرد.
ضمن آنکه از منظر برخی سیاستمداران حتی با وجود این تغییر، انتظار تغییر جدی درسیاست های آمریکادرقبال ایران واقع بینانه نیست. محسن آرمین، سخنگوی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به ایسنا گفته است: “این دو حزب [جمهوری‌خواه و دموکرات] نه سیاست‌های ماهیتا متضادی را نمایندگی می‌کنند نه تفاوتی با یکدیگر دارند. تجارب گذشته نشان می‌دهد که به راه انداختن جنگ تنها هنر جمهوری‌خواهان نبوده است، بلکه دموکرات‌ها نیز دست کمی از جمهوری‌خواهان ندارند و این مهارت را در لشگرکشی به ویتنام از خود نشان دادند. برعکس جمهوری‌خواهان نیز هنر استفاده از روش‌های غیرخشونت‌آمیز و مذاکره را دارند و با اعزام مک فارلین به ایران این توانایی را به نمایش گذاشتند.”
به اعتقاد وی اختلاف این دو حزب اختلاف استراتژیک نیست: “از این رو حاکمان جدید چندان نباید از شکست جمهوری‌خواهان خوشحال باشند، چون دموکرات‌ها در مورد فعالیت‌های هسته‌یی ایران موضع متفاوتی با جمهوری‌خواهان ندارند و برعکس با روی کارآمدن دموکرات‌ها عملا مساله حقوق بشر نیز به منابع اعمال بشر و تهدید علیه ایران افزوده خواهد شد.”
(عکس: AFP)