یادی از رضا کرم رضایی با جمشید مشایخی
محمد ضرغامی
رضا کرم رضایی چهره آشنای هنر نمایش و سینمای ایران در ۷۳ سالگی درگذشت آقای کرم رضایی متولد کرمانشاه بود و از مدت ها پیش در بستر بیماری به سر می برد او شنبه چهاردهم فروردین ماه در پی بستری شدن در بیمارستان مهر درگذشت. رضا کرم رضایی کار سینمایی خود را در سال ۱۳۴۹ خورشیدی با حضور درفیلم «تجاوز» ساخته حمید مصداقی آغاز کرد.
آقای کرم رضایی آخرین بار در سال ۱۳۸۶ خورشیدی برای فیلم «مجنون لیلی» مقابل دوربین قاسم جعفری قرار گرفت. از فیلم های مشهور او می توان به «محلل» اثر نصرت کریمی، «همسفر» ساخته مسعود اسداللهی، «خواستگار» فیلمی از علی حاتمی، «ماه عسل و کندو» آثار فریدون گله، «نرگس» از رخشان بنی اعتماد، «می خواهم زنده بمانم» کاری از ایرج قادری و «فصل پنجم» ساخته رفیع پیتز اشاره کرد. رادیو فردا در باره درگذشت این هنرمند با جمشید مشایخی چهره سرشناس سینمای ایران گفت وگو کرده است.
جمشید مشایخی می گوید: من تسلیت می گویم به همه هنرمندان و هنردوستان و به ویژه خانواده ایشان. واقعاً متاسف و متاثرم. ایشان تحصیلاتشان را در آلمان انجام داد و در آنجا یک تصادف بسیار سختی داشت که به خیر گذشت. عمل شد و بعد از خاتمه تحصیلات به ایران آمد و اداره تآتر. ایشان یک هنرمند تحصیل کرده و با اخلاق بود. هیچ وقت حاشیه نداشت. آدمی بود که فقط به کار و حرفه اش فکر می کرد. من افتخار می کنم که در چند کار در خدمت ایشان بودم. لحظاتی که با ایشان بودم برای من بسیار بسیار جذاب و دلچسب بود. یکی از خاطراتی که دارم دو سال و نیم پیش بود فکر می کنم که قرار بود به ایشان و آقای جمشید لایق جایزه بدهند که تجلیلی از آنها بشود. یادم است از ایشان وقتی پرسیدند مایلی که لوح تقدیر را کی به تو بدهد، گفت جمشید. من را گفت. افتخار را به من داد که لوح تقدیر را تقدیمشان کنم.
آقای مشایخی، با توجه به اینکه ایشان هم در سینما حضور داشتند و هم در تئاتر، ویژگی بازیگری ایشان از نظر شما چه بود؟
ایشان آن ذره اولیه را در وجودش داشت و بعد هم تحصیل این کار را کرده بود بدون ادعا. هنرمند فرهیخته و بزرگی بود. بازیگری بود که بازی اش به دل می نشست. همه قبول داشتند ایشان را به عنوان یک بازیگر توانا. من وقتی در «ماه عسل» با ایشان کار می کردم، در هتل توی یک اتاق می خوابیدیم. با هم بحث می کردیم. من لذت می بردم از تفکر و احساس ایشان. من فکر می کنم ایرانی ها بیشتر مکتب استانیسلاوسکی را قبول دارند و مکتب احساسی را. برای اینکه با روحیه ما بیشتر سازگار است. استاد من بود و بینهایت ناراحتم از اینکه از دنیا رفت.
یک مسئله ای که در بازیگری آقای کرم رضایی به چشم می خورد، در یک دوره ای ایشان نوعی طنز را در سینمای ایران بازی می کردند. حتی در ماه عسل هم شما این را می توانید ببینید. در “ محلل ” و…
بله در خیلی جاها…
… و حتی در کندو. اما بعد از انقلاب یک مقدار شیوه بازیگری شان به ظاهر تغییر کرد. آیا این به خاطر تغییر فضای سینمای ایران بود؟
خب. بله. ایشان در هر دو شیوه صاحب ذوق و معرفت بود و هم می توانست طنز بازی کند و هم کارهای جدی. ولی طنز ایشان یک طنز ویژه ای بود. یعنی من ایشان را در کار طنز جزو هنرمندان بزرگ این مملکت می دانم. بدون اینکه ادا در بیاورد، بدون اینکه حرکات اضافی انجام دهد، لحظاتی داشت که ایجاد خنده می کرد و بسیار زیبا بود کارشان.
این طنز توی شخصیت خودشان هم بود یا فقط روی پرده و یا صحنه وجود داشت؟
در نشست و برخاست هم یک طنز خاص داشت. آدمی بود که نمی آمد بیشتر جدی باشد تا آدم را خسته کند. در عین جدی بودن بعضی وقت ها هم حرف هایی می زد که جذاب و دلنشین بود.
خاطره ای دارید شما در فیلم هایی که با ایشان فعالیت کردید؟ چه سال های قبل از انقلاب و چه بعد…
بزرگترین خاطره ام در «ماه عسل» بود با ایشان. برای اینکه توی یک اتاق بودیم در هتل و یک ماه و چهل روزی که مشغول بازی بودیم دائم با ایشان بودم.
آن فیلم اتفاقاً فیلم پرستاره ای بود. حضور آقای کرم رضایی که به هرحال یک چهره آکادمیک بودند کنار ستاره هایی مثل بهروز وثوقی و گوگوش، چگونه بود؟
کرم رضایی اصلاً کاری به این مسائل نداشت. آدم بزرگی بود. آدمی بود که کارش را می کرد. کاری نداشت که با کی کار می کند. برعکس بعضی آدمها که ادعایی دارند و منم می زنند. ایشان «ما» بود. ایشان کار را دوست داشت. نمی خواست فقط کار خودش خوب باشد. دلش می خواست آن کسی هم که با او در رابطه است و بازیگری، او هم کارش خوب باشد.
از میان فیلم های رضا کرم رضایی اگر بخواهید انتخاب کنید بهترین فیلمش را، به نظر شما بهترین فیلم کدام است؟
یکی همین ماه عسل بود. یک فیلم هم بود که با آقای گله کار کرد که جایزه هم گرفت ایشان…
جایزه نقش مکمل را گرفت. فستیوال بین المللی فیلم تهران بود اگر اشتباه نکنم.
بله. حالا من به آن جایزه کاری ندارم. ایشان شاید بیشتر از اینها حق داشت جایزه بگیرد. ولی در هر دو، کارش بی نهایت عالی بود. در کارهای بعدی اش همینطور بود. ولی من بیشتر روی این دو تا تکیه می کنم.
