ما نمی دانیم این هفته نخست‌وزیر ترکیه بطور خصوصی به محمود احمدی‌نژاد در مورد برنامه هسته‌ای ایران چه گفته است، اما رهبر قدرتمند و مطمئن ترک در سفر خود به تهران، که در آن پیشنهاد مذاکره بین ایران و غرب را داده است بصورت علنی از “دوست” خود، ایران، دفاع کرده است.
رجب طیب اردوغان که کشورش عضو ناتو است اصرار ورزید که برنامه انرژی هسته‌ای ایران “صلح‌آمیز و بشردوستانه” است. احمدی‌نژاد نیز به این لطف پاسخ داد. وی از اردوغان بخاطر انتقاد پایدار و صریح از اسرائیل که “بی‌شک همه ملت‌ها را خوشحال می کند” قدردانی کرد.
سفر اردوغان به تهران برای پیش بردن سیاست خارجی “مشکلات صفر” در مرزهای ترکیه و توسعه تجارت (معامله گاز) با همسایه خوب آنکارا انجام شد. ترکیه به عنوان کشوری دموکراتیک و مسلمان و به عنوان کشوری قدرتمند در گلوگاه اروپا و آسیا خود را ضامن صلح در منطقه می‌شمارد.
با این وجود ترکیه باید مراقب باشد که پیگیری سیاست مشکلات صفر باعث بروز مشکلات، به ویژه با دوستان و متحدان غیر مسلمان خود نشود.
نگرانی از تبعیت ترکیه از ارزش‌های غربی زمانی شدت گرفت که جمعیت اکثرا مسلمان این کشور سکولار در سال 2002 یک حزب اسلامی را انتخاب کردند: حزب عدالت و توسعه. عدم موافقت ترکیه با استفاده آمریکا از پایگاه نظامی ترکیه برای حمله به عراق در سال 2003 روابط با واشنگتن را با مشکل مواجه کرد.
با این حال اردوغان اصلاحات اقتصادی را پیش برده که منجر به رشد قابل توجهی شده است. وی اصلاحات دیگری را هم پیگیری کرده است که سرانجام به ترکیه اجازه داد وارد مذاکرات رسمی برای پیوستن به اتحادیه اروپا شود.
در همین حال توسعه منطقه‌ای ترکیه نتایج زیادی را به همراه داشته است که مانند مناره‌های استانبول برافراشته است. در سال‌های اخیر آنکارا به جد روابط خود را با یونان، سوریه، عراق، روسیه، بلغارستان و این اواخر با ارمنستان که از قدیم با یکدیگر اختلاف داشته اند بسط داده است. ترکیه همچنین به عنوان مذاکره‌کننده بین افغانستان و پاکستان و نیز سوریه و اسرائیل ایفای نقش کرده است.
اما نگرانی‌های فراوانی وجود دارد مبنی بر اینکه ترکیه خیلی از اروپا دور شده باشد و بطور قابل توجهی به سمت حاکمان مسلمان رفته است. پس از انتخابات مناقشه‌آمیز ایران در ماه ژوئن، اردوغان و رئیس‌جمهور ترکیه از اولین رهبران خارجی بودند که به آقای احمدی‌نژاد تبریک گفتند.
اوائل این ماه ترکیه، اسرائیل را از مانور مشترک ناتو که سال‌ها در آن شرکت کرده بود حذف کرد. اردوغان توضیح داد که اسرائیل یک عامل “آزاردهنده” است و روز بعد سوریه را برای شرکت در مانور دعوت کرد.
طی جنگ سرد، ترکیه اسرائیل را به عنوان متحدی دموکراتیک در منطقه‌ای متخاصم می‌شمرد. کشوری مانند ایران نیز ترکیه را نوکر غرب می‌دانست. سوریه از جدایی‌طلبان تروریست که می‌خواهند بخشی از خاک ترکیه را برای خود جدا کنند حمایت کرده است.
اما نیروهای پویای مختلفی در حال کار هستند. تراکم اسلامی در ترکیه در حال افزایش است و همچنین افزایش هشداردهنده ضدیت با ادیان الهی. بمباران غزه توسط اسرائیل که حدود یکسال پیش روی داد این شعله را فروزان کرد و اردوغان آن را باد زد.
بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل می‌گوید، اسرائیل دیگر به ترکیه به عنوان میانجی صادق نگاه نمی‌کند. در واقع با تغییر نگرانی اسرائیل به سمت ایران و با بیانات غیرملایم اردوغان در مورد اسرائیل چرا اینطور نباشد؟
در همین حال اروپا ترکیه را دفع می‌کند. فرانسه و آلمان به شدت با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا مخالف هستند (اشتباهی که باید آن را مورد بررسی مجدد قرار دهند.) و رکود بزرگ اقتصادی نیز ترکیه را مجبور به جستجوی بیشتر برای به دست آوردن بازارهای صادراتی کرده است.
آنکارا این موضوع را رد می کند که ترکیه از غرب دور شده است. در واقع ترکیه با سیاست خارجی مذاکره با دشمنان پرزیدنت باراک اوباما هماهنگ است که در سخنرانی خود در ماه آوریل در ترکیه نقش آن کشور به عنوان یک “پل” میان شرق و غرب مورد ستایش قرار داد.
مقامات ترکیه استدلال می‌کنند که آنها در حال تقویت پلی هستند که در طرف آسیایی تنگه بسفور قرار داد. آنها از این کار و از مرزبندی های مجدد منظوری دارند.
موضوع بحث انگیز در اینجا لحن موضوع است – لحن گرم غیرمعمول در قبال ایران مکار و مستبد و محکومیت احساسی و پوپولیستی اسرائیل. ترکیه مانند هر کشور دیگر در منطقه خاورمیانه نمی‌خواهد ایران مسلح به سلاح هسته‌ای شود و می‌داند بدون همکاری اسرائیل هیچ صلحی در خاورمیانه و کشور فلسطینی در کار نخواهد بود.
ترکیه وقتی از یک طرف در مقابل طرف دیگر جانبداری می‌کند، در واقع علیه هدف خود در منطقه به عنوان میانجی صلح قدم بر می دارد.
منبع: کریستین ساینس مانیتور، 29 اکتبر
