تحلیلگران براین عقیده اند که تهران به شکلی بی قید و شرط از بشاراسد حمایت می کند، چرا که بیم آن دارد یکی از معدود متحدانش را ازدست بدهد و نفوذش در خاورمیانه کاهش یابد.
حکومت های ایران و سوریه به دلیل مواضع ضداسراییلی، منافع مذهبی و استراتژیکی مشترک، و همچنین انزوای فزاینده بین المللی به یکدیگر بسیار نزدیک اند و درواقع می توان گفت که به یکدیگر نیاز دارند.
دمشق به حمایت های اقتصادی و احتمالاً نظامی ایران دل بسته. ازطرف دیگر، ایران شیعه نگران آن است که تغییر حکومت دمشق که در رأس آن شیعیان علویون قرار دارند، باعث روی کار آمدن یک حکومت سنی متخاصم شود. چنین حکومتی به راحتی خواهد توانست راه دسترسی به حزب الله و حماس را بر روی جمهوری اسلامی ببندد.
علیرضا نادر، تحلیلگر مؤسسه راند، در این خصوص می گوید: “سوریه اسد یک راه گشوده و هموار برای نفوذ ایران در جهان عرب و در منطقه خاورنزدیک است.” او معتقد است که سقوط این حکومت “یک ضربه شدید علیه منافع ایران خواهد بود”.
ازنظر او، این شرایط تا حدودی توجیه کننده تندی برخی کشورهای عربی منطقه خلیح فارس، مانند عربستان سعودی، علیه دمشق است.
نادر در ادامه می گوید: “این کشورها که نگران سلطه ایران اند، متوجه شده اند که سوریه اکنون به یک نقطه ضعف برای نفوذ ایران تبدیل شده و می خواهند آن را با یک حکومت سنی جایگزین کنند که به روابط ویژه میان تهران و دمشق پایان دهد.”
یک دیپلمات غربی که نخواست نامش ذکر شود گفت: “ایران نگران زمانی است که حکومت علوی طرفدار ایران با حکومتی که اخوان المسلمین سوریه در رأس باشند جایگزین شود.”
با این حال، برخی از ناظران معتقدند که محمود احمدی نژاد از راه حلی حمایت می کند که براساس آن اسد قدرت را ترک کند. صالح صدقیان، رییس مرکز عربی مطالعات ایرانی در تهران می گوید: “با اینکه روابط میان خانواده اسد و انقلاب ایران بسیار قدیمی است، ولی میزان حمایت ایران از اسد و از حکومت سوریه به یک اندازه نیست.”
ایران آماده است تا یک رهبر جدید را در سوریه بپذیرد، به شرطی که “سیاستی برپایه حمایت از حزب الله و حماس و مخالفت با اسراییل داشته باشد”.
حمایت نظامی ایران؟
درعین حال، برخی تحلیلگران نگران اند که حمایت سرسختانه تهران از حکومت دمشق باعث تغییر در بحران سوریه شود. این بحران که کم کم درحال تبدیل به یک جنگ داخلی واقعی است، یک رویارویی نظامی غیرمستقیم میان ایران و رقبای غربی و عربی اش است. دیپلمات غربی دیگری می گوید: “خطر کاملاً احساس می شود.”
تهران به طور مرتب عربستان سعودی، قطر و ایالات متحده را به انتقال سلاح و مبارز به سوریه متهم می کند، درحالی که اسراییل و ایالات متحده اطمینان دارند که ایران برای حکومت دمشق تسلیحات و مشاور نظامی تأمین می کند.
دینا اسفندیاری، تحلیلگر امور ایران در مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن، دراین خصوص می گوید: “علی رغم تکذیب ها، بسیار محتمل است که حمایت ایران بسیار فراتر از ابعاد مالی باشد و کمک نظامی را نیز دربرگیرد.”
علیرضا نادر خاطرنشان می کند که یکی از مسؤولان سپاه پاسداران، به نقل از یک خبرگزاری ایرانی، اخیراً حضور اعضای یک سازمان شبه نظامی را در سوریه تأیید کرده و این موضوعی بود که تهران بلافاصله آن را تکذیب کرد.
ولی به گفته بسیاری از دیپلمات ها و کارشناسان، حمایت بی قید و شرط ایران از دمشق در داخل حاکمیت جمهوری اسلامی ازسوی همه مورد توافق نیست و برخی آن را یک خطر می دانند. نادر می گوید: “افرادی در دولت ایران هستند که فهمیده اند تهران به راحتی می تواند همه چیز را ازدست بدهد: اگر اسد سقوط کند، ایران دیگر نفوذی در سوریه نخواهد داشت.”
منبع: اینفو بائه، ۱۳ ژوئن
